Welke Groninger wordt pionier van het platteland?

8 mei 2019, 20:30 • 7 minuten leestijd

Een kaartje met de Groningse genomineerden © Website VPRO Tegenlicht

Wordt een Groninger Pionier van het platteland? Daar lijkt het nu nog niet op, want de acht Groningers die meedoen aan de wedstrijd van VPRO Tegenlicht staan nog niet op finaleplaatsen.

Door heel Nederland doen 75 initiatieven en projecten mee aan de wedstrijd, onder het mom 'power to the platteland'. Van de winnaar wordt uiteindelijk een documentaire gemaakt.

VPRO Tegenlicht zocht vernieuwers die durven denken buiten de kaders van de stad. Pioniers met vooruitstrevende ideeën over de samenleving van morgen. Onder het mom van power to the platteland konden mensen zich opgeven of door anderen worden opgegeven. Daar rolde een longlist uit van 75 mensen. Uit die 75 mensen nodigt de vakjury drie mensen uit om een pitch te houden. Die drie mensen komen naar voren uit de top 20 na een eerste stemronde. De twee initiatieven met de meeste stemmen mogen sowieso hun pitch houden voor de jury. Die pitchavond is op 25 mei in Ulft. Online stemmen kan nog tot en met donderdag 16 mei, via de website van Tegenlicht.

Met nog een week online stemmen te gaan staat van de acht kandidaten slechts één Groninger in de tijdelijke top 20. Een plek in die top 20 is belangrijk, want de jury kiest uit die twintig namen drie initiatieven die zij een finaleplaats gunnen. RTV Noord sprak met zes van de acht Groningse kandidaten en het Groningse jurylid Bettina Bock.

'Wie ik de beste vind? Dat zeg ik niet en dat weet ik nog niet', zegt jurylid Bettina Bock, bijzonder hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen. 'Ik verdiep me pas later in de kanshebbers, ik hoop op iets moois met uitstraling.'

'Ik vind het alleen al mooi dat er aandacht is voor initiatieven op het platteland. Het is nu alsof alle vernieuwingen uit de stad komen, maar dat is niet zo. In Groningen gaat het vaak over krimp en aardbevingsproblematiek, maar er zijn genoeg dingen die positieve aandacht verdienen.'

'Of ik speciaal geïnteresseerd ben in Groningse initiatieven? Nee helemaal niet, ik kijk vanuit mijn kennis naar de goede initiatieven,' stelt ze.

Eén van de ingezonden initiatieven is de Tirrel in Winsum. Dat is nu nog een niet-bestaand gebouw, maar daar moet snel verandering in komen. De Tirrel wil zorg, onderwijs, sport en vrije tijd samenbrengen op één locatie. 'Wij denken dat we vernieuwend zijn', laat Claudia Brink van de Tirrel weten. 'Als dat wat wij willen in losse gebouwen zou moeten plaatsvinden, zou het niet van de grond komen.'

'In de stad kan dit wel in één gebouw, maar op het platteland wil dat niet. Verpleeghuis De Twaalf Hoven, de basisscholen Tiggeldobbe en De Piramiden en de gemeente Het Hogeland hebben elkaar gevonden in dit initiatief.'

'Wij zijn uniek in Nederland', vindt Brink. 'Wij hopen de finale te halen en een pitch te mogen doen voor de jury.'

Drewes Wildeman van Landgoed DeCamping uit 't Zandt meldde zichzelf niet aan voor de wedstrijd. 'Iemand anders vindt blijkbaar dat ik de nominatie verdien', zegt hij met een glimlach.

'Met de camping wil ik maar één ding: dat mensen een klein beetje beter weggaan dan dat ze gekomen zijn. Of ze hier vijf minuten of acht maanden zijn geweest, het gaat niet om mij. Het gaat om de mensen die hier komen.'

Wildeman wordt niet alleen geroemd om zijn werk voor het landgoed. 'We doen veel meer', gaat hij verder. 'Momenteel zijn we bezig om producten te produceren voor noodhulp. De vraag naar producten is er niet, maar de behoefte is enorm. Daarnaast levert het honderden banen op voor mensen met een afstand tot de banenmarkt.'

'Ook zijn we bezig met het maken van een film, waarmee we de jeugd willen stimuleren. Niet iedereen hoeft naar de universiteit. Jongeren mogen soms ook trots zijn dat ze een overall dragen.'

Voor Jakob Zwinderman is meedoen belangrijker dan winnen, laat hij lachend weten. 'Nee, natuurlijk willen we winnen. We hebben een uniek concept.'

