'Het was net alsof we een goede kameraad verloren toen de Lauwerszee dicht ging'

Het zijn de woorden van Jan van der Veen, als hij terugblikt op dat moment, op 23 mei 1969.

'De avond voordat het dicht ging, ben ik nog bij de dijk gaan zitten. Toen heb ik nog gezien hoe een meeuw in een fuik terechtkwam en verdronk. En op het moment dat hij zijn kop liet hangen, was voor mij de Lauwerszee ook dicht.'

Kees Mollema was visser, toen de zee een meer werd. 'We hebben van alles geprobeerd om het besluit tegen te houden, maar dat lukte niet. Friesland was helemaal voor, in Groningen was ook een gedeelte voor. Voor Zoutkamp was het een ramp op dat moment.'

'Het voelde helemaal belabberd', zegt hij. 'Je was gewend dat Zoutkamp aan zee lag. Het was een hartstikke mooi dorpje, waar we een geweldige jeugd gehad hebben.'

Het Lauwersmeergebied groeide uit tot een natuurgebied met een beschermde status. 'Vijftig jaar geleden was het hier woest en ledig, er was helemaal niks', herinnert natuurliefhebber Renne Vogel zich. Hij geeft rondleidingen in het gebied.

'Het is prachtig om mensen te vertellen in wat voor gebied we leven. Kijk om je heen hoe geweldig het hier is. Je ziet de konikpaarden, de Schotse hooglanders...'

'Je moet mensen laten genieten van deze natuur', zegt Vogel. 'Er komen hier wel eens mensen die eigenlijk nog niks met natuur hebben. Ze gaan hier weg en zeggen: 'Dit is prachtig, we komen hier nog een keer terug!' Daar doe je het voor.'

Koningin Juliana was erbij toen de afsluiting vijftig jaar geleden een feit werd, maar kreeg geen feestelijk onthaal in Zoutkamp.

'De vlaggen hingen halfstok, dat vond ze heel vreemd', herinnert oud-visser Mollema zich. 'Want dat was ze niet gewend. We waren in rouw. Als je een boer zijn land afneemt, kan hij niks meer. Dat geldt ook als je een visser zijn water afneemt.'

Als nagedachtenis aan het historische moment van toen, hangen deze donderdag op een aantal plekken in Zoutkamp de vlaggen weer halfstok. In de middag worden ze weer in de top gehesen.

Klaas van der Bleek is een echte Zoutkamper en werkte destijds voor het waterschap. Hij was betrokken bij de afsluiting van de Lauwerszee.

'Je hebt je werk, dan denk je er verder niet zo bij na. Pas als het dicht is, dringt het tot je door: het is einde oefening.'

Hij werd er nooit op aangesproken door zijn dorpsgenoten dat ze het vervelend vonden dat hij eraan meewerkte. 'Maar misschien hebben ze het wel gedacht.'

Volgens Van der Bleek werden er allerlei beloftes aan de Zoutkampers gedaan. Hij zag zelfs een maquette 'met onder meer een hotel, vijftig huisjes en nog veel meer dingen'.

'Nou, niemand heeft er iets van gezien.'

Dat was niet het enige dat stak. 'Er waren vissers die geen auto hadden, maar er ineens een moesten hebben. Want ze moesten naar Lauwersoog.'

Dat Zoutkamp niet langer aan zee lag, zorgde voor veel boosheid bij de inwoners. Griet Bos weigerde als meisje van negentien met haar vader te gaan kijken.

'Ik was toen misschien nog wel eigenwijzer dan ik nu ben. Ik wilde niet mee. Maar daar heb ik nu hartstikke veel spijt van.'

Het Lauwersmeergebied zoals het nu is, zit in haar hart. 'Ik heb de schade wel ingehaald, want dit gebied heeft me altijd weer de rust gebracht die ik nodig had.'

'Ik ben een heel druk mens. Ik heb altijd gewerkt, ben altijd met mensen bezig. Dat is prima, maar als ik vrij ben heb ik de mensen even niet nodig. Dan heb ik de natuur', zegt Bos.

'Ik ga lopen of fietsen. En als ik echt druk in het hoofd ben, ga ik aan de buitenkant van de dijk fietsen. Dan stop ik even, doe ik mijn ogen dicht en luister ik naar het klotsen van het water tegen de dijk. En dat is mijn therapeut. Daar word ik rustig van.'

Vijftig jaar geleden liepen de emoties hoog op, maar de wonden zijn geheeld. 'Het is allemaal goed gekomen', zegt oud-visser Mollema. 'Het heeft zo'n twintig jaar geduurd en toen is Zoutkamp weer een beetje opgebouwd. En nou is het een prachtig dorp.'

'Het is altijd een prachtig gebied geweest, laat ik dat voorop stellen', zegt Riet Bos. 'Alles heeft z'n bekoring. Ik reis veel over de wereld, maar als ik hier kom en de wuivende rietvelden zie denk ik: 'Ik ben weer thuis'.'