'Groningen moet ingrijpen, anders wordt wonen in het centrum onbetaalbaar'

Het centrum van Groningen
Het centrum van Groningen © Jos Schuurman / FPS
Als de gemeente niets doet dan wordt de Groningse binnenstad in de toekomst onbereikbaar en onbewoonbaar voor de meeste mensen. Dat zegt Ed Nozeman, bijzonder hoogleraar economische geografie aan de RUG.
De stad wordt dan het podium van de rijken, aldus Nozeman, en voor een aantal mensen aan de onderkant van de samenleving die recht hebben op een huis van een woningcorporatie.

Particuliere beleggers

Nozeman is expert op het gebied van vastgoedontwikkelingen en naast bijzonder hoogleraar ook werkzaam als zelfstandig adviseur.
Hij reageert op het bericht dat in de afgelopen vijf jaar tijd het aantal stad-Groningse woningen in handen van particuliere beleggers groeide met 4000 woningen. Dat blijkt uit onderzoek van het Dagblad van het Noorden en de Groene Amsterdammer.

Invloed

De gemeente heeft inmiddels aangegeven intensiever te gaan kijken naar mogelijkheden om de invloed van particuliere vastgoedbeleggers op de binnenstad tegen te gaan. Dat zei wethouder Ruimtelijke Ontwikkeling Roeland van der Schaaf in een reactie op het onderzoek.
Van der Schaaf wil onderzoeken of hij de doelgroepenverordening kan verscherpen. Daarmee kan de gemeente invloed uitoefenen op huurprijzen. Daarnaast is het invoeren van een woonplicht ook een serieuze optie, aldus de PvdA-wethouder.
Verschillende type huizen in Stad. Foto: Jos Schuurman / FPS

Trend

Zeven van de tien huizen die te koop staan worden door particuliere beleggers gekocht en vervolgens verhuurd. Op wijkniveau is dat het hoogste percentage van heel Nederland, blijkt uit cijfers van het Kadaster.
Een van de gevolgen is dat starters steeds moeilijker aan een woning kunnen komen, vooral in de Groningse binnenstad. Zo kan het niet langer, vindt Van der Schaaf.

Binnenstad onbewoonbaar

Nozeman: 'Deze zogenoemde gentrificatie is zo'n twintig jaar geleden al begonnen in de Verenigde Staten. Inmiddels is die ontwikkeling ook al ruime tijd zichtbaar in veel Europese steden, waaronder Amsterdam en Utrecht.'
'Dat leidt er ook tot dat het woon-werkverkeer toeneemt, omdat bijna iedereen forens is. Je kan je voorstellen dat het beeld van een stad dan ingrijpend verandert.'

Nuance, maar wel een probleem

Het opkopen van huizen door binnen- en buitenlandse particuliere beleggers en investeringsfondsen is een trend die al langer zichtbaar is. Het beeld dat nu ook heel Groningen door particuliere beleggers wordt opgekocht, wil wethouder Van der Schaaf enigszins nuanceren.
Er is ook veel handel tussen particuliere woningbezitters onderling, maar een groot probleem is het zeker
Roeland van der Schaaf - woningwethouder
'Er is ook veel handel tussen particuliere woningbezitters onderling, maar een groot probleem is het zeker. De dempende werking die zowel sociale woningbouw als woningbezit heeft op hoe de markt functioneert, verdwijnt. Dat is geen goede zaak,' benadrukt de wethouder.

Prins Bernard jr.

Overigens slaat de term 'particuliere belegger' op iedereen die een woning (meestal meerdere) koopt als beleggingsobject en meestal ook verhuurt, verduidelijkt Nozeman.
Iedereen die een woning koopt dus, behalve dus de twee uiterste groepen: aan de ene kant de particulier die echt zelf in de aangekochte woning gaat wonen en aan de andere kant het beursgenoteerde beleggingsfonds.
'Prins Bernard jr. is natuurlijk een van de bekendste voorbeelden van de particuliere belegger. Al is hij bij mijn weten vooral in Amsterdam en niet in Groningen actief,' aldus de bijzonder hoogleraar.

