René Paas: 'Als we nu niet handelen, moeten we misschien afscheid nemen van een hele generatie Groningers'

René Paas
René Paas © Archief RTV Noord
'Overheden moeten nú in actie komen. Anders moeten we afscheid nemen van een generatie Groningers.'
Dat zegt commissaris van de Koning René Paas in een interview met dagblad NRC.

Afkeren van instituties

'Als we nu niet handelen, verliezen we enorm veel. Dan zijn de woede en terechte verontwaardiging over het lange wachten niet meer te repareren en moeten we misschien afscheid nemen van een hele generatie Groningers. Omdat zij zich dan afkeren van alle instituties die niks voor hen hebben betekend.'

Crisis

Afgelopen dinsdag adviseerde toezichthouder het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) het ministerie van Economische Zaken om de versterkingsoperatie van Groningse huizen aan te pakken als een crisis. Maar die crisis is er al heel lang, zegt Paas. 'We zijn er niet in geslaagd de problemen snel te verhelpen.'
Dit is de grootste kwestie van het land en de daden blijven te lang uit
René Paas-Commissaris van de Koning

Westerwijtwerd

Dat werd nogmaals duidelijk na de beving van vorige week in Westerwijtwerd, met een kracht van 3.4 een van de zwaarste die het gebied de afgelopen jaren trof. Duizenden huizen zijn nog niet veilig en moeten versterkt worden, zodat mensen bij een zware beving binnen enkele seconden levend hun huis kunnen verlaten. Ook zijn ruim 15.000 meldingen van schade nog niet afgehandeld. Na de beving zijn daar in één week 2.875 nieuwe meldingen bijgekomen. 'Dit is de grootste kwestie van het land', zegt Paas. 'En de daden blijven te lang uit.'

Diep wantrouwen en cynisme

Paas: 'Alle instituties en alle overheden, de NAM, de Shell, iedereen die erbij betrokken is, hebben de afgelopen jaren niet geleverd wat essentieel is: veiligheid voor de inwoners van deze provincie. Dat heeft geleid tot diep wantrouwen en cynisme bij alles en iedereen.'
'De versterkingsoperatie en schadeafhandeling zijn slecht georganiseerd. Het heeft te weinig prioriteit gekregen, het geld zat vast en de bevoegdheden waren niet georganiseerd. Dat is de status quo en zo is de crisis ontstaan.'

Gaswinning sneller omlaag

Volgens Paas moet om te beginnen de gaswinning sneller omlaag. 'Dit jaar wordt nog 19,8 miljard kubieke meter aardgas gewonnen, terwijl de toezichthouder al jaren twaalf miljard kubieke meter als veilig maximum adviseert. Wij willen dat het zo snel mogelijk naar nul gaat, of net daarboven, dat alleen de waakvlammen nog door wakkeren.'

Leveringszekerheid boven veiligheid

Hij vervolgt: 'Maar het kabinet spreekt over de afweging tussen het veiligheidsrisico van de Groningers en de leveringszekerheid van het gas. Je komt hier niet pijnloos vanaf door de leveringszekerheid altijd de voorrang te geven. Dat is wat nu gebeurt.'
Als Rutte zegt dat wat in Groningen gebeurt een nachtmerrie is, dan moet hij gereedschap aanreiken waarmee we wakker kunnen worden uit deze nachtmerrie en door kunnen gaan met ons leven
René Paas-Commissaris van de Koning
'Na de beving hoorde ik premier Rutte spreken over een doodvriezende bejaarde in Limburg die het gevolg zou zijn van het terugschroeven van de gaswinning. Dat is volstrekt theoretisch. De aardbevingen zijn de realiteit. Dus als de premier zegt dat wat in Groningen gebeurt een nachtmerrie is, dan moet hij gereedschap aanreiken waarmee we wakker kunnen worden uit deze nachtmerrie en door kunnen gaan met ons leven', vindt Paas.
De overheid moet een boete betalen aan de burger als we een termijn voor een beoordeling of inspectie niet halen
René Paas-Commissaris van de Koning

Overheid moet boete betalen

Over het 'bevinkje' van Wiebes zegt Paas: 'Ik stond ernaast en schrok ervan. Volgens mij was het een verspreking.'
Maar die verspreking heft het vertrouwen onder de Groningers niet vergroot. Paas: 'Daarom moeten we onze beloftes zo serieus nemen, dat we als overheid een boete betalen aan de burger als we een termijn voor een beoordeling of inspectie niet halen. Dat kan een paar duizend euro zijn. Als we vanaf nu beloftes niet nakomen, dan betalen we.'

Iets duisters

Daarmee zal de versterkingsoperatie niet meteen sneller verlopen. 'Wat frustreert is dat lokale gemeenten plannen voor de versterking klaar hebben en dat die zijn goedgekeurd door de toezichthouder, maar dat er iets duisters gebeurt tussen de opdrachtgever, de Nationaal Coördinator Groningen (NCG), en het uitvoeringsbureau, het Centrum Veilig Wonen (CVW). Telkens gaat het daartussen mis. Dan blijkt de opdracht niet gegeven, of het budget niet rond. Het CVW, dat een vrucht is van de NAM, zijn we liever kwijt dan rijk. Laat de NCG direct de opdracht geven aan bouwkundige aannemers om de huizen te versterken.'

Emotionele schade

Paas heeft het ook over de emotionele schade. 'De emotionele schade is volkomen buiten beeld en is ongelofelijk problematisch. Mensen die er ziek van dreigen te worden lopen nu de deur plat bij de dokter – of niet en verbijten de pijn in stilte.'
'De permanente onzekerheid heeft diepe impact op de levens van mensen. Daarom moeten we volgende week beginnen met het optuigen van een team dat de psychische hulp goed regelt. Dat kost maar een paar miljoen.'