Tien jaar Groninger Bodem Beweging: 'Pas tijd voor feest als we ons kunnen opheffen'
Precies tien jaar geleden werd bij een notaris in Winsum de Groninger Bodem Beweging (GBB) opgericht. Terwijl bij elke andere verjaardag een felicitatie op zijn plaats is, wil de GBB bij haar tienjarig jubileum van geen feestje weten.
'Ik denk dat je pas van een feest kunt spreken als je jezelf kunt opheffen', vertelt voorzitter Jelle van der Knoop.
'Dat zou namelijk betekenen dat de problemen zijn opgelost en dat je niet meer nodig bent. Maar tien jaar noodzaak om weerstand op te brengen tegen slecht beleid en slechte maatregelen is geen feest waard.'
Beluister hier het volledige gesprek met GBB-voorzitter Jelle van der Knoop.
Vanaf het eerste uur
Van der Knoop is vanaf het eerste uur betrokken bij de Groninger Bodem Beweging. De Stedumer zat op vrijdag 6 november 2009 bij de notaris om de oprichtingsakte te tekenen. Een moment dat hij zich nog goed kan herinneren.
'Zowel het moment bij de notaris als het gesprek dat we daarna onderling hadden met het eerste bestuur', legt hij uit. De groep was zich bewust van het avontuur dat ze aan zouden gaan als GBB. Met een helder doel voor ogen.
Bevechten van onrechtvaardigheid
'Het doel was en is het bevechten van de onrechtvaardigheid. Hier wonen duizenden mensen met schade als gevolg van de gaswinning en er wordt met hun belangen onvoldoende rekening gehouden.'
Van der Knoop noemt het gek dat het niet vanzelfsprekend was dat de ommekeer eerder kwam. 'Kennelijk moet het tien jaar duren voordat men bereid is de kraan dicht te draaien.'
Hoe ontstaan aardbevingen eigenlijk? We leggen het uit in deze animatie:
Hoe ontstaan aardbevingen eigenlijk? We leggen het uit in deze animatie:
Van beving tot fakkeltocht
De afgelopen tien jaar is er veel gebeurd. Van meerdere zware aardbevingen tot rechterlijke uitspraken en van verregaande kabinetsbesluiten tot indrukwekkende fakkeltochten. En dat laatste schiet Van der Knoop ook meteen te binnen als hem gevraagd wordt naar de afgelopen tien jaar.
'Bij de fakkeltocht van begin vorig jaar waren we met 12.000 mensen op de Vismarkt', blikt de GBB-voorzitter terug. 'En met ook nog ondersteuning van de boeren. Dat was heel indrukwekkend. Iedereen die ik spreek en die daar is geweest, vond het een indrukwekkende en indringende gebeurtenis.'
Rechter
Van der Knoop hecht ook veel waarde aan de keren dat de Groninger Bodem Beweging naar de rechter stapte en gelijk kreeg en aan de strafzaak die de GBB begon tegen de NAM.
De keren dat er bussen vol met Groningers naar de verschillende gasdebatten in de Tweede Kamer gingen, zitten ook vers in zijn geheugen en het gebouw van het Centrum Veilig Wonen is daarnaast ook korte tijd bezet geweest door de GBB, vertelt hij.
Boos worden op Rutte
Een moment dat ook de aandacht in heel Nederland trok, was een verkiezingsuitzending bij Pauw en Jinek op NPO 1. Premier Mark Rutte zat toen aan tafel en leden van de GBB zaten in het publiek. Van der Knoop kijkt als een 'heel erg geslaagde actie' terug op die uitzending.
'We hebben van tevoren tegen elkaar gezegd: we gaan niet met Rutte in gesprek, want die man is zo ervaren dat je toch niet wint. We zouden onze emotie laten zien en kwaad worden. Nou, dat hebben ze echt perfect gedaan.'
'Er zijn heel veel van dat soort dingen gebeurd', aldus Van der Knoop. 'Te veel om op te noemen.'
