Deze dag: de geboorte van een groot geleerde
Als er in de 18e eeuw een Nobelprijs had bestaan, was hij kandidaat geweest om die te winnen. Goethe noemde hem 'ein Meteor von Geist, Wissenschaft, Talent und Thätigkeit'. De professor, arts en wetenschapper Petrus Camper werd geboren op deze dag in de geschiedenis, 11 mei 1722.
'Alles wat hij in handen kreeg, sneed hij open', zegt een kenner van de 'boom van een kerel' die in 1763 naar Groningen komt.
Hij is aangesteld als hoogleraar theoretische geneeskunde, anatomie, chirurgie en botanie. Verloskunde is een van zijn specialiteiten. Camper is een uitmuntend spreker, die tijdens operaties in de chirurgische praktijk voortdurend tekst en uitleg geeft aan zijn studenten over waar hij mee bezig is.
De anatomische tekeningen die bij het lesmateriaal horen, heeft hij zelf gemaakt. Ze zijn van het hoogste niveau. In de Groningse jaren van Petrus Camper bloeit hier de opleiding geneeskunde. Het aantal afgestudeerden verdrievoudigt, in vergelijking met de jaren voor zijn komst.
Waar nu de Universiteitsbibliotheek staat, aan het Broerplein, stond destijds de Broerkerk. Met daarnaast het Anatomisch theater. Camper deelt voor een bomvolle kerk in 1764 vanaf de kansel de conclusies van zijn onderzoek naar rassenverschillen. Hij deed daarvoor anatomische secties en schedelmetingen.
Een schedeltekening van Petrus Camper (Beeld: Wikimedia Commons)
In die tijd was de algemene opvatting: een zwarte huidskleur maakt letterlijk zichtbaar dat dat ras inferieur zou zijn. Camper is ondubbelzinnig in zijn wetenschappelijk oordeel: onzin, er zijn géén verschillen tussen blank en zwart.
Peter van Kampen, zoals zijn Hollandse naam luidt, is een zoon van een rijke predikant uit Leiden en een kind van zijn tijd, de Verlichting. Dat was een tijd van intellectuele uitdaging, filosofie en wetenschap. Een rotsvast Godsgeloof maakt dat Peter zijn Schepper wil leren kennen door de schepping zelf te doorgronden.
Hij is getrouwd met een rijke Friese weduwe en kan het zich permitteren om na zijn vertrek uit Groningen de gewervelden, mensen en dieren, uitgebreid te bestuderen en te vergelijken, op zijn eigen landgoed Klein-Lankum in Friesland. Hij laat er in 1774 per trekschuit een olifant naar toe brengen, om het dier te kunnen onderzoeken en ontleden.
In die jaren is hij vooral publicist. Hij houdt zich bezig met het probleem van de grote sterfte onder vrouwen in het kraambed. Hij schrijft over hoe te opereren bij een verkeerde ligging van een foetus in de baarmoeder, om met behoud van het leven van moeder en kind 'moeijelyk geklemde hoofden' te redden en 'de keizerlyke sneede, of den haak, te vermyden.'
In 1789 wordt een ontsteking aan het borstvlies, pleuritis, hem fataal. Petrus Camper overlijdt, nota bene na het drinken van een glas champagne. Want van het goede leven hield hij ook: hij schatte zijn eigen gewicht 'op 220 pond'. In het museum van de Rijksuniversiteit zijn voorwerpen en tekeningen uit de Groningse tijd van Petrus Camper bewaard gebleven. Hij kwam ter wereld op deze dag in de geschiedenis, 11 mei 1722.