Wat zijn concept zo uniek maakt? 'Zeker in het rijtje van de overige aanmeldingen voor de pioniers van het platteland zijn wij uniek. We zijn niet afhankelijk van vrijwilligers of subsidies. We financieren die volledig met privaat geld. Het is een particulier initiatief, de overige aanmeldingen hebben allemaal vrijwilligers nodig.'

Innovatie hub Oost-Groningen is een samenwerkingsverband tussen drie bedrijven: Avebe, Nedmag en HempFlax. Daarnaast werken Hanzehogeschool en Rijksuniversiteit Groningen mee aan het concept.

Ook Hans Bergsma van Gebiedscoöperatie Westerkwartier heeft zichzelf niet opgegeven, maar weet wel waarom de Gebiedscoöperatie de nominatie gekregen heeft.

Hij wil als directeur van de Gebiedscoöperatie de regio opnieuw vorm geven. 'Er worden tegenwoordig veel energiecoöperaties opgezet. Dat kan mooi zijn, maar waarom breid je dat niet uit in het dorp?'

'De faciliteiten in dorpen kun je combineren. Je kunt een coöperatie opzetten zodat je zorg, winkels en energie combineert. Er is genoeg kennis en door te stimuleren en te samenwerken boor je alternatieve verdienmodellen aan.'

'Het is belangrijk om de kracht van de regio centraal te stellen en om de beschikbare kennis met elkaar te delen', besluit hij.

Voor Sandra Ronde-Van der Laan is de nominatie niets nieuws. 'Ik heb mezelf niet opgegeven, maar heb ook geen idee wie dat wel heeft gedaan. Ik ben tweede geworden bij Vrouwen van Nu Verschilmaker, toen had ik ook geen idee wie mij heeft opgegeven', vertelt ze.

Ze is het Groningse boegbeeld van De Streekboer in Gorredijk, een initiatief opgezet door twee Friezen en de Groningse Sandra. De opzet van haar initiatief is alles wat van de boeren komt rechtstreeks aan de man te brengen. De Streekboer heeft zes afhaalpunten en er zijn twintig boeren waarmee ze samenwerken. Maar de Groningse hoopt op uitbreiding in de toekomst.

Het unieke van haar bedrijf zit er volgens haar in dat het bedrijf in het platteland is opgezet. 'Veel initiatieven om 'de voedselketen te verkorten' zitten in de Randstad, wij zijn het enige in het Noorden.'

'Vroeger liepen de kinderen hier op straat, nu is het stil.' Jan Hut heeft samen met Ursula Appolt Huiskamerwinkel Het Heirhuys in Visvliet opgezet . 'Het dorp is veel voorzieningen kwijtgeraakt, daarom zijn we de huiskamerwinkel begonnen', legt hij uit.

'Zodra wij het bord buitenzetten, is iedereen welkom. Je kunt hier niet echt iets kopen zoals in een winkel, maar een kop koffie kan wel. Je mag zelf bepalen wat je betaalt.'

Niet iedereen dacht dat het een goed plan was om de huiskamerwinkel te beginnen. 'Mensen zeiden: 'Denk nou niet dat je het van een dorp moet hebben.' Maar wij pionieren tegen de stroom in en er is nog geen dag geweest dat er niemand langs is gekomen.'

Desondanks is nog niet iedereen uit het dorp in de winkel geweest. 'Het duurt nog wel vijf jaar voordat alle Visvlieters langs zijn geweest', vermoedt Hut. 'Maar zelfs mensen die zeiden nooit langs te zullen komen, komen nu langs. Eén iemand heeft zelfs al een broodje verzonnen dat verkocht wordt.'

De heren Wong en Berg waren helaas niet bereikbaar. Hieronder een korte beschrijving van hun bezigheden.

Erik Wong redde ooit het plaatselijke dorpscafé in Hornhuizen van de sloop. Hij verbouwde het tot een werkpension. Nu acht jaar later wordt Wongema gezien als een oase van en voor het dorp.

Stichting Wedde dat 't lukt zorgt ervoor dat inwoners van Wedde, Wedderveer, Veelerveen en Vriescheloo binnen de gemeente Westerwolde op een goede en aangename wijze zolang mogelijk zelfstandig thuis kunnen blijven wonen. Hans Berg verbindt met zijn concept formele en informele zorg met elkaar. De informele zorg wordt gedaan door 115 vrijwilligers.