Mobiele telefoon hapert na stroomstoring: wat nu?

© Terje Sollie / Bewerking RTV Noord
De stroomstoring die vorige week dinsdag grote delen van de provincie Groningen trof, maakte bij veel mensen het mobiel bellen onmogelijk. Dat riep vragen op. Bijvoorbeeld: is 112 in zo'n geval nog te bereiken? En zo nee: wat dan?
Als de stroom uitvalt heb je op je mobiele telefoon, die thuis op een wifi-netwerk is aangesloten, geen internet meer. Modems leveren in huis internet en werken op stroom. Maar wat als vervolgens ook het mobiele netwerk van je provider plat gaat? Is 112 dan nog steeds te bereiken?

Automatisch doorgeschakeld

'In veel gevallen wel', zegt woordvoerder Frans van Bergen van het Agentschap Telecom in Stad. 'Als één provider plat gaat, word je automatisch doorgeschakeld naar een andere. Vergelijk het maar met als je in een bos in Drenthe geen bereik hebt met bijvoorbeeld KPN, dan kun je automatisch via een andere provider toch 112 bellen.'
Echter: zodra een stroomstoring langer dan twee uur duurt, kan de bereikbaarheid van het alarmnummer niet meer worden gegarandeerd. Maar dat was vorige week in Groningen niet aan de hand.

Verplicht melding

Wat viel er vorige week dinsdag precies uit? Klanten van Vodafone leken lange tijd niet te kunnen bellen, terwijl de netwerken van T-Mobile en KPN wél gewoon bleven werken. Van Bergen: 'Als er sprake is van een 'grote storing' bij een provider, waarbij de grens ligt op zo'n 100.000 getroffenen, zijn providers daarvan verplicht melding te doen. Wij hebben geen melding gekregen, dus als er sprake is geweest van uitval, zal die minimaal zijn geweest.'
Als er sprake is van een 'grote storing' bij een provider zijn providers daarvan verplicht melding te doen
Frans van Bergen - Agentschap Telecom
In het geval van een stroomstoring zijn providers zelf verantwoordelijk voor een noodvoorziening. Sterker nog: de drie grote mobiele providers met een eigen netwerk die Nederland tegenwoordig heeft (KPN, Vodafone en T-Mobile) zijn wettelijk verplicht om in het geval van stroomuitval of andere technische storing voor een noodvoorziening te zorgen.

Zelf inschatten

Over hoe lang die noodvoorzieningen moeten meegaan zijn dus geen harde normen gesteld. Dat is aan de providers zelf: zij dienen zelf in te schatten welk risico van het niet ononderbroken bereikbaar zijn van 112 nog aanvaardbaar is. Wel houdt het Agentschap Telecom daarbij een oogje in het zeil.
Zo dienen de providers een degelijk continuïteitsplan paraat te hebben. Momenteel wordt ervan uitgegaan dat back-ups het minimaal een half uur vol moeten houden, maar een noodvoorziening die het twee uur volhoudt wordt als officieuze standaard gezien.

Zeldzaam

Er wordt uitgegaan van het basisgegeven dat Nederland één van de betrouwbaarste stroomvoorzieningen van Europa heeft. Storingen zijn zeldzaam. En áls er al een keer een stroomstoring is, dan duurt die in tachtig procent van de gevallen minder dan twee uur.
Daarbij komt ook nog eens dat de meeste stroomstoringen vaak maar een relatief klein gebied beslaan. 'Daardoor', zegt Van Bergen, 'is er in de meeste gevallen altijd wel contact te maken met een mast buiten het gebied waar de stroom is uitgevallen.'

Uitgebreid onderzoek

Naar aanleiding van een grote stoomstoring die Noord-Holland op 27 maart 2015 trof deed de Inspectie Veiligheid en Justitie samen met het Agentschap Telecom uitgebreid onderzoek naar de gevolgen van een dergelijk stroomstoring. Door een defect in een transformatorhuisje in Diemen kwamen op die dag maar liefst een miljoen huishoudens in Noord-Holland en Lelystad zonder stroom te zitten.

