Deze dag: 60 jaar geleden werd het aardgas gevonden

© RTV Noord
Woensdag is het precies 60 jaar geleden dat onder het bietenland van boer Kees Boon in Slochteren aardgas werd aangeboord.
Tien jaar geleden werd dit jubileum nog feestelijk gevierd maar vandaag de dag is er niets feestelijks meer aan het aardgas van Slochteren.
Merkwaardigerwijs was er ook geen feest bij de ontdekking van het gas. Eerst was onduidelijk hoe groot 'de bel' was. Pas toen er in 1960 in Delfzijl een tweede boring werd gedaan waarbij op dezelfde diepte gas met dezelfde samenstelling en druk werd gevonden begon de omvang van het gasveld bij de NAM door te dringen. Maar zelfs toen ging de vlag niet uit, sterker nog er werd zoveel mogelijk gezwegen over de vondst.

Niemand was enthousiast

In oktober 1960 vertelde het Belgische Europarlementslid Victor Leemans tijdens een debat over Europese energiepolitiek dat er in Groningen een enorme gasvoorraad was ontdekt en dat dit invloed had op de toekomstige plannen. In Nederland reageerde de Tweede Kamer die van niets wist, verbijsterd.
Ook bij de NAM aandeelhouders, Shell en Esso ging de vlag niet uit. Olie vinden, dat was leuk geweest. Daar kon je benzine van maken en verkopen, maar gas? Dat was amper iets waard. Shell dacht dat alleen grootverbruikers zoals elektriciteitscentrales geïnteresseerd zouden zijn maar op aandrang van Esso kwam er een aardgasnet voor de consumenten. En verder werd het gas zo snel en zo goedkoop mogelijk verkocht.
Vaak naar het buitenland want, was de toen heersende mening; In 2020 zouden er in Nederland alleen 35 kerncentrales staan en was elektriciteit zo goed als gratis…. Dus wat moet je met dat gas?

1000 miljard gulden

Nu we bijna aan het einde van het tijdperk 'Slochteren' staan kunnen we de balans opmaken. Als over een aantal jaren de kraan dicht gaat heeft de 'Groninger Gasbel' zo'n 1000 miljard gulden opgeleverd maar dat kon niemand in 1959 voorzien.
Plannen om een speciaal fonds in het leven te roepen waar de opbrengsten in gestort zouden worden om het te investeren en te reserveren voor toekomstige generaties werden dan ook afgewezen. Zoveel zou dat gas toch niet opleveren was het idee. Dus verdween het geld in de algemene middelen van de overheidsbegroting. Er is weinig concreets aan te wijzen wat er met al het geld is gebeurd.
We hebben 50 jaar boven onze stand geleefd zou je kunnen concluderen. Niet dat we zonder gas een arm land zouden zijn geweest. Maar zonder gas zou het iedere dag koffie met cake zijn geweest. En nu was het iedere dag taart, met slagroom en een kersje.

Geen feest

Maar woensdag was er geen taart, geen feest en geen vreugdevolle viering van 60 jaar gaswinning. Dat was 10 jaar geleden wel anders. Een van de hoogtepunten van de viering was toen de plaatsing van 'Het Slochter Molecuul', een beeld in de vorm van een methaangas molecuul in de middenberm van de A7 bij Kolham.
Een cadeautje van de NAM en Gasunie aan de gemeente Slochteren. Op 16 juni 2009 werd de Gasmolecule onthuld door koningin Beatrix.

Van zegen naar ramp

De afgelopen 10 jaar is de mening over de gasbel van Slochteren omgeslagen van 'zegen' naar 'ramp'. In de jaren tachtig en negentig toen Nederland in een zware recessie zat, waren de aardgasbaten de kurk waarop de overheid dreef.
In sommige jaren maakte het gasgeld zo'n 10 procent van de overheidsinkomsten uit. De laatste jaren is de gaswinning, en daarmee de aardgasbaten, fors teruggelopen en blijkt dat we nu ook zonder kunnen.

De bevingen

In 2009 waren er al verschillende zware bevingen geweest. Zoals 3.0 bij Stedum in 2003, 3.5 in Westeremden in 2006 en 3.0 bij Zeerijp in 2009. Maar de stemming was toen blijkbaar nog optimistisch. Af en toe een beving, hier en daar wat scheuren, ach misschien was het tijdelijk, de schade viel nog wel te herstellen en zo erg zou het nu ook weer niet worden was de teneur.
Die veranderde in 2012 met de beving van Huizinge die een kracht van 3.6 had. Toen kwam er een discussie over de gaswinning op gang en werd er een schaderegeling in het leven geroepen.
Het totale falen van de NAM en de overheid om de bevingen te stoppen en de schade te vergoeden heeft de stemming doen kantelen van 'zegen' naar 'ramp'.

De toekomst

Hoe de huidige impasse moet worden doorbroken is volstrekt onduidelijk en daarmee is ook niet te zeggen hoe het volgende jubileum van de Slochter gasbel er uit gaat zien.
Van de oorspronkelijke 2800 miljard kubieke meter gas zit nog zo'n 640 miljard kuub in de bel. De regering wil de gaswinning zo snel mogelijk afbouwen maar dat stuit op praktische bezwaren zoals de beschikbaarheid van voldoende ander gas van dezelfde kwaliteit en samenstelling.
Maar wellicht dat we de gaskraan dicht gaan draaien bij het 70 of 75 jarig jubileum. De tijd zal het uitwijzen.