'Verwarde' personen: 'Eén of twee incidenten zijn niet genoeg om iemand op te pakken'

Bij de daders is wel sprake van een gelijkenis, die worden vaak aangeduid met de term 'verward'. Het aantal personen dat verward is, stijgt. Ook de aangehouden verdachte van de bioscoopmoorden, Ergün S. zou volgens zijn familieleden psychische problemen hebben.

Het motief voor de moorden is nog steeds niet duidelijk. Er komt wel steeds meer een beeld naar voren dat hij al langer in Groningen rondhing en vreemd gedrag vertoonde. Zijn er veel verwarde mensen in Groningen? En wat doet met het veiligheidsgevoel binnen een samenleving?

Janet Scholten is psychiatrisch verpleegkundige bij Lentis. Ze probeert samen met de politie de problemen met verwarde mensen zo vroeg mogelijk te signaleren. 'Verward is een containerbegrip. Het is niet rationeel te verklaren gedrag, waarbij exacte medische verschijnselen ontbreken', legt Scholten uit. 'Niet iedereen met verward gedrag die een delict pleegt doet dat ook omdat hij of zij verward is.'

Het is dus gecompliceerd, maar wanneer moet je als burger aan de bel trekken? 'Ook dat is lastig', zegt Scholten. 'Veel mensen vertonen bijzonder gedrag, als je daar elke keer aan de bel moet trekken… De grens ligt bij als het gedrag leidt tot angst.'

Het aantal E33-meldingen, dat zijn meldingen die betrekking hebben op mensen die bijzonder en verward gedrag vertonen, stijgt in Groningen. Scholten: 'We zagen vorig jaar het aantal incidenten tien procent stijgen ten opzichte van het jaar daarvoor.'

'Die stijging komt omdat er meer mensen zijn met verward gedrag en waarschijnlijk ook omdat die codering is gestegen. En mensen trekken dus sneller aan de bel.'

'Ook is er een hogere druk bij zorginstellingen. En er zijn minder bedden beschikbaar voor mensen met psychische problemen. Ook het gedoogbeleid met betrekking tot verdovende middelen kan een oorzaak zijn van deze stijging.'

'Daar komt bij dat de maatschappij complexer is; de druk uit de maatschappij is hoger. Ook de eigen bijdrage is hoger, waardoor mensen zelf soms hun zorg uitstellen. Er zijn dus veel factoren', aldus Scholten.

'De angst voor verwarde mensen snap ik heel goed. Maar die angst is niet altijd gegrond. De aandacht die dit soort personen in de media krijgt zorgt ervoor dat mensen meer angst krijgen, terwijl dat helemaal niet nodig is. Het groepje verwarde mensen dat een bedreiging kan vormen voor andere mensen is heel erg klein.'

Natuurlijk zijn er ook gevallen die vragen om snelle actie. 'Kijk, als mensen eerder met justitie of politie in aanraking zijn gekomen, dat zijn concrete aanwijzingen voor directe actie. Of als iemand echt dreigende taal uitslaat.'

'Die codering is ook nuttig', zegt Scholten. 'De politie is niet gespecialiseerd in verward gedrag. Door de codering kunnen agenten verwarde figuren sneller en beter doorverwijzen.'

'Onze wet is niet zo ingericht dat je iemand zomaar kan oppakken, je mag niet zomaar iemands vrijheid beperken. Verward gedrag kan bijvoorbeeld ook maar van korte tijd zijn, één of twee incidenten zijn niet genoeg om iemand op te pakken', zegt de Lentis-medewerker.

'Tegenwoordig is het beleid ook gericht op zo lang mogelijk thuis behandelen en dit beleid wordt ook nog verder doorgezet. In de toekomst moeten zelfs dwangbehandelingen thuis mogelijk zijn.'

Wat wordt er op dit moment gedaan om problemen met verwarde mensen te voorkomen?
'Ik werk samen met de politie om problemen met verwarde personen vroegtijdig te signaleren. Elke week neem ik samen met de politie de specifieke E33-meldingen door, zo proberen we preventief de probleemgevallen op te sporen.'

Scholten: 'We kijken dan of deze mensen al vaker in beeld zijn gekomen en of ze verbonden zijn aan een zorginstelling. Zo proberen wij incidenten vroegtijdig te voorkomen.'

'Maar we zijn nog niet waar we moeten zijn. We moeten streven naar een integrale aanpak, waarin de zorg, de politie en de gemeente samen werken. Alleen wie moet dit organiseren? De gemeente, de zorg of de politie?', vraagt Scholten zich hardop af.

'De gemeente is straks verantwoordelijk voor verwarde mensen, zij moeten dus gaan kijken naar de mogelijkheden om dit probleem op te pakken.'

'We moeten meer samenwerken, zodat deze mensen in een vroeg stadium boven komen drijven. Ook voor een gedwongen opname moet je veel procedures door. Die zorgvuldigheid is ook goed. Maar dit soort mensen moet sneller in beeld komen.'