Voor een Kamerdebat hebben we eens alle kerken gevraagd om de noodklok te luiden. Daar hebben ze toen gehoor aan gegeven
Dan wil de Stedumer toch nog een actie aanhalen. Iets dat hem persoonlijk raakte. 'Voor een Kamerdebat hebben we eens alle kerken gevraagd om de noodklok te luiden. Daar hebben ze toen gehoor aan gegeven. Een uur voor het debat begonnen alle klokken te luiden om aan te geven dat het echt een serieuze zaak is.'
(Gebrek aan) actiebereidheid
Talloze acties heeft de Groninger Bodem Beweging gehouden, maar eigenlijk was alleen bij de verschillende fakkeltochten de actiebereidheid echt groot. Het is een kleine frustratie van Van der Knoop, als hij terugblikt op de afgelopen tien jaar. 'Dat is me wel tegengevallen', erkent hij.
'Het is heel moeilijk om mensen in groten getale op straat te krijgen. Ik weet niet of dat door de Groningers komt of omdat de aanleiding niet ernstig genoeg is. Maar het is gewoon moeilijk om duizenden mensen op straat te krijgen. Terwijl je wel aan de rest van Nederland moet laten zien dat het een serieuze zaak is. De straat op gaan is de enige manier om dat te laten zien.''
Zeerijp als druppel
Dat de actiebereidheid bij de fakkeltocht in januari 2018 groot was, kwam vooral door de aardbeving bij Zeerijp. Die volgde op een periode van relatieve rust. Volgens Van der Knoop was de beving voor veel mensen de druppel die de emmer deed overlopen.
'Toen was er een concrete aanleiding om te zeggen: genoeg is genoeg', vertelt hij. 'Maar daarna hebben we ook gezegd dat we niet weer een fakkeltocht zouden doen, want we zouden nooit weer 12.000 mensen op de been krijgen. En als je het wel weer zou doen met minder mensen, dan is dat een afgang.'
De fakkeltocht van januari 2018
Van tafel stappen
De Groninger Bodem Beweging is door de jaren heen uitgegroeid tot een belangrijke speler in de lobby voor Groningen. Ze praten - weliswaar zonder beslissingsbevoegdheid - met de bestuurders en proberen die hun ideeën mee te geven.
De positie van de GBB ten opzichte van bijvoorbeeld de burgemeesters in het bevingsgebied, bood ook kansen. Zo liep de GBB-delegatie meermaals weg van tafel als het de verkeerde kant op ging. Een bestuurder kon moeilijker opstappen, maar kon zich wel aan de standpunten van de GBB verbinden. Zo konden de burgemeesters en de GBB, maar ook het Gasberaad, soms samenwerken om iets te bereiken.
Meerwaarde
De vraag blijft wel hoe groot de rol van de GBB is geweest in datgene wat door de jaren heen tot stand is gekomen. Jelle van der Knoop heeft daar voor zichzelf ook geen helder antwoord op.
Het is moeilijk aan te tonen voor hoeveel procent wij verantwoordelijk zijn voor de resultaten, maar het is zeker dat we een meerwaarde hebben gehad
'Het is moeilijk aan te tonen voor hoeveel procent wij verantwoordelijk zijn voor de resultaten', zegt hij. 'Maar het is zeker dat we een meerwaarde hebben gehad. Ik denk dat als wij er niet waren geweest, het hele proces jaren vertraagd zou zijn. Dan had je uiteindelijk de kraan ook wel dicht gekregen, maar het had veel langer geduurd.'
Zolang als nodig door
En dan is het natuurlijk de vraag hoe lang de GBB zelf nog door wil? 'Zolang als het nodig is', is het krachtige antwoord van Van der Knoop. Hij wijst naar de oude schadegevallen, die door de NAM worden afgehandeld. En naar de versterking die maar niet uit de startblokken schiet. 'Dat is nog altijd een puinhoop.'
'Ik vind dat de Groninger Bodem Beweging nog steeds nodig is, want er zijn nog steeds mensen die onrecht wordt aangedaan.'
