Hoe ontstaan de blazers bij ESD?

Maar hoe ontstaat nou zo'n blazer? Bekijk het in onderstaande video of lees hieronder even verder.

Sinds de oprichting in 1973 kampt Elektroschmelzwerk Delfzijl (ESD) met blazers. Het bedrijf maakt siliciumcarbide: een donkere kristalsoort dat bijna net zo hard is als diamant.

Het wordt onder meer gebruikt voor schuurpapier, roetfilters voor dieselmotoren en de ruimtevaart. ESD is met tien procent van de wereldwijde productie een belangrijke fabrikant.

Siliciumcarbide ontstaat door zand en petroleumcokes op grote hitte met elkaar te mengen. Dat gebeurt in grote ovens in de buitenlucht.

In die ovens stijgt de temperatuur tot ruim 2500 graden. Dat kost dermate veel energie, dat het Farmsumer bedrijf één van de grootste energie-afnemers is van Nederland.

De ovens worden afgedekt met een plastic folie. In sommige gevallen wordt de druk onder dat folie te hoog. Daardoor knapt het, met een grote zwarte stofexplosie tot gevolg. Dat is een blazer.

ESD weet nog niet hoe de druk in zo'n oven kan stijgen. Het is een probleem waar alle siliciumcarbide-fabrikanten wereldwijd mee te maken hebben. Het Farmsumer bedrijf heeft ontdekt dat grondwater een belangrijke oorzaak is.

In overleg met het waterschap is daarom vorig jaar het grondwaterpeil onder het bedrijf verlaagd. Ook zijn de ovens verhoogd. Dat kostte het bedrijf een half miljoen euro. Toch heeft dat er nog niet toe geleid dat er geen blazers meer voorkomen.

Volgens ESD worden de blazers wel steeds kleiner. Het bedrijf deelt ze in vijf categorieën in. Categorie 1 is de kleinste, die is nauwelijks te zien in de omgeving. Categorie 5 is de zwaarste waarbij de stofwolk vele honderden meters omhoog komt.

Toch ging het zondag 14 april 2019 opnieuw mis. Het bedrijf kampte met een blazer van de zwaarste categorie. Dat kwam sinds januari vorig jaar niet meer voor.

Het was daarnaast de vierde blazer in een halve week tijd. Eén daarvan is met een dashboardcamera vastgelegd. Het bedrijf doet daarom onderzoek naar andere factoren die ook invloed hebben op het ontstaan van blazers.

Doordat blazers bij het productieproces horen, mag ESD deze stofwolken uitstoten. Daar heeft het bedrijf een vergunning voor. Wel roept dit de laatste jaren steeds meer weerstand op bij omwonenden.

Inwoners van omliggende dorpen als Farmsum, Meedhuizen en Wagenborgen kampen regelmatig met stanklucht, zwarte asdeeltjes op hun auto en een verminderde luchtkwaliteit.

Waar ESD geen vergunning voor heeft, is de uitstoot van siliciumcarbide-vezels. Deze zijn volgens de Gezondheidsraad en de GGD kankerverwekkend.

Het bedrijf stoot deze deeltjes gedurende het productieproces uit. Bij een blazer komen die deeltjes in hoge concentratie mee, tot wel zeven kilometer verderop, zo bleek uit onderzoek van TNO in opdracht van de provincie.

Of mensen daadwerkelijk ziek kunnen worden van die SiC-vezels, is volgens de GGD onduidelijk. Volgens toxicoloog Frans Greven kan de uitstoot van ESD boven de landelijke norm komen.

Het RIVM doet nader onderzoek naar de risico's voor de bevolking. TNO plaatst meer meetstations voor SiC-vezels in omliggende dorpen.

De Provincie Groningen eist in een ultimatum dat het bedrijf de uitstoot van deze SiC-vezels naar nul brengt. Lukt dat niet voor half juni, dan moet het bedrijf een boete van 250.000 euro betalen per overtreding, met een maximum van 750.000 euro.

Deze boete geldt voor één bestuursperiode. Een nieuw provinciebestuur kan hier een nieuw besluit over nemen.

ESD vindt de boete ongegrond en voorbarig.