Ondernemers over Brexit: 'Het zal allemaal wel'
Het wachten op Brexit duurt zo lang dat bij veel ondernemers de vrees en de interesse voor de gevolgen slijt. Onze eigen Brexit-expert Bart Los snapt die houding wel. Ondertussen houdt hij zijn hart vast voor wat er aan de andere kant van het Kanaal gebeurt.
Door Bart Los
Onlangs was ik te gast bij een netwerkbijeenkomst in Delfzijl, georganiseerd door Eemshaven.info. Ik werd door RTV Noord-presentator Edwin Pasveer geïnterviewd over allerlei zaken rond Brexit.
Onlangs was ik te gast bij een netwerkbijeenkomst in Delfzijl, georganiseerd door Eemshaven.info. Ik werd door RTV Noord-presentator Edwin Pasveer geïnterviewd over allerlei zaken rond Brexit.
Zijn eerste vraag was echter niet aan mij, maar aan de aanwezige noordelijke ondernemers gericht: 'Wie van u maakt zich zorgen over de gevolgen van Brexit voor uw bedrijf?' Een doodse stilte volgde. Uiteindelijk ging er precies een halve vinger de lucht in, terwijl de zaal toch echt goed was gevuld. Ik was er niet verbaasd over.
Effecten op de Groningse economie
Nederland behoort tot de landen die het zwaarste zullen worden getroffen door Brexit. Een forse vier procent van het Nederlandse BBP wordt blootgesteld aan de handelsbarrières die Brexit met zich mee gaat brengen.
Het risico dat onze provinciale economie loopt, is iets kleiner. Delen van de landbouwsector kunnen negatieve effecten ondervinden, net als sommige bedrijven in de maakindustrie. Voor die sectoren is het Verenigd Koninkrijk een belangrijke afzetmarkt. Groningen zal echter zeker niet pardoes in een Brexit-recessie terecht komen.
Brexit-moe
De ogenschijnlijke zorgeloosheid van de deelnemers aan de meeting in Delfzijl zou heel goed veroorzaakt kunnen worden door een gevoel van 'het zal allemaal wel'.
Bedrijven kunnen zich ook maar moeilijk voorbereiden op een uitkomst die eigenlijk nog net zo ongewis is als op 24 juni 2016, de dag waarop iedereen voor het eerst chocola probeerde te maken van de referendumuitslag en de gevolgen ervan.
Groningen zal zeker niet pardoes in een Brexit-recessie terecht komen
De Nederlandse overheid vreest net als ik dat de lange duur van het proces leidt tot een onterechte onverschilligheid. Ze heeft vorige week nog maar eens extra werk gemaakt van de informatievoorziening via het al eerder goed opgetuigde Brexit-loket.
Naar verluidt hebben ruim vier op de vijf Nederlandse bedrijven voorzorgsmaatregelen getroffen. Maar op een No Deal Brexit is de helft daarvan niet goed voorbereid.
Kans op No Deal
De kans op zo'n No Deal Brexit is nog steeds aanzienlijk. Premier Boris Johnson zegt dat hij de dreiging van No Deal nodig heeft om met de EU een overeenkomst te bereiken. Die moet dan beter tegemoetkomen aan de wensen van veel Conservatieven dan het akkoord waarmee z'n voorganger Theresa May thuiskwam.
In Brussel twijfelt men aan die uitleg: de nieuwe Brexit-datum van 31 oktober nadert snel, maar Londen zou nog steeds geen realistische en concrete voorstellen voor een alternatieve overeenkomst hebben gedaan.
Niet gezelliger
In de Britse politiek is het er ondertussen niet gezelliger op geworden. Het kabinet-Johnson probeerde het parlement vijf weken op te schorten om maar niet over Brexit te hoeven debatteren, maar heeft van de allerhoogste rechters te horen gekregen dat dit in strijd is met de (ongeschreven) Britse grondwet.
In plaats van het Lagerhuis nederig toe te spreken, ging Johnson er op de eerste zittingsdag na de uitspraak met twee gestrekte benen in. Persoonlijk kon ik het bijna niet aanzien, de vertoonde respectloosheid.
Ik kan me de laconieke houding van de Delfzijlster ondernemers ten aanzien van Brexit goed indenken
Ondanks optredens zoals deze zijn Johnson en zijn niet veel beleefdere vrienden nog steeds geweldig populair bij veel Britten. Z'n tegenstanders gaan in het uiten van hun afkeer ook over de randjes. Verschillende Lagerhuisleden hebben doodsbedreigingen ontvangen.
Tweedeling
De tweedeling die in de samenleving is ontstaan wordt dieper en dieper, en de gevolgen zouden weleens veel groter kunnen zijn dan we nu durven te bedenken.
Ik kan me de misschien wat laconieke houding van de Delfzijlster ondernemers ten aanzien van Brexit goed indenken, maar ik houd m'n hart vast voor Engeland zelf. God Save the Queen…
Bart Los is econoom en hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen. Met collega's van de RUG en de universiteiten van Sheffield en Birmingham heeft hij de gevolgen van Brexit onderzocht.