Geld verdwijnt in zakken van aantal mensen

Van der Schaaf: 'Huur- en koopprijzen worden hoger. De toegankelijkheid van de binnenstad wordt steeds moeilijker voor met name midden- en lage inkomensgroepen. Een grote hoeveelheid geld verdwijnt in de zakken van een aantal mensen.'
Je ziet dat beleggers zich in het hogere marktsegment mengen
Roeland van der Schaaf - woningwethouder
'Voor een deel is dat hoe de markt werkt en hoe de Rijksoverheid dat faciliteert. Maar de gemeente kan hier wel wat aan doen - en doet hier al wat aan.'
'We zijn de afgelopen jaren een stuk strenger geworden als het gaat om het splitsen en aftoppen van woningen. Een nieuwe onttrekkingsvergunning voor kamerverhuur kun je in Groningen inmiddels al niet meer krijgen,' aldus de woningwethouder.
'Maar wat je ook ziet is dat beleggers zich in het hogere marktsegment, de ruimere appartementen, mengen.'

Woonplicht: kopen is wonen

Van Der Schaaf noemt de doelgroepenverordening, waarmee je kunt sturen op huurprijzen, als een van de manieren waarop de gemeente zijn invloed kan aanwenden. 'En wat ook een interessante optie is, die ook al eens eerder geopperd is door de SP hier in de gemeenteraad, is kijken of je een woonplicht kan invoeren. Dat betekent dat als je een huis koopt in de gemeente Groningen, je daar ook moet gaan wonen.'
'Voor een deel doen we dat ook wel bij nieuwbouwprojecten, dat je een paar jaar in je woning moet wonen. Dat beleid heeft ook veel haken en ogen. Aan de andere kant, als dit zo doorgaat, dan raken we de grip kwijt die we als samenleving hebben op onze eigen binnenstad.'
Een huis te koop in Amsterdam. Bron: ANP

Amsterdam

Die haken en ogen zijn serieuze obstakels, vindt Nozeman. 'De landelijke wetgeving biedt veel ruimte aan gemeentes om hun eigen regels te maken. Maar de gemeente heeft niet zo veel instrumenten tot de beschikking. Het huis moet ordentelijk zijn en er is een maximum aan het aantal studenten per straat, maar dan houdt het wel zo'n beetje op.'
Nozeman: 'Een verbod op verhuur is een lastig te bewandelen pad. Maar helemaal onmogelijk is het ook niet. Als ik de gemeente Groningen was zou ik goed kijken naar Amsterdam. Die hebben een woonplicht-wet in voorbereiding. Ik verwacht dat daar over enkele maanden al over wordt gestemd in de gemeenteraad.'

'Ambtenaren niet toegerust op naleving'

Ook op ander gebied neemt Amsterdam al langer maatregelen tegen problemen die voor Groningen nog relatief nieuw zijn. 'In Amsterdam worden ook al boetes uitgedeeld aan mensen die de regels rondom Airbnb niet navolgen. Dat kan een beperkende werking hebben,' aldus de bijzonder hoogleraar.
Maar dat is niet het hele verhaal, volgens Nozeman. 'Naar mijn mening is het ambtenarenapparaat niet toegerust op naleving van de regels. De overheid zal dus serieus moeten nadenken over uitbesteding aan een derde partij van die controle op de naleving .'
Nieuwbouw in Londen. Foto: Andy Rain / ANP Photo

'Het hoort er ook een beetje bij'

Is het dan alleen maar kommer en kwel met die particuliere beleggers? 'Nee, het hoort er een beetje bij', meent wethouder Van der Schaaf. 'Dit gebeurt overal op de wereld. In Groningen en Amsterdam, en op een nog veel radicalere manier in steden als Londen en New York. Het zou nog slechter zijn als er niemand meer in onze stad wil wonen of investeren.'
'We hadden in Nederland een goed beleid met sterke woningcorporaties, maar ik zie dat dat de laatste jaren behoorlijk is uitgekleed. Ik zou graag zien dat we in Groningen laten zien hoe het ook anders kan,' aldus de wethouder.
Zet eindelijk eens veel druk achter de productie van woningen
Ed Nozeman - bijzonder hoogleraar

Bouwen

Nozeman heeft tot slot nog een tip voor de Groningse politiek.
'Misschien een tikkeltje voor de hand liggend, maar zet eindelijk eens veel druk achter de productie van woningen. Geef meer vrijheid aan de woningcorporaties om te bouwen. Aan locaties is er in en rondom de stad geen gebrek.'