Topomzetten en -winsten voor het mkb: 'Het vet zit weer op de botten'

De werkplaats van Machinefabriek Rusthoven
De werkplaats van Machinefabriek Rusthoven © Archief RTV Noord
De zon schijnt volop voor het midden- en kleinbedrijf. Omzet- en winstcijfers zijn beter dan ze in jaren zijn geweest, zegt accountantsorganisatie SRA in een rapport over de 'harde cijfers van Nederlandse ondernemingen'.
Een iets langer verhaal, het vertelt je in een minuut of vijf hoe de Groningse ondernemers ervoor staan.
'Rooskleurig en voortvarend', omschrijft directeur Martin van Delden de situatie van dit moment. Het is zeker een jaar of tien geleden dat bij het bouwbedrijf uit Kiel-Windeweer de zaken zo voor de wind gingen, zegt Van Delden.
Meer dan tweehonderd jaar bestaat het familiebedrijf waar de achtste generatie Van Delden in de startblokken staat om de leiding over te nemen. Alle stormen die overkwamen doorstond Van Delden. De laatste, de financiële crisis die begon in 2008, ligt nog vers in het geheugen.
'We zitten nu weer op het niveau van voor de crisis', zegt Martin van Delden (64). 'De vraag naar woningen is gigantisch.' Dat brengt weer allerlei nieuwe problemen met zich. Vind de mensen maar eens om het werk te doen bijvoorbeeld. En door faillissementen van fabrikanten van bakstenen, heipalen- en vloeren is er een tekort aan die producten.

Flink bedrag

'Wij zijn daarom ook overgeschakeld op houtskeletbouw. We investeren daarvoor in een nieuwe hal en productiestraat. We moeten snel kunnen anticiperen op de vraag.' Het is een flink bedrag voor een bedrijf met ruim twintig mensen, maar nu het zo voor de wind gaat durft Van Delden de investering van bijna een miljoen euro wel aan.
Hoe het met gaat met Van Delden – meer omzet, hogere winst, meer investeren – staat model voor de ontwikkelingen in het midden- en kleinbedrijf, zegt Harry Marissen. Hij is bestuurslid van de landelijke accountantsorganisatie SRA en directeur-eigenaar van het accountantskantoor Harrier in Groningen.

Geen klagen

Gemiddeld steeg de omzet van het Nederlandse mkb in 2018 met bijna tien procent ten opzichte van een jaar eerder, staat in het SRA-rapport Branches in Zicht 2019. Over de winsten zullen mkb-ondernemers evenmin weinig klagen. Die stegen met gemiddeld zestien procent, ietsje meer nog dan in 2017. De mooie cijfers vertalen zich in sterkere financiële buffers en hogere investeringen.
'2017 was echt een omslagjaar. Je zag de resultaten behoorlijk verbeteren en in 2018 zette dat door', zegt Marissen. Vooral de bouw, industrie en dienstverlening, sectoren die traditioneel sterk meebewegen met de economie, doen het goed.
Maar vergeet niet, benadrukt Marissen: 'In 2017 kwamen bedrijven nog uit de crisis. Het gold vooral voor de bouw. Die kende de snelste groei, maar heeft ook de diepste dip beleefd.'

Tempo

Al groeien mkb-bedrijven in Groningen, Friesland en Drenthe lekker door, ze hebben moeite het tempo van de rest van het land bij te benen. Omzetgroei van bedrijven in het Noorden (plus 8,6 procent) bleef achter bij alle andere regio's. In de vier grote steden in de Randstad en in de regio Overijssel, Gelderland en Flevoland was de groei bijna het dubbele (16,6 procent). Bij de winstgroei is er hetzelfde beeld.
De Randstad plus de regio eromheen is onmiskenbaar de economische trekker, verklaart Marissen de verschillen. Daar zitten de bedrijven in de voorhoede van onze economie. 'Die echte groeibedrijven halen het gemiddelde groeicijfer omhoog. Groningen kent ook wel meerdere snelle groeiers, maar het reguliere mkb gaat hier minder hard.'
Het vet zit weer op de botten, concludeert Marissen. Het biedt bedrijven de ruimte grotere financiële reserves aan te leggen. Ze willen zeker niet weer in de situatie terechtkomen dat ze in moeilijkheden komen omdat banken de kredietkraan dichtdraaien.

Reserves

Marissen: 'Het is belangrijk de reserves ook te gebruiken voor investeringen in vernieuwing en beheersing van bedrijfsprocessen.' Ook de krapte op de arbeidsmarkt noopt mkb'ers geld te besteden aan efficiëntere werkprocessen en behoud van personeel.'
Niettemin ziet de accountantsorganisatie de eerste wolken binnendrijven. Personeelskosten stijgen en het vertrouwen van consumenten daalt. Vooral de horeca en de winkelbedrijven voelen dat laatste al. Een consument die denkt minder te besteden te hebben trekt minder snel de portemonnee voor een terrasje en houdt zich in de winkel in.
Ook bij autobedrijven gaat het minder goed. 'Daar is het vooral de onzekerheid over de markt. Mensen twijfelen of ze nog een diesel moeten kopen. En hoe zal het met elektrische auto's gaan? De echt grote dealerbedrijven als Century en Nefkens investeren fors door, maar kleinere vakgarages hebben het lastig.'

Goed doorstaan

Machinefabriek Rusthoven in Groningen heeft de crisisperiode dankzij overheidsopdrachten voor bouw en reparatie van vooral bruggen goed doorstaan. Rusthoven kampt met een  fenomeen dat in het accountantsrapport als bedreiging wordt genoemd. Directeur Jelte Hoving: 'In de vijftien jaar dat ik eigenaar ben van Rusthoven, hebben we nooit veel verloop gehad. Maar nu ineens wordt er aan mensen getrokken.'
De zorg over de tekort aan personeel neemt toe, zegt Hoving. 'Jonge knapen van het Alfa-college of het Noorderpoort bieden we een vervolgopleiding en een vast contract. Maar regelmatig vertrekken ze na twee jaar. 'Ik weet niet of ik dit mijn hele leven wil doen', zeggen ze dan.'
Groei vasthouden kan alleen door te investeren in mensen, stelt Hoving. 'Daar steken we echt geld in. Om te laten zien dat we werken in een mooie tak van sport. We zullen ook middelen moeten besteden aan duurzame inzet van mensen, want bijna niemand in onze fabriek haalt een pensioenleeftijd van 67.'

Voorspelling

Aan een voorspelling over wanneer zich een nieuwe recessie aandient waagt accountant Marissen zich liever niet. 'De verwachting is dat het in 2020, 2021 wel een beetje klaar is. Maar ik ben accountant, ik kijk liever terug.'

Het SRA-rapport 'Branches in Zicht 2019, de harde cijfers van Nederlandse ondernemingen' bevat de belangrijkste financiële kengetallen van het Nederlandse mkb. SRA kijkt daarvoor naar de eed jaarrekeningen van zo'n zevenduizend bedrijven in acht speerbranches: automotive, bouw, detailhandel, horeca, industrie, specialistische zakelijke dienstverlening, medische zorg en logistiek. Per branche zijn cijfers beschikbaar over omzet- en winstontwikkeling, bedrijfskosten en bedrijfsbezittingen.