Je kind in de opvang en zelf shoppen in Stad: werkt dat?

© ANP / Lex van Lieshout (archief)
De kinderen in de opvang en zelf lekker shoppen. Het is één van de ideeën die de Groninger CityClub heeft om Stad aantrekkelijker te maken voor ouders.
Maar werkt zoiets ook? Is het al eens eerder gedaan? En hoe zit het met de regels? Wij zochten het uit.

Wie gingen ons voor?

De eerste constatering na een rondje bellen met kinderopvangcentra in heel Nederland is dat een shop-and-drop-opvang in het centrum echt niet standaard is. We vangen bijvoorbeeld bot in Maastricht, Rotterdam en Amsterdam. Allemaal grote winkelsteden.
In Utrecht krijgen we ook nul op het rekest, al zegt één kinderdagverblijf in het centrum wel dat er rond Sinterklaas een zaterdag is waarop kinderen opgevangen kunnen worden. 'En dat is heel populair zo met alle speelgoedinkopen.'
Er zijn daarnaast ook steden waar opvang in het verleden geprobeerd is, maar waar het niet heeft gewerkt.

Hier werkte het niet

In Enschede startte de gemeente met TwenteNannies vorig jaar een pop-up kinderopvang in het centrum tijdens de drukke decembermaand. 'Maar het was niet heel druk', zegt Claudia Buursen. 'Bij Tukkers moet zoiets echt even landen. Daar is meer tijd voor nodig.'
In Rotterdam draaide in winkelcentrum Alexandrium een jaar lang Kids and Berries. Daar konden ouders hun kinderen maximaal twee uur achterlaten terwijl ze zelf gingen winkelen. Maar na een jaar was de koek op: te weinig animo, aldus een medewerker.
De Speelwinkel in Nijmegen. Eigen foto


In Nijmegen werkt het al vijf jaar

In het centrum van Nijmegen staat sinds 2014 een Speelwinkel: een initiatief van Nannies Kinderdagverblijven dat inspeelde op de vraag vanuit ondernemers. Kinderen kunnen daar vermaak vinden terwijl ouders in de stad gaan winkelen.

'Het heeft wel een flinke opstartperiode gehad, maar het heeft een bijzonder positief effect', vertelt oprichter Rutger van Straten. 'De drempel naar de binnenstad is echt lager en uit onderzoek van de universiteit blijkt dat mensen nu vaker komen, langer blijven en meer geld uitgeven.'
De Speelwinkel is open van woensdag tot en met zondag en in vakanties zijn er extra openingstijden. 'Maar het is niet de bedoeling dat kinderen hier een hele dag zijn', aldus Van Straten. 'Het is echt voor mensen die in de buurt winkelen. Een kind mag hier maximaal 2,5 uur zijn.'
Je betaalt overigens 2,50 euro per half uur opvang, tenzij je kind al bij Nannies in de kinderopvang zit. Wat dat betreft is het ook een handige marketingactie geeft de oprichter toe.
Wij houden alleen toezicht op geregistreerd kinderopvanglocaties
Geesje Santing - GGD

Hoe zit het met de regels?

Tijdelijke opvanglocaties voor kinderen blijken een geval apart als je kijkt naar de regelgeving. Zo blijkt uit een gesprek met de GGD en de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA).
'Daar zijn geen regels voor vanuit de GGD', vertelt Geesje Santing, coördinator toezicht en advies. 'Wij houden alleen toezicht op geregistreerd kinderopvanglocaties.'
'Wij controleren bijvoorbeeld een opvang in Ikea niet. Daar hebben ze geen opleiding, maar dat hoeft ook niet. Het is fijn als ze met kinderen om kunnen gaan, maar wij houden geen toezicht.' Voor de overige regels verwijst ze naar de NVWA.
De NVWA laat ons weten dat er 'qua technische veiligheid reactief toezicht is'. 'Dus als er aanleiding toe is, komen wij langs. Dit geldt ook op het gebied van hygiëne', aldus woordvoerster Frederique Hermie.

