De vraag aan Haagse commentatoren: levert dit gasdebat wat op?

Minister Wiebes beantwoordt vragen van de pers
Minister Wiebes beantwoordt vragen van de pers © Bart Maat/ANP
Groningen maakt zich opnieuw op voor een gasdebat in de Tweede Kamer. Vanaf 18:30 uur beantwoordt minister Wiebes vragen over nieuwe toezeggingen aan Groningers die schade hebben door de aardbevingen. De vorige Kamerdebatten leverden weinig op.
Wat verwachten de Haagse politiek commentatoren eigenlijk van dit debat? Zes vragen aan Frits Wester van RTL en Wouter de Winther van de Telegraaf.

1) In Groningen is dit debat een 'big deal'. Hoe wordt daar eigenlijk over gedacht in Den Haag?

Frits Wester:

'In Den Haag is het hele gasvraagstuk de afgelopen jaren echt wel gaan leven, hoewel het wel erg lang duurde voordat de urgentie doordrong. Dat geldt ook voor dit debat. Maar waar in Groningen naast zaken als afhandeling van schade en dergelijke ook emoties en onzekerheid een grote rol spelen, zijn het in Den Haag vooral de juridische, financiële en politieke vragen die naast leveringszekerheid het debat bepalen.'

Wouter de Winther:

'Er gebeurt deze weken opvallend veel in Den Haag. We zagen onder meer een staatssecretaris aftreden, een nieuwe CDA-fractieleider aantreden, een Kamerlid uit de fractie van GroenLinks gezet worden en het asbestverbod en de hogere rente op studieleningen sneuvelen in de senaat. Het debat over Groningen is belangrijk, maar kent dus concurrentie van veel andere onderwerpen.'
Politiek commentator van RTL Nieuws, Frits Wester. (Foto: ANP)

2) Het debat gaat onder meer over de schadeafhandeling cq versterking en het advies van het Staatstoezicht op de Mijnen om het komende gasjaar al naar 12 miljard terug te gaan voor de veiligheid van de Groningers. Welk onderwerp krijgt de meeste aandacht?

Wester:

'Beide. Maar leveringszekerheid is voor het kabinet wel heel belangrijk. De gaskraan gaat steeds verder dicht, maar niet dit jaar al naar 12 miljard kub. Waarschijnlijk zal het kabinet daarbij aanvoeren dat een nog snellere vermindering geen enkele garantie is op meteen een rustiger en stabielere situatie in de grond.'
Een minister vertelde mij dat sommige (!) Groningers alle rampspoed in hun leven ophangen aan de gaswinning, van ziekte tot scheiding
Wouter de Winther - politiek commentator

De Winther:

'Leveringszekerheid staat inmiddels niet meer op de eerste plaats. Er is inmiddels een breed gedragen gevoel in Den Haag dat de veiligheid van Groningers voorop moet staan. De vraag is echter hoe die ambitie tastbaar wordt omgezet. Het kost Den Haag grote moeite aan het verwachtingspatroon van Groningers te voldoen, is mijn indruk.
Op het ministerie vragen ze zich ook af of ze het ooit goed kunnen doen. Ik sprak vorig jaar een minister uit het kabinet die waarnam dat sommige (!) Groningers alle rampspoed in hun leven ophangen aan de gaswinning, van ziekte tot scheiding tot een verbroken liefde.
Voor het herstel van vertrouwen is veel meer tijd en concreet resultaat nodig
Frits Wester - politiek commentator
Daarnaast wordt op meerdere plekken in Den Haag waargenomen dat lokale en regionale bestuurders binnenskamers iets anders zeggen tegen Haagse politici en hun ambtenaren dan ze doen tegen media. Er zou dus op lokaal en regionaal politiek niveau meer begrip bestaan voor handelswijze van het ministerie dan Groningse bestuurders tegen de televisie, radio of krant zeggen.'
Politiek commentator van De Telegraaf, Wouter de Winther. (Foto: Pauw/Twitter)

3) Wat is de belangrijkste vraag die minister Wiebes zal moeten beantwoorden?

Wester:

'Dat zijn er een heleboel. Van heel praktische tot de manier waarop hij het vertrouwen wil terugwinnen.'

