Paardensport moet Westerkwartier economische impuls geven

27 juli 2019, 08:00 • 8 minuten leestijd

Paarden in het Westerkwartier © Theo Sikkema/RTV Noord

Van oudsher is het Westerkwartier een paardengebied met fokkerijen van wereldfaam. Nog niet zo lang geleden liepen er de meeste paarden per vierkante meter. Dat is niet meer zo, maar er wordt daar hard gewerkt aan een hippische economische impuls voor deze regio en het hele Noorden.

Sietse van Dellen uit Opende is paardenfokker op de Eloma hoeve en voorzitter van de Stichting Westerkwartier Paardenkwartier. Het doel van de stichting is om de paardensport in de regio te versterken. 'Het gaat niet alleen om de sport, de economische impact is zeker zo belangrijk.'

De conclusie is dat er nog te weinig aan verdiend wordt. 'We leiden jonge springpaarden op die een hoogte van 1.40 meter aankunnen. Daarna worden ze veelal verkocht om elders hoger te leren springen. Dan wordt het grote geld verdiend. Daar laten we nu nog een groot deel liggen,' aldus de zeer hippisch gepassioneerde Van Dellen.

Recente cijfers laten zien dat jaarlijks voor minimaal tweehonderd miljoen euro aan paarden naar het buitenland gaat.

Sietse van Dellen (Foto: Theo Sikkema/RTV Noord)

Ralph van Venrooij is voorzitter van LTO Paardenhouderij. 'Er ligt veel potentie in het Westerkwartier. Er is een goede infrastructuur, veel ruimte en initiatiefnemers die willen. Het ligt relatief dichtbij Duitsland en Scandinavië biedt mogelijkheden. De uitvalswegen zijn ideaal.'

Nederland is weliswaar een klein land, maar volgens Van Venrooij zijn er zeker mogelijkheden om vanuit het Westerkwartier een sterkere positie te krijgen. 'De Nederlandse hippische sector is wereldwijd nummer één. Op het gebied van fokkerij en training is er veel kennis. Daar is mondiaal voortdurend belangstelling voor.'

- Omvang Westerkwartier 37.000 hectare. Voor een groot deel in handen van boeren.
- Van oudsher sterke positie in de fokkerij. Vele topspringpaarden voortgebracht. Tot op
Olympisch niveau.
- Omzet paardensector in Nederland ongeveer 2 miljard euro per jaar (bron: CBS, 2017)
- In Nederland zijn 450.000 paarden en 10.000 hippische bedrijven (bron: KNHS, 2015)
- Hiervan lopen bij benadering 15.000 paarden in Groningen. (bron: Mulier Instituut, 2017)
- Groningen kent een kleine 400 hippische bedrijven (bron: Mulier Instituut, 2017).

Een belangrijke oorzaak van het achterblijven van de sector is dat er in Noord-Nederland onvoldoende mogelijkheden zijn om paarden op het internationale springniveau, hoger dan 1.50 meter, te krijgen.

In het Westerkwartier hebben ze de hippische krachten een paar jaar geleden gebundeld. Ze spiegelen zich aan regio De Peelbergen in Noord-Limburg. Een gebied waar de afgelopen jaren veel gedaan is om de paardensport een boost te geven.

Ten eerste is daar een grote indoorhal gebouwd met meer mogelijkheden voor internationale wedstrijden. Dat is belangrijk om internationale ruiters naar het gebied te krijgen en het liefst te laten vestigen. Dat geeft weer kansen op grotere stallen in de regio. De praktijk leert dat ruiters zich sindsdien in Noord-Limburg vestigen, omdat het vestigingsklimaat goed is en de overheid volop faciliteert.

Jan Janssen is voorzitter van de Stichting Limburg Paardensport en drijvende kracht van de hippische ontwikkeling in Limburg.

'De Peelbergen is één van de onderdelen. Het gaat ook om een hippische academie voor opleidingen in Weert en een groot onderkomen in Hulsberg. Heel Limburg, zowel overheden als bedrijfsleven, is er achter gaan staan. Daardoor is het in vijf jaar tijd heel hard gegaan.'

Initieel is de afgelopen jaren twintig à 25 miljoen euro geïnvesteerd in hippisch Limburg. De komende vijf jaar worden plannen ter waarde van bijna 90 miljoen gerealiseerd. De omzet bedraagt nu 75 miljoen euro en groeit de komende drie tot vijf jaar naar verwachting met dertig procent.

Bovendien is het Westerkwartier van oudsher sterk op het gebied van de fokkerij

Jan Janssen - voorzitter Stichting Limburg Paardensport

In vijf jaar tijd is de paardensport in Limburg een mondiale magneet geworden. Dat kan het Westerkwartier ook zijn. 'Het bedrijfsleven moet het zelf doen dan zie je dat er goeie dingen gebeuren,' geeft Janssen aan. 'Bovendien is het Westerkwartier van oudsher sterk op het gebied van de fokkerij. Met wereldwijde bekendheid. Die historie hebben wij niet.'

In Tolbert wordt een belangrijke eerste stap gezet. De Hedde Jan Cazemier Manege wordt flink uitgebreid. De grootste indoorhal van Nederland wordt uit de grond gestampt met een afmeting van tachtig bij 45 meter. De huidige hal blijft staan en via een tussenruimte aan de nieuwe hal verbonden. De buitenpistes zijn al van internationale allure.

De Hedde Jan Cazemier Manege wordt uitgebreid (Foto: Theo Sikkema/RTV Noord)

Zo ontstaat één van de grootste hippische centra van het land. Eind september is naar verwachting de piste klaar zijn en in de winter is het inclusief restaurant en terras helemaal af. Daarmee wordt Tolbert nog nadrukkelijker het hippische centrum van Noord-Nederland en kan het de concurrentie met grote complexen als Lichtenvoorde en De Peelbergen meer dan aan.

