Koninklijk of Hofleverancier, wanneer ben je dat?

De Koninklijke Theodorus Niemeyer
De Koninklijke Theodorus Niemeyer © Jos Schuurmans/FPS
Avebe mag zich sinds donderdag Koninklijke Avebe noemen. Het aardappelzetmeelconcern is een van de acht bedrijven in onze provincie die de prestigieuze titel mogen voeren. Maar Koninklijk of Hofleverancier, hoe word je dat?
Het is niemand minder dan koning Willem Alexander die het predikaat Koninklijk verleent. En nee, meldt het Koninklijk Huis, het predicaat Koninklijk betekent niet dat de koning aandelen heeft in de onderneming of dat het bedrijf leverancier is van het vorstenhuis. 'Het symboliseert het respect, de waardering en het vertrouwen van de Koning.'

Wanneer is een bedrijf Koninklijk?

De Koning kan een bedrijf de titel verlenen wanneer het een zeer belangrijke plaats inneemt in het vakgebied, van landelijke betekenis is en ten minste honderd jaar bestaat.  Ook verenigingen, stichtingen en instellingen kunnen de titel krijgen. Het was Koning Lodewijk Napoleon die in 1806 als eerste het predicaat verleende en het is daarmee de oudste koninklijke onderscheiding die we hier kennen. 578 bedrijven en organisaties in Nederland mogen zich Koninklijk noemen.

Hoe komt een bedrijf aan de titel?

De onderneming moet er zelf een verzoek voor indienen bij de burgemeester van de gemeente waar het is gevestigd. Die verzamelt informatie bij de commissaris van de Koning, ministeries en de Kamer van Koophandel. De CdK reikt het predicaat uit.

Welke Groningse bedrijven mogen zich Koninklijk noemen?

Aduard: Sjouke Dijkstra
Delfzijl: Niestern-Sander
Delfzijl: Wagenborg
Grijpskerk: Oosterhof-Holman
Groningen: Royal Hoitsema Labels
Groningen: Theodorus Niemeyer
Hoogezand: Bodewes
Veendam: Avebe

Wat krijgt een bedrijf ervoor?

Het is een eervolle titel die uiteraard goed is voor het imago van het bedrijf, dat ermee betrouwbaarheid, soliditeit en trots uitstraalt. Voor de marketing is dat best handig. De titel wordt voor 25 jaar toegekend, waarna de gerechtigde bestendiging kan aanvragen.

En dan de verplichtingen?

Die zijn tamelijk mild en staan in de 'Bepalingen betreffende het predicaat Koninklijk'. Met het koninklijke kroontje in huis moet het bedrijf alles nalaten dat de reputatie schaadt. Ook moeten de documenten netjes worden bewaard.

Kan een bedrijf de titel kwijtraken?

Dat gebeurt nauwelijks. Na een omvangrijk boekhoudschandaal dreigde Koninklijke Ahold NV het predicaat te moeten inleveren. Koningin Beatrix besliste dat het niet hoefde.
In Groningen startte acteur Marcel Hensema vorig jaar een Facebook-actie om Shell de titel te ontnemen. In een brief schreef Hensema: 'Een onderneming die dit predicaat wil voeren, moet volgens de regels van het Koninklijk huis een 'onberispelijke bedrijfsvoering' hebben. 'Shell heeft al deze bijzondere voorwaarden geschonden.' Hensema's actie kreeg bijval, maar niet van de Koning en dus heeft Shell de titel nog.

Wie zijn er Hofleverancier?

Delfzijl: Banketbakkerij Jullens
Groningen: Reprocentrum de Jong
Groningen: De Marne's Fabrieken
Groningen: Kruit & Kramer
Groningen: Bakkerij Crebas
Groningen: Hooghoudt
Groningen: Koffiebranderij Tiktak
Musselkanaal: Slijterij Frans Muthert
Oude Pekela: Steenfabriek Strating
Sellingen: Zandstra Schilderwerken
Veendam: Oldenburger|Fritom
Wildervank; Wieringa's Knappertjes en Koekfabriek
Winschoten: Robertus' Zaadhandel 
Winschoten: A.A. Fa. City Flower Kloosterhuis

Verder nog wat over het predicaat?

Het Nederlands staatsrecht weet niet zo goed raad met de toekenning van het predicaat. Het valt namelijk niet onder ministeriële verantwoordelijkheid en het geschiedt niet in een Koninklijk Besluit. Vooral het ontnemen is staatsrechtelijk lastig, omdat er kan niet tegen in beroep worden gegaan. Eigenlijk zou de Koning zonder medewerking van zijn regering geen onderscheidingen mogen verlenen, vinden staatsrechtsgeleerden.
Onder koningin Beatrix zijn de regels en procedures voor de titelverlening overigens wel flink aangescherpt.

Koninklijk of Hofleverancier, wat is het onderscheid?

Een andere gewilde titel is die van Hofleverancier, ingevoerd in 1815. Die is meer bestemd voor kleinere, meer regionale vooraanstaande bedrijven. Ze moeten minstens honderd jaar bestaan en van onbesproken gedrag zijn. Zo'n vijfhonderd bedrijven mogen zich Hofleverancier noemen. Zij mogen het Koninklijk Wapen voeren.