Lijvig rapport

Het resultaat van het onderzoek was een lijvig rapport (Lessen uit de Crisisbeheersing en Communicatie) waarin voor het eerst in kaart werd gebracht hoe Nederland er in het geval van een crisis op het gebied van telecommunicatie voor staat. Immers: het feit dat wij een voorloper zijn op het gebied van internetgebruik (95%) en mobiele telefonie (81%) maakt ons ook kwetsbaar op dat vlak.

Risico is nooit uit te sluiten

Het rapport concludeert dat het risico dat 112 niet ononderbroken bereikbaar is niet valt uit te sluiten. Vooral als een stroomstoring langer duurt dan twee uur, komt de bereikbaarheid van 112 in gevaar, om de eenvoudige reden dat noodvoorzieningen in zo'n geval leeg raken.

NL-Alert

En hoe zit het dan met NL-Alert, de berichtenservice die wordt ingezet bij 'levens- en gezondheidsbedreigende situaties', zoals branden, terroristische aanslagen, explosiegevaar of onweer?
Vier jaar geleden, ten tijde van de stroomuitval in Noord-Holland, was het nog zo dat NL-Alert berichten niet op telefoons, waarvan de provider offline was, waren te ontvangen. Tegenwoordig ligt dat anders. Frans van Bergen: 'Als je eigen provider wegens storing is uitgevallen, dan ontvang je het bericht via een andere provider. Dat werkt net als bij 112 dus.'

Calamiteitenzender

Mocht een stroomstoring of ander technisch euvel langer aanhouden dan twee uur, dan komt het fenomeen 'calamiteitenzender' om de hoek kijken. In Groningen is RTV Noord die calamiteitenzender. Wat betreft back-up doorstond die zender de 'test' van vorige week dinsdag alvast glansrijk: zonder een hapering deed de noodvoorziening z'n werk.
Burgers moeten zelf beseffen dat transistor- en autoradio's het in geval van crisis nog wel een tijdje blijven doen
Rapport Lessen uit de Crisisbeheersing en Communicatie
Maar, zullen mensen zich afvragen: kunnen wij RTV Noord wel ontvangen als de stroom uitvalt? Ja, zegt het rapport. Niet op apparatuur die is aangesloten op het reguliere elektriciteitsnet natuurlijk. Maar burgers moeten zelf beseffen (en voorbereid zijn) op het feit dat bijvoorbeeld transistorradio's (op batterijen) en autoradio's (op accu's) het nog wel een tijdje zullen blijven doen.

Zorg voor alternatieven

Die burgers moeten - net als bedrijven trouwens, zo schrijft het rapport - zich bewust zijn van de 'beperkingen van telecommunicatie, neem kennis van en draag zelfstandig zorg voor deze alternatieven.'
Mensen moeten daarbij vooruit denken: bedenk welke communicatiemiddelen het 'nu' nog doen, maar later zouden kunnen uitvallen. Bijvoorbeeld: het noodaggregaat van een calamiteitenzender werkt ook niet onbeperkt. Wat wel lang blijft werken: de klassieke telefoon. Die is namelijk niet afhankelijk van stroom.

Ouderwetse communicatiemiddelen

Mocht de crisis onverhoopt nóg grotere vormen aannemen, dan zullen relatief 'ouderwetse' communicatiemiddelen ingezet moeten gaan worden, zoals bewonersbrieven.
Wat blijft hoe lang werken bij een stroomuitval van vier uur?
In bovenstaande grafiek valt in één oogopslag te zien wat er in geval van een stroomuitval nog hoe lang zou moeten werken. Van internettoegang via de breedband is vrijwel onmiddellijk geen sprake meer. Zowel 112, NL-Alert als mobiele spraak en internet zou het dankzij de noodvoorzieningen van de telecomproviders twee uur moeten kunnen uithouden. C2000, het gesloten communicatienetwerk voor hulp – en veiligheidsdiensten, zoals onder andere politie, brandweer, ambulance, het rode kruis en de AIVD, werkt nog vier uur. Het langst in de lucht zijn de calamiteitenzender (RTV Noord, 97.5fm), de Noodcommunicatievoorziening (NCV) en de klassieke vaste telefoons.