'Roken moet niet een algemeen geaccepteerde verslaving zijn'

Paul Blokhuis, staatssecretaris van Volksgezondheid, was woensdag om die reden in Stad. Allereerst om de eerste rookvrije zone bij het UMCG te markeren. Vervolgens ging hij naar de Lidl aan de Rijksweg. Deze vestiging besloot geen tabak meer te verkopen.

Hoe zinvol zijn deze maatregelen eigenlijk? Is het symboolpolitiek of noodzakelijk voor een rookvrije generatie?

Beide, zegt Arie Dijkstra, hoogleraar Gezondheidspsychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. 'Als je kijkt naar wat geïsoleerde maatregelen worden genoemd, zoals rookvrije zones of allerlei verboden, heeft dat maar heel beperkt effect. Mensen die nu roken, gaan er niet minder door roken. Maar het kan wel helpen om de sociale norm rond roken te veranderen.' 

Symboolpolitiek in de meest letterlijke zin van het woord dus. Dijkstra: 'Klopt, en daar is ook niets mis mee. Deze maatregelen stralen uit dat het not done is om te roken. Dat kan effect hebben op mensen die op het punt staan om met roken te beginnen.'

Ook Peter van Velzen vind het goed dat er rookvrije zones komen. De Onstwedder ondersteunde mensen die wilden stoppen met roken tot begin vorig jaar in Groningen. 'Maar ik ben geen anti-roker', benadrukt hij. 'Als je van roken een taboe maakt en het in geheimzinnige sferen brengt, wordt het alleen maar spannender, net als bij drugs.' 

Verbieden helpt daarom niet. Er moet volgens Van Velzen een omslag in denken komen. Hij illustreert dat met een bijzonder voorbeeld. 'Voor velen is het heel normaal dat als iemand bij mij in de praktijk komt, er dan - vlak voordat-ie naar binnen loopt - nog even snel z'n laatste sigaret opsteekt voor de deur. Maar als iemand met een seksverslaving naar een psycholoog gaat en zich vlak voor zijn sessie zich nog even aftrekt voor de deur, vinden we dat gek.' 

Van Velzen beseft dat hij het met dit voorbeeld wat in het extreme trekt. 'Ik bedoel hiermee te zeggen dat het belangrijk is om roken als verslaving te gaan zien, zoals dat ook gebeurt bij alcohol-, seks- en gameverslaving, enzovoorts. Roken moet, net als andere verslavingen, niet algemeen geaccepteerd zijn. Dat is nu wel het geval.'

Zoals eerder gezegd heeft een algeheel rookverbod geen zin volgens Van Velzen. 'Als iemand gameverslaafd is en je pakt hem alles af, probeert hij via omwegen alsnog te kunnen gamen. Je moet verslavingen kanaliseren. Zo werkt het ook met roken.' 

Dijkstra sluit zich daar bij aan. 'Mensen die in het nauw komen omdat ze dingen niet meer mogen die ze wel graag willen, vinden wel andere manieren.'