Lobbyisten Lelylijn laten zich niet op zijspoor zetten

Hoewel de lobby voor de Lelylijn daarmee op een stootblok knalt, laten de voorstanders zich niet afremmen. 'In een nieuw regeerakkoord mag de Lelylijn niet ontbreken', vinden ze.

'We gaan gewoon door met onze strijd. Voor ons is het reden extra hard door te zetten', zegt Menno van der Veen, aanvoerder van de Lelylijnlobby in Friesland, van de noordelijke provincies de meest uitgesproken voorstander van de Lelylijn. 'De aanhouder wint', meent Van der Veen.

De reactie van het huidige kabinet op de motie van de SP Tweede Kamerfractie was dinsdag afwijzend. De SP wilde dat de Lelylijn zou worden meegenomen in de besprekingen over de bereikbaarheid van Noord-Nederland. De coalitiepartijen VVD, D66, CDA en Christenunie stemden tegen. De andere partijen steunden het SP-voorstel.

'Wij raken er niet van in paniek', zegt Wim van Wegen van D66 Noordoostpolder. Met twee regionale politici zette hij begin dit jaar Team Lelylijn op en plantte het zaadje voor de lobby voor de snelle spoorlijn.

Die moet er komen, vinden de lobbyisten, niet eens zozeer omdat het Noorden er van profiteert, maar omdat het hele land met de spoorlijn er op vooruit gaat. Wonen en werken kan bijvoorbeeld veel beter over het land worden verdeeld. 'Nederland is een stad-staat. Een deel van die stad is nog onvoldoende bereikbaar', stelt Van Wegen.

'We zijn blij met de steun en al kan het ons niet snel genoeg gaan, de motie van de SP komt te vroeg', aldus Van Wegen. Draagvlak moet van onderop komen, zegt hij. Daar wordt momenteel hard aan getrokken. 'We zoeken steun bij gemeenten langs het traject en daar is veel gaande. Ook bij de provincies moeten de neuzen dezelfde richting op staan. Daar gebeurt veel en het gaat de goede kant op.'

Nadat het driemanschap uit de Noordoostpolder de lobby op gang bracht met het bewerken van Tweede Kamerleden en een Lelylijn-symposium in maart gaf landelijk VNO NCW-voorzitter Hans de Boer de aftrap voor een stevige campagne van werkgeverskant.

In het Drentse Nooitgedacht hield De Boer een aantal weken geleden een hartstochtelijk pleidooi voor de aanleg van de nieuwe spoorlijn. De Boer zegt nu dat hij 'toenemende support' ziet. 'We komen van heel ver, het beweegt de goede kant op. Er is steeds meer aandacht voor en dat is een goede zaak. Het is goed dat mensen het belang van de verbinding zien, de coalitie wordt groter.'

Om de lobby nog een flinke zwaai te geven hebben de werkgevers een campagne in voorbereiding. Noordelijk werkgeversvoorman Ton Schroor heeft voor een 'benen op tafel bijeenkomst' de gemeenten Emmeloord, Lelystad, Drachten, Heerenveen, Groningen en Assen, de drie noordelijke provincies en de gemeente Amsterdam en luchthaven Schiphol uitgenodigd. Die laatste twee hebben overigens laten weten er niet bij te zijn.

'Dat moet leiden tot een grotere oploop in het najaar waar we ook de sympathisanten in de tweede ring bij halen', aldus Schroor. 'Dan gaan we handtekeningen zetten op een podium. Met een on- en offlinecampagne willen we duidelijk maken waar we voor willen gaan.'

De wens (van de lobby) is dat de Lelylijn op de agenda wordt geplaatst en dat er een onderzoek komt naar de effecten, kosten en haalbaarheid. 'Geen quickscan, maar een brede welvaartsdiscussie naar de vraag: wat levert de Lelylijn het land en het Noorden op.'

Maar zelfs voor alleen maar een onderzoek zijn er de nodige hobbels te nemen. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven (D66) van infrastructuur zegt dat de miljarden voor de aanleg van de Lelylijn ontbreken. Een snellere verbinding Randstad - Noord-Nederland kan volgens haar worden gerealiseerd via de bestaande Hanzelijn over Zwolle, wat een kwartier tijdwinst oplevert. De Lelylijn, die ruim een uur tijdwinst oplevert, staat ook niet in het Toekomstbeeld OV 2040, het uitgangspunt voor het toekomstig openbaar vervoersnetwerk.

De staatssecretaris ziet nog wel wat in een hoogwaardige busverbinding, een idee dat in het Noorden niet helemaal wordt weggehoond, aangezien het een opstapje kan zijn naar een verbinding per spoor. 'Maar je krijgt automobilisten echt niet in een bus naar de Randstad. Het is geen oplossing', vindt Wim van Wegen van de lobbyclub Team Lelylijn.

Toch staan deuren op kieren. Zie de busverbinding. Ook heeft het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat spoorbeheerder Prorail opdracht gegeven in het onderzoek naar versnelling over het bestaande spoor toch ook te kijken naar wat er al aan bestaand onderzoek naar de Lelylijn ligt.

Een jaar of tien geleden is namelijk de aanleg van het spoor, toen nog Zuiderzeelijn geheten, vrij uitgebreid onderzocht. 'Ik hoop dat we er wat van terug zullen zien in het rapport over de quick scan naar versnelling via de bestaande Hanzelijn', zegt Alice van Unen, die als coördinator OV bij de provincie Friesland aanschuift bij het hoge ambtelijke overleg over de noordelijke infrastructuur.

Een andere drempel ligt in het Noorden zelf, want de provincies spreken niet met één mond. Drenthe vindt een Lelylijn 'niet realistisch', volgens gedeputeerde Henk Brink. De provincie Groningen vreest dat een Lelylijn-discussie versnelling via de Hanzelijn dwars gaat zitten. Friesland wil graag én de Lelylijn en een snellere Hanzelijn.

Wel hebben in zowel Groningen als Friesland Provinciale Staten het provinciebestuur opdracht gegeven een onderzoek te doen naar de Lelylijn als oplossing voor betere bereikbaarheid van de regio.

Dat het kabinet nu tegenstribbelt is logisch, zegt Ton Schoor van VNO NCW Noord: 'Er ligt een coalitieakkoord en partijen zullen elkaar hierom niet afvallen.' Een rondje langs Tweede Kamerleden leert ook dat er wel ruimte is. ChristenUnie spoorwoordvoerder Nico Drost bijvoorbeeld zegt dat wat zijn partij betreft de Lelylijn nog wel op de agenda staat.

'De SP-motie is met slechts één stem meerderheid afgewezen', zegt Schroor. 'Als je ziet waar we na twee maanden tijd staan, dan hebben we veel bereikt. Het is dus zeker niet trekken aan een dood paard. We hebben een mooie horizon: de Lelylijn moet in het nieuwe regeerakkoord.'