Bodem Beweging en Gasberaad over houding NAM: 'Dit is ongehoord'

Een gaswinningslocatie van de NAM in Zeerijp
Een gaswinningslocatie van de NAM in Zeerijp © Jos Schuurman/FPS
De Groninger Bodem Beweging en het Groninger Gasberaad reageren vol verwondering op de woorden van de NAM om de gaskraan mogelijk eerder te sluiten dan wanneer Nederland daar klaar voor is.
De twee belangenverenigingen geven aan een duidelijk beeld te herkennen: de NAM is in onderhandelingen de bepalende partij.
De NAM stelt in augustus vorig jaar de gaskraan in Groningen voortijdig dicht te moeten draaien als het Rijk de aansprakelijkheid voor de gevolgen van de gaswinning niet zou overnemen en wanneer het bedrijf voor meer moest betalen dan alleen voor de veiligheid. Dat staat in een verslag dat in handen is van RTV Noord.

Ongehoord

'We hebben hier te maken met een zeer machtige multinational (Shell, red.) die denkt dat de overheid naar hen moet luisteren en niet andersom', zegt Derwin Schorren van de Groninger Bodem Beweging.
'Een bedrijf dat ons in Nederland graag in de kou wil zetten om de eigen winst te beschermen. Dat is ongehoord.'

NAM zet de lijnen uit

Susan Top van het Gasberaad ziet ook dat de NAM de lijnen uitzet in de onderhandelingen met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.
'Zij geven de grenzen aan waarbinnen de versterkingsoperatie moet gaan lopen', zegt ze. 'Als het anders moet dan hun aanpak, dan kan dat. Maar dan draaien ze de gaskraan dicht tot een niveau waar Nederland last van krijgt.'
'Bewoners van deze regio zijn natuurlijk al lang gewend aan een NAM die chanteert en traineert', zegt ze. 'Maar als je dat zo zwart op wit ziet in onderhandelingen met de overheid, dan schrik je daar toch wel van.'
Wat zouden de gevolgen kunnen zijn als de NAM inderdaad de gaskraan eerder zou dichtdraaien?

Niets voor niets

Volgens het Gasberaad is het standpunt van de NAM commercieel en juridisch misschien houdbaar, maar volstrekt in tegenspraak met wat de NAM en haar aandeelhouder Shell naar buiten toe willen uitstralen.
'Zij hebben het afgelopen anderhalf jaar steeds aangegeven dat ze zich medeverantwoordelijk voelen voor het goed achterlaten van Groningen na de gaswinning', zegt Top. 'Mooie woorden, maar ze doen niets voor niets.'
Derwin Schorren ziet ook een bedrijf dat het liefst snel en veel winst wil maken tegen zo laag mogelijke kosten. 'Je ziet dat ze daarvoor druk op de overheid leggen', zegt hij. 'Zo niet, dan stoppen ze met de gaswinning. Dan zitten de overheid en de burgers in de knel.'

Veel gebeurd

Sinds het bewuste gesprek in augustus 2018 is er veel gebeurd. Het Rijk heeft onder meer aangekondigd de gaswinning nog sneller terug te dringen. In 2022 moet het zijn afgelopen met de gaswinning in Groningen.
Top ziet een mogelijk verband: 'Je kunt vaststellen dat de minister - door het proactief verlagen en stilleggen van de gasproductie in Groningen - de NAM een dreigement uit handen heeft gehaald.'
De NAM en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat herkennen zich niet in het geschetste beeld. Volgens beide partijen is er geen sprake van een dreigement.
De NAM zegt het betreffende verslag niet te kennen. Het bedrijf ontkent niet dat een NAM-directeur de woorden in augustus 2018 heeft uitgesproken, maar is het wel oneens met de interpretatie van zijn woorden. 'Het dilemma rond leveringszekerheid kan zeker ter sprake zijn gekomen, maar nooit als dreigement.'
'De afweging tussen veiligheid en leveringszekerheid is uiteindelijk ook niet een afweging die gemaakt kan worden door een commerciële partij zoals NAM', schrijft het bedrijf. 'Met de wijziging van de Mijnbouwwet zijn de verantwoordelijkheden voor het Groningen gasveld nu passend belegd.'
Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat zegt:  'Het dreigement zoals door jullie genoemd is door EZK-medewerkers nooit zo gehoord of zo ervaren. De NAM heeft een winningsplicht en kan de gaskraan niet eigenhandig dichtdraaien', zegt een woordvoerder. 'Met de NAM zijn het zakelijke gesprekken. De minister van Economische Zaken en Klimaat weet in elk geval duidelijk wat hem te doen staat: de gaswinning zo snel mogelijk beëindigen want de veiligheid van de Groningers staat voorop.'
De redenering over de winningsplicht van het ministerie klopt echter niet. De NAM wist weliswaar dat het een winningsplicht zou krijgen, maar de wet die het moest regelen was ten tijde van het bewuste gesprek nog niet van kracht.