Hoe Koen Schuiling een vorige burgemeester wegwerkte

Hans Ouwerkerk staat de pers te woord na de raadsvergadering
Hans Ouwerkerk staat de pers te woord na de raadsvergadering © Paul Vreeker/ANP
De eerste burgemeester van de nieuwe gemeente Groningen wordt Koen Schuiling. In 1998 stond hij, als fractievoorzitter van de VVD in de gemeenteraad, aan de basis van het opstappen van de toenmalige burgemeester Hans Ouwerkerk.
In de tweede helft van 1997 is het onrustig in de Oosterparkwijk in Stad. De gemeente heeft bezuinigd op wijkwerk en instellingen hebben geen grip meer op een groep jongeren die zich te buiten gaat aan vandalisme.

Onrust neemt toe

SP-Statenlid Sjon Lammerts trekt bij verschillende instanties aan de bel, maar de onrust neemt toe. De partij van Lammerts stuurt een pamflet de wijk in waarin staat dat er wordt gewerkt aan een oplossing.
Voor de groep jongeren werkt dat als olie op het vuur en ze kondigen op 30 december aan dat het op 31 december los zou gaan in de wijk. Het huis van Lammerts wordt echter al op 30 december belaagd.
In de wijk lopen op dat moment dertien agenten, maar er zijn zo'n zestig jongeren. Om 22:30 uur trekt de politie zich terug en het duurt tot 23:45 uur totdat de ME komt. In totaal worden 21 jongeren opgepakt voor de rellen.

Rapport-Bakkenist

Politiechef Jaap Veenstra stapt op 7 januari 1998 op, nadat het rapport-Bakkenist via RTV Noord een dag eerder uitlekt. In het rapport wordt kritiek geleverd op de lokale driehoek, maar dat staat los van de Oosterparkrellen.
Adviesbureau Bakkenist kreeg opdracht om onderzoek te doen naar de verstoorde verhoudingen binnen de driehoek. Dat gebeurde nadat politieagent René Lancee op Schiermonnikoog ten onrechte was beschuldigd van seksueel misbruik.
Ook de hoofdofficier van justitie, Ruud Daverschot, en burgemeester Hans Ouwerkerk krijgen ervan langs in het rapport. Maar blijven beiden zitten. Ouwerkerk legt zijn lot in handen van de gemeenteraad in Groningen.

Stemming van de VVD was doorslaggevend

Dat is het moment waarop Koen Schuiling een hoofdrol krijgt in de affaire. GroenLinks, SP, GPV (tegenwoordig ChristenUnie) en Student en Stad stemmen voor het vertrek van Ouwerkerk. De stemming van de VVD van Schuiling is op dat moment doorslaggevend.
Burgemeester Ouwerkerk had een week eerder aangegeven een meerderheid van twee derde te willen in de gemeenteraad om aan te blijven. Dat betekende: maximaal dertien zetels tegen. Het aantal tegenstemmen stond, zonder de VVD, op twaalf zetels. De VVD kon daardoor, met haar zes zetels, Ouwerkerk het laatste zetje geven.
Schuiling heeft Ouwerkerk een week lang laten bungelen
Goos de Boer - Verslaggever RTV Noord
Een week lang heeft Koen Schuiling iedereen in spanning gehouden en, volgens RTV Noord-verslaggever Goos de Boer, 'Ouwerkerk laten bungelen'.

Niet weggestuurd, maar zelf gegaan

Met de woorden 'Burgemeester Ouwerkerk, u hebt niet meer het gezag en het vertrouwen' laat Schuiling aan Ouwerkerk weten dat de VVD-fractie het niet langer met hem ziet zitten. 'U moet uw consequenties trekken.' Ouwerkerk krijgt uiteindelijk achttien stemmen tegen en 21 stemmen voor. De gemeenteraad is in meerderheid dus voor, maar Ouwerkerk heeft zijn lot in handen van twee derde meerderheid gelegd.
Ouwerkerk blijft nog altijd benadrukken dat hij nooit is weggestuurd, maar zelf is weggegaan vanwege 'het ontbreken van voldoende steun'. Volgens De Boer heeft Ouwerkerk zich overschat door zijn lot op te hangen aan de meerderheid. 'Ik heb toen tegen Ouwerkerk geroepen dat hij heel hoog spel speelde en in die week werd het steeds spannender.'
Ouwerkerk speelde heel hoog spel
Goos de Boer - Verslaggever RTV Noord

Belangrijke dag in de politieke carrière

Terugdenkend aan die befaamde avond vindt De Boer het bijzonder hoe Schuiling nu plaatsneemt op dezelfde plek waar hij 22 jaar geleden iemand vandaan stemde.
Volgens De Boer is die avond essentieel geweest in de carrière van Schuiling, omdat landelijk iedereen zijn naam ineens kende. Niet de VVD gaf Ouwerkerk het laatste zetje, maar Schuiling deed dat.
Niet alleen die avond was belangrijk voor Schuiling, maar volgens De Boer heeft de carrière van Karin Dekker van GroenLinks ook een enorme boost gekregen. Zij is tegenwoordig wethouder in Assen. GroenLinks en de VVD waren destijds de grootste oppositiepartijen en stemden allebei voor het vertrek van Ouwerkerk.
Hij heeft mij niet koninklijk behandeld
Hans Ouwerkerk - Oud-burgemeester

'Een schitterende promotie voor hem'

Ouwerkerk is nog altijd niet over die periode in zijn politieke leven heen, maar gunt Schuiling zijn nieuwe baan als burgemeester: 'Ik was verrast, maar vind het een schitterende promotie voor hem. Ik geef hem mijn royale gelukwensen.'
Ouwerkerk denkt dat Schuiling in Groningen wel op zijn plek zit. 'Hij is denk ik streng, maar rechtvaardig. Hij komt op mij over als een burgemeester, maar hij moet ook een burgervader zijn. Dat eerste heeft hij in ruime mate, dat tweede weet ik niet.'

'Hij had de guts niet'

Terugkijkend op de avond waarop Ouwerkerks burgemeesterschap ten einde kwam, is hij duidelijk over Schuiling. 'Hij heeft mij niet koninklijk behandeld, want hij was onvindbaar in de dagen dat het erom ging.' Daarmee refereert Ouwerkerk aan de week voorafgaand aan de stemmingsavond.
Hij had graag van tevoren willen weten wat Schuiling zou stemmen. 'Als je van plan bent om het vertrouwen op te zeggen in iemand, moet je van tevoren de guts hebben om dat te zeggen. En dat deed hij niet.' 
Hieronder de nieuwsuitzending op RTV Noord van 28 februari 1998. Direct na de raadsvergadering waarin Schuiling Ouwerkerk wegstemde.