Het is vandaag vijftig jaar geleden dat de Lauwerszee werd afgesloten

De afsluiting waar sinds 1961 aan werd gewerkt was voltooid. Maar in Zoutkamp hingen de vlaggen halfstok.

Een badplaats in de winter, zo zou je Zoutkamp de eerste twintig jaar na de afsluiting het beste kunnen omschrijven. Vervallen glorie en zielloos. Eeuwenlang was Zoutkamp een vissershaven aan zee geweest. Het hele leven draaide om de haven en de visserij en dat alles was in één klap weg door de afsluiting. De verbittering, vooral richting de Friese buren, zat diep.

De Lauwerszee heeft zo'n duizend jaar bestaan. Door een aantal zware stormvloeden liepen delen van het Noordelijk kustgebied, zoals de Dollard en de Lauwersmeer, onder water. In de loop der eeuwen werd er een aantal plannen gemaakt om de Lauwerszee weer in te polderen, maar die liepen op niets uit. De watersnoodramp in Zeeland van 1953 veranderde dat.

Nederland kreeg een deltaplan en alle dijken, ook buiten Zeeland, moesten verhoogd worden. Wat betreft de Lauwerszee had Rijkswaterstaat twee mogelijkheden: een dertien kilometer lange afsluitdijk aanleggen tussen de Groninger en Friese kust of de bestaande dijken met een lengte van 32 kilometer rond de Lauwerszee op deltahoogte brengen.

De overheid koos voor de goedkoopste variant; het opknappen en verhogen van de bestaande dijken rond de Lauwerszee.

Tegen dit besluit kwam onverwacht fel protest uit Friesland. In korte tijd verzamelde het actiecomité Lauwerszee 135.000 handtekeningen voor de afsluiting van de Lauwerszee. Er werden massale bijeenkomsten gehouden.

Er ontstond een mix van emotionele argumenten, zoals de vermeende achterstand van het Noorden en de angst voor dijkdoorbraken, en rationele argumenten. De Friese kant van de Lauwerszee ligt lager dan de Groninger kant en daarom was het lastig om regenwater af te laten stromen naar zee. Een lager gelegen Lauwersmeer zou de wateroverlast in Friesland oplossen.

Bij bijeenkomsten liepen de emoties zo hoog op, dat Zoutkamper vissers zonder hun zegje te doen weer terug naar huis gingen. De argumenten van de Groninger kant, behoud van een stuk natuurgebied en visserijgronden, raakten volledig op de achtergrond. Uiteindelijk ging de regering overstag. Op 10 juni 1960 besloot het Kabinet-De Quay de Lauwerszee af te sluiten door het leggen van een afsluitdijk.

Na de afsluiting zag het Lauwersmeer eruit als een stuk van de Waddenzee bij eb. Een uitgestrekte zand- en slikvlakte van zo'n negenduizend hectare. Na veel plannenmakerij heeft het gebied een gemengde bestemming gekregen. Het grootste deel is ontwikkeld tot het natuurgebied Nationaal Park Lauwersmeer.

De gebieden aan de rand van het Lauwersmeer hebben een agrarische bestemming gekregen en er is groot militair oefenterrein gekomen. Maar voor veel mensen is het Lauwersmeer vooral een belangrijk recreatiegebied. Met Zoutkamp als bruisend hart.

Het heeft tientallen jaren geduurd, maar Zoutkamp heeft een nieuw bestaan gevonden. Het is het vertrek- en eindpunt geworden voor een dagje Lauwersmeer. De vissersschepen van de Zoutkampers liggen tegenwoordig in de haven van Lauwersoog en hun oude plaatsen zijn ingenomen door recreatievaartuigen.

Het visserijmuseum in Zoutkamp herinnert aan de oude tijden. Op het ogenblik is er een expositie te zien over de afsluiting die vijftig jaar geleden plaatsvond. Onderdeel van de tentoonstelling zijn een paar vuilnisbakken, met daarin Friese koekblikken, Friese beschuittrommels en Friese Vlag koffiemelk.

Al die Friese producten kwamen na de afsluiting bij de Zoutkampers het huis niet meer in. Maar zoals gezegd, die vuilnisbakken staan inmiddels in het museum.