Hoe rooskleurig is de toekomst van de winkelstraat?

Intertoys, Coolcat en Op=Op Voordeelshop zijn de recentste faillissementsslachtoffers. Wat voor gevolgen heeft dit voor de toekomst van de winkelstraat?

Professor Laurens Sloot, Hoogleraar Retail Marketing aan de Rijksuniversiteit Groningen laat zijn licht schijnen.

De achterliggende reden is dat de onlinemarkt maar blijft groeien. Dat blijft ten koste gaan van omzetten in de winkel. Daarnaast is het consumentenvertrouwen het afgelopen half jaar sterk gedaald. De consument geeft minder uit en daar heeft vooral de kledingbranche last van. Op=Op Voordeelshop is denk ik een ander verhaal. Dit bedrijf is te snel gegroeid en heeft zich financieel verslikt.

In algemene zin geldt dat de vraag naar retailvastgoed stabiel is of iets afneemt, maar de huurprijs is nog wel hoog. Ten opzichte van een huurwoning vaak nog wel twee keer zo hoog. Veel winkels waren vroeger woningen. De bestemming veranderde en dat heeft de afgelopen vijftig jaar prima gewerkt. Nu is dit proces aan verandering onderhevig, maar retailvastgoed blijft vooralsnog duur. Deze markt is star en beweegt niet mee.

Het gaat vaak om langere contracten en veel verhuurders hebben meerdere pand in dezelfde straat of plaats. Als ze een ondernemer korting geven dan schieten ze zichzelf in de voet, omdat de andere huurders zich dan ook melden. Leegstand is voor vastgoedeigenaren nu vaak nog gunstiger dan het voor een zacht prijsje wegzetten.

Het gekke is dat vaak naar gemeentes gekeken wordt als er iets moet gebeuren, terwijl je bij de commerciële vastgoedeigenaren moet zijn. Velen van hen zijn multimiljonair geworden met de verhuur van panden. Mijn persoonlijke mening is dat we ervoor moeten waken dat de publieke sector moet bijspringen, terwijl het geld in het verleden met privaat geld verdiend is. Het is aan de vastgoedeigenaren om hun verlies te nemen.

Gemeentes kunnen wel helpen door bestemmingsplannen een beetje op te rekken om ondernemers meer mogelijkheden te bieden of vestigingsmogelijkheden voor andersoortige ondernemers te verruimen. Ook kan een gemeente lege etalages mooi maken door het creatief in te richten of ramen te beplakken om verpaupering tegen te gaan.

Winkelstraten blijven interessant. Het zijn ontmoetingsplekken en dat is een belangrijke functie. Winkelgebieden worden tegenwoordig wel deels anders ingevuld. Kappers, fysiotherapeuten, tandartsen, massagesalons en tattooshops zijn meer en meer onderdeel van het winkelstraatbeeld geworden. Dat zijn dienstverlenende bedrijven en heeft met retail niks te maken.

De markt gaat het uiteindelijk oplossen, maar dat gebeurt pas als de huurprijzen omlaag gaan. Dat zijn gelijdelijke processen en dat kan nog wel jaren duren. Kijk maar naar de kantoormarkt. In de crisis stond zeventien procent leeg en dat is de afgelopen jaren nog maar met een paar procent gedaald.

Met je mobiel kun je de halve wereld bestellen. Dat blijft doorgroeien. Het is een ontwikkeling die je in een tijdspanne van veertig à vijftig jaar moet zien. In de jaren zestig van de vorige eeuw hadden we de opkomst van de supermarkt. Alles onder één dak tegen lagere prijzen. Dat ging ten koste van de bakker en de slager op de hoek. Dat was toen de killer.

De overgang naar online is wat dat betreft nog maar net aan de gang. Het vastgoed moet anders gewaardeerd worden. In het verleden was de verkoop van de zaak voor winkeliers hun appeltje voor de dorst. Het is de vraag of dit zo blijft. Soms is een bosbrand nodig om voor de toekomst weer mogelijkheden te hebben.

Er zijn zeker kansen zou ik zeggen. Het succes van de Action is deels te verklaren door gebruik te maken van goedkoop vastgoed. In binnensteden zie je verschuivingen, omdat ondernemers mogelijkheden krijgen om een A-locatie te betrekken en zo hun positie versterken. Maar de transitie gaat nog voor een hoop slachtoffers zorgen.