Weinig controle

Dat beeld wordt bevestigd in Nijmegen waar bewust voor de term Speelwinkel is gekozen. 'In een winkelcentrum loop je tegen allerlei beperkingen aan waardoor je volgens de regels van de GGD geen officiele kinderopvang kunt zijn. Zo hebben wij bijvoorbeeld geen buitenspeelplaats. Alleen daarom al kan het niet.'
In Nijmegen lopen wel gediplomeerde begeleidsters en hanteren ze zoveel mogelijk de GGD-regels, bijvoorbeeld voor het ophalen van kinderen. Maar controle van instanties ziet Van Straten inderdaad niet, in tegenstelling tot zijn kinderopvangcentra.
Een voorbeeld van Smaland in een Ikea. Foto: ANP / Marcel van Hoorn
Ikea: 'Gretig gebruik van Smaland'

De al eerder genoemde Ikea staat natuurlijk bekend om korte kinderopvang tijdens het shoppen. Je kunt daar als ouder je kind naar Smaland brengen en zelf winkelen.
'Daar wordt gretig gebruik van gemaakt', vertelt Store Manager Stefan Kroes van de Groningse Ikea. 'Ouders hebben het er met hun kinderen ook over, het is voor sommigen echt een onderdeel van het bezoek aan ons.'
Je kunt je kind ongeveer een uur achterlaten in Smaland, minder als het druk is. Ouders vullen een formulier in en kunnen gebeld worden als het kind opgehaald wil worden. Dat kan overigens alleen door dezelfde ouder gebeuren.
Kroes verwijst voor de rest van de regels naar het landelijke kantoor, maar weet wel: 'We doen meer dan volgens de Nederlandse wetgeving per se moet. Alle medewerkers in Smaland hebben bijvoorbeeld een bewijs van goed gedrag en onze bhv'ers hebben ook ehbo. Verder worden alle speeltoestellen gekeurd.'

Wat als Groningen tijdelijke opvang in het centrum wil?

Mocht er een speciale opvanglocatie in Groningen komen voor shoppende ouders, dan is vertrouwen een absolute must. Daar is tijd voor nodig, weten ze inmiddels in Enschede, Nijmegen en ook bij Ikea.
De Enschede Claudia Buursen probeerde het een maand: 'Mensen moeten wennen aan zo'n service, daar is hier in Twente toch meer tijd voor nodig. Men moet er ook van horen en dan gaat het pas lopen. Misschien als we er langer dan een maand hadden gezeten, dat meer mensen het hadden gebruikt.'
Het is een begrip. Ik zat zelf ook bij Smaland als kind
Stefan Kroes - Ikea Groningen
Stefan Kroes van Ikea weet niet of tijdelijke opvang ook in een winkelstad zou werken: 'De vraag is wat voor type klant dat zou doen. Wij hebben alles onder één dak, redelijk beheersbaar. Daarnaast doen we dit al meer dan dertig jaar en zijn we een betrouwbaar bedrijf, het is een begrip. Ik zat zelf ook bij Smaland als kind.'
In Nijmegen denkt de Speelwinkel dat het een absolute must is om voort te borduren 'op een goede bekendheid en een goede naam'.
Bij een normale kinderopvang kom je praten, wennen en dan teken je een overeenkomst
Rutger van Straten - Speelwinkel
'Hier loop je langs met een kindje van vier of vijf, laat je die achter en loop je zelf verder', legt Rutger Van Straten uit. 'Bij een normale kinderopvang kom je praten, wennen en dan teken je een overeenkomst. Dat is heel anders.'
'Mensen moeten eraan wennen, maar als ze die de stap maken, dan komen ze regelmatig terug. Eerst omdat ze het handig vinden voor het winkelen, maar na verloop van tijd komen ze naar de stad omdat de kinderen naar ons willen.'

Kortom

Een kinderopvang in het centrum voor shoppende ouders is niet uniek, maar het komt in Nederland niet veel voor.
Er lijkt een stevige aanlooptijd nodig te zijn om het vertrouwen van ouders te winnen en om bekendheid te genereren. Qua toezicht van de overheid staat een tijdelijke opvang op een ander niveau dan een kinderopvang, waar een GGD de regels opstelt en controleert.
Een laatste punt nog: de opvang moet wel betaald worden en daar hebben ze in Nijmegen ook ervaring mee. De Speelwinkel in Nijmegen heeft, om uitbreiding van de uren mogelijk te maken, twee keer een subsidie van de gemeente gekregen.
Van Straten: 'Je bent echt niet gelijk kostendekkend. Winkeliers komen uit de crisis en moeten het ook eerst leren kennen. De middenstand vindt het fantastisch, maar met de pet rondgaan...dat wordt geen succes.'