De Winther:

'Waarom lukt het hem niet, ondanks de vele toezeggingen voor beterschap, om de Groningse bevolking te overtuigen en te helpen?'

4) In Groningen is de scepsis ten opzichte van dit dossier groot. Kan dat vanavond deels worden weggenomen?

Wester:

'Nee dat verwacht ik niet. Gezien de hoog opgelopen emoties is daar veel meer tijd en en ook concreet resultaat voor nodig.'
Ze zullen hem echt niet laten vallen
Frits Wester
De Winther: Ik vrees van niet. Na de jarenlange zoethouders vanuit Den Haag snap ik dat veel Groningers er weinig vertrouwen in hebben dat er oprecht met hun zorgen wordt omgegaan. Het is aan de andere kant helaas ook niet zo dat deze minister of iedere andere minister een toverstaf heeft en iedereen terstond blij kan maken.'

5) Er werd door verscheidene media al gespeculeerd dat minister Wiebes zou bungelen, is dat ook zo?

Wester:

'Na een flitsende start van Wiebes ging het daarna allemaal niet zo handig, om het voorzichtig uit te drukken. Maar het is te makkelijk om de gevolgen van decennia lang gaswinnen allemaal in de schoenen te schuiven van iemand die er anderhalf jaar zit.
In de beeldvorming mag hij ook na die onhandige verspreking vorige week na weer een 'bevinkje' dan op achterstand staan. Dat merken ze ook in de coalitie, maar ze zullen hem echt niet laten vallen.'

De Winther:

'Ik heb niet de indruk dat hij wordt weggestuurd. Wel merk ik grote ergernis over het optreden van de minister. Na zijn historische besluit om de gaswinning tot nul terug te brengen, is hij er met adembenemende snelheid in geslaagd om veel Groningers toch tegen zich in het harnas te jagen.
Dit ingewikkelde dossier is echt iets voor de specialisten
Frits Wester
Zijn uitspraak over een 'bevinkje' is buitengewoon onnavolgbaar en onprofessioneel. Ik vraag me geregeld af of hij de juiste man op de juiste plek is, maar ik neem vooralsnog niet waar dat de coalitie (die de meerderheid in de Tweede Kamer heeft) van hem af wil. Een debat kan echter altijd een onverwachte dynamiek krijgen.'

6) Het is het voor het eerst dat premier Rutte aanwezig is bij een debat over de gaswinning. Waarom is dat debat over het gas nog nooit door fractievoorzitters gevoerd? (en ook nooit met een minister van Financiën, wat overigens bij Schiphol wel gebruikelijk is omdat de Staat daar aandeelhouder is)

Wester:

'Fractievoorzitters spreken zich er binnen en buiten de Kamer best vaak over uit. Bijvoorbeeld bij de Algemene Beschouwingen of in de media. Maar dit ingewikkelde dossier is echt iets voor de specialisten. Als je overal de fractievoorzitters voor inzet, wordt het debat alleen maar politieker en dat brengt een oplossing meestal niet dichterbij. Integendeel zelfs.'

De Winther:

'Ik snap dat buiten de Haagse kaasstolp de indruk bestaat dat een debat er pas toe doet als de politiek leiders de arena betreden. Dat is niet zo. Juist de specialisten kunnen het een minister moeilijker maken dan de fractieleiders, die minder goed in de materie thuis zijn omdat ze van alles een beetje verstand moeten hebben. Als het politiek gevaarlijk wordt, zal je de fractieleiders wel in de vergaderzaal zien.
Ik denk ook dat veel fractieleiders het debat op hun werkkamer volgen. Daarnaast wordt de aanwezigheid van de minister-president bij debatten al decennialang als het even kan tot een minimum beperkt, omdat diens aanwezigheid een extra zwaarte en dus risico aan een debat kan hangen. Dat is gewoon een politieke afweging die niet echt hangt aan een partijpolitiek belang. Ook heeft de premier een verantwoordelijkheid die breder gaat dan het gasdossier en een bijbehorende agenda. Dat geldt in zekere zin ook voor een aantal fractieleiders.'
Het debat in de Tweede Kamer begint om 18:30 uur. RTV Noord volgt het op de voet via een liveblog, waarin het debat ook via een livestream te volgen is.