Als we het niet oppakken, zakken we weg in het moeras. We zitten in een achterstandspositie en dat moet anders

Sietse van Dellen - paardenfokker Eloma hoeve

Met de investering is een miljoen euro gemoeid. Eigenaar Louwe Mulder is de grote aanjager. 'We lopen inmiddels tien jaar achter bij het zuiden en dat zijn er straks nog zes.'

Het is nodig om te investeren, weet Van Dellen. 'Nederland is een handelsland en net als bij het voetbal worden de beste paarden verkocht. Als we het niet oppakken, zakken we weg in het moeras. We zitten in een achterstandspositie en dat moet anders.'

Mulder maakt het concreet. 'De kunst is dat we over vijf jaar de jonge paarden vijf centimeter hoger laten springen dan nu.'

'Het gaat erom dat er een goed hart is. De manege in Tolbert is dat. Met medewerking van gemeente en provincie kan er iets gebeuren. Olympisch ruiter Jur Vrieling leidt zijn paarden er op. Dat is goed voor de uitstraling, Verder kan de recreatie meeliften. Daarvoor zijn in het Westerkwartier qua natuur meer mogelijkheden dan in het zuiden', vult Van Venrooij aan.

Louwe Mulder in de nieuwe aanbouw van de manege (Foto: Theo Sikkema/RTV Noord)

In Tolbert ligt een vijfjaren plan om de achterstand verder weg te werken. Mulder hierover: 'Stap voor stap gaan we vooruit. Nu komen ruiters vanuit het zuiden hier nog niet naartoe. Dat gaat straks wel gebeuren en daar krijgen we spin-off van. De opleiding zal vooruit gaan en alles bij elkaar moeten we er voor zorgen dat hippische bedrijven en ruiters zich hier vestigen. Grond is nu sowieso nog goedkoper dan elders.'

Mulder schetst dat de paardenwereld snel evolueert. 'Onze huidige hal was twintig jaar geleden top. Tegenwoordig rijden ruiters vanuit het zuiden wel veertig van dit soort hallen voorbij voordat ze in Tolbert zijn.'

In september gaat een vertegenwoordiging uit de regio Westerkwartier een kijkje nemen in Limburg. Waaronder verantwoordelijk wethouder Elly Pastoor. 'We staan er als gemeente helemaal achter dat de hippische sector in onze regio groeit. We willen ondersteunen daar waar we kunnen. Overigens zijn we niet in staat om mee te financieren. Dat is niet de rol van de gemeente. Wel hebben we voor de vergunningverlening van de verbouwing in Tolbert voor snelheid gezorgd.'

Ook helpen we met behulp van ons netwerk om aanjaag- en ontwikkelgeld binnen te halen

Elly Pastoor - wethouder Gemeente Westerkwartier

Om er aan toe te voegen. 'Samen met de provincie financieren we het bezoek aan Limburg. Ook helpen we met behulp van ons netwerk om aanjaag- en ontwikkelgeld binnen te halen. En natuurlijk bespreken we regelmatig de stand van zaken.'

Naast de groei van de sport is de impact van vergrijzing en het gebrek aan bedrijfsopvolging in de regio. Pastoor hierover. 'We schatten in dat leegstand van boerderijen toe gaat nemen. Het typische coulisselandschap houdt kleinschaligheid in stand. Voor de vrijkomende agrarische bebouwing is nog geen beleid ontwikkelt. Het is interessant om daar samen over na te denken.'

Van Dellen ziet hier kansen. 'De vrijkomende bedrijven komen beschikbaar voor ruiters die zich willen vestigen. Dat is beter dan bijvoorbeeld een fokker met veel varkens. En denk ook aan de hennepteelt. Dat wil je buiten de deur houden. Als we de rode loper uit leggen dan kunnen we een klimaat scheppen om de hippische ondernemer over de streep te trekken.'

Dat geldt ook voor het opvangen van paarden uit bijvoorbeeld het Midden-Oosten in de zomer. Daar is het dan veel te warm. Van Dellen. 'Vervoer naar Nederland gaat nu veelal via de vliegvelden van Luik en Schiphol. Maastricht in mindere mate. Schiphol bouwt het af en in het zuiden wordt het qua verkeer steeds drukker. Hier hebben we ruimte en Groningen Airport Eelde biedt mogelijkheden. Komt bij dat paarden ook voor inseminatie en zogeheten weideperiodes voor rust hier goed terecht kunnen.'

Op Airport Eelde zou dan een paardenhotel gebouwd moeten worden met bijbehorende faciliteiten. Jaarlijks worden duizenden paarden over de hele wereld getransporteerd en dat aantal neemt alleen maar toe.

Er zijn nog niet zoveel die onze ideeën omarmen. Daar lopen we in deze fase wel tegenaan

Sietse van Dellen - paardenfokker Eloma hoeve

Het is nu zaak om ondernemers en belanghebbenden in de regio enthousiast te krijgen zegt Van Dellen.

'Je moet vernieuwend willen denken. Er zijn nog niet zo veel die onze ideeën omarmen. Daar lopen we in deze fase wel tegenaan. Kijk ondernemers kunnen in brede zin meeprofiteren, maar dan moet je er wel van meet af aan in geloven.'

Uiterlijk begin volgend jaar moet er een professionele werkorganisatie staan om de hippische industrie in het Westerkwartier verder aan te jagen. Kijkend naar Limburg kan het dan snel gaan.