'In Marokko zijn er gewoon geen kansen als je een leven wilt opbouwen'

In 2018 vroegen 1.163 mensen uit Marokko asiel aan in Nederland. Een jaar eerder waren dat er nog 1.120. Het is daarmee na Algerije het land waar de meeste 'veiligelanders' die in Nederland asiel aanvragen, vandaan komen.

'Als duidelijk wordt dat je geen verblijfsvergunning krijgt, raak je misschien gefrustreerd', zegt Hoogland. Het zou een verklaring kunnen zijn voor het gedrag van vijf jongeren, waarschijnlijk afkomstig uit Noord-Afrika, die eind april stennis schopten in buslijn 73.

'Het praat dit soort gedrag natuurlijk niet goed.'

Maar waarom komen die jongeren eigenlijk naar Nederland? Terwijl ze weten dat er voor Marokkaanse jongeren, uitzonderingen daargelaten, eigenlijk geen kans is om in Nederland een verblijfsvergunning te krijgen. Hetzelfde geldt voor andere 'veiligelanders', uit Noord-Afrika en Oost-Europa.

'Als je weet hoe de situatie in Marokko is', zegt Hoogland, 'dan kan je eigenlijk wel begrijpen dat ze er weg willen en een poging wagen. De situatie is namelijk behoorlijk uitzichtloos, als je kijkt naar de kansen op een baan met een fatsoenlijk inkomen. En ik denk dat die situatie vergelijkbaar is met die van Algerijnse en Tunesische jongeren.'

Hoewel het officiële werkloosheidscijfer in Marokko rond de tien procent ligt, is dat volgens Hoogland op het platteland vaak veel hoger: soms wel 40 procent. 'Het lukt veel jongeren niet om voldoende te verdienen om te kunnen trouwen en een gezin op te bouwen.'

Ook het onderwijs is slecht. 'Het is niet uitdagend, niet aantrekkelijk en de gebouwen zijn niet goed. Veel jongeren maken hun school niet af, anderen hebben opleidingen waar veel te veel mensen in afstuderen: daarin is dus geen werk te vinden.'

Afgelopen april was Hoogland nog in Marokko. 'Ik heb toen kruiden gekocht bij een afgestudeerde jurist. Zijn totale vermogen was niet meer waard dan zo'n 250 euro. Er zijn gewoon geen geschikte banen.'

'De mogelijkheden zijn voor die mensen zo beperkt, dat ze denken: ik ga het ergens anders proberen, ik ga mijn geluk elders beproeven', zegt hij.

En, of ze nou waar zijn of niet, af en toe horen jongeren succesverhalen van mensen die wél een verblijfsvergunning krijgen. 'In zekere zin kun je zeggen: ze hebben weinig te verliezen. En daarom gaan ze het proberen.'

Juist deze vluchtelingen zorgen er voor dat het draagvlak voor de aanwezigheid van het aanmeldcentrum in Ter Apel afbrokkelt.

'Ik ben blij dat ik niet in Ter Apel woon', zegt een voorbijganger in het winkelcentrum. 'We moeten er helemaal mee stoppen', zegt een ander. Twee anderen zien het anders: 'Mijn zoon gaat er vanaf maandag werken, dus die komt op straat te staan als het azc dichtgaat', zegt de één. 'Ik heb ook wel medelijden met de mensen die uit een land komen waar oorlog is. Je moet er zelf maar zitten', vindt de ander.

Voor staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (VVD) is het behoud van draagvlak één van de belangrijkste doelen voor de komende jaren. 'Ik wil bereiken dat het draagvlak voor de opvang van mensen die in een problematische situatie zitten, goed is. We moeten niet allemaal moeilijke toestanden hebben waardoor het draagvlak vermindert.'

Hoogland heeft niet het idee dat mensen uit Marokko specifiek naar Nederland komen. 'Het gaat om Europa in het algemeen. Het is in ieder geval een avontuur, dan zijn ze een tijdje in Europa geweest.'

'En', zegt Hoogland, 'de jongeren weten waarschijnlijk ook wel dat hun thuisland weinig medewerking verleent aan het terugnemen van kansloze asielzoekers. Ze weten dat ze het waarschijnlijk een tijdje kunnen rekken.'

'In andere landen speelt dat probleem minder. Frankrijk, Spanje en Duitsland zijn er wel in geslaagd om een deal te sluiten met Marokko. In Nederland heb je, in ieder geval vergeleken met die drie, de meeste kans om het lekker lang uit te zingen.'

De staatssecretaris moet er wat Hoogland betreft dan ook op blijven aandringen dat kansloze Marokkaanse vluchtelingen door Marokko worden teruggenomen.

Het zou kunnen helpen als daar iets tegenover staat. 'De economische situatie in Marokko kan nog wel wat verbetering gebruiken. Nederland zou meer kunnen doen aan ontwikkelingshulp. Wat ons land doet in vergelijking met andere landen, is weinig.'

Staatssecretaris Broekers-Knol vindt het niet nodig om 'met een zak geld of cadeaus naar Marokko te gaan'. Al houdt ze een slag om de arm: 'In de diplomatie gaat het erom dat we er met elkaar goed over praten. Ik moet een relatie opbouwen waardoor zij misschien toch vluchtelingen gaan terugnemen.'

Overigens is het probleem met een beetje Nederlandse ontwikkelingshulp volgens Hoogland niet meteen opgelost. 'Het is een druppel op de gloeiende plaat, het is een gigaklus om het land verder ontwikkeld te krijgen. Bovendien zie je dat mensen juist gaan migreren als ze het een beetje beter krijgen: de allerarmsten komen hier helemaal niet. Mensen moeten het nóg beter krijgen, wil de behoefte om te vertrekken niet meer bestaan.'