Minder bier drinken? Dat kost dan 45.000 euro

2 december 2019, 07:01 • 8 minuten leestijd

Terwijl onderwijsinstellingen proberen het drankgebruik binnen studentenverenigingen te temperen, lijken bierbrouwers veel drankgebruik juist te belonen. Door de 'hectoliterbonus' zal het bier binnen de verenigingen de komende weken extra rijkelijk vloeien.

Het is dinsdagnacht, half 3. De barmedewerkers van een studentenvereniging in Groningen schenken nog een aantal 'goudgele rakkers' in. Ze hebben het druk. Barkrukken zijn tegenover elkaar gezet voor een potje beerpong, een populair drankspel.

Na het in één keer leegdrinken van een biertje worden de bekers op de grond gegooid. De vloer is inmiddels bezaaid met plastic bekers. De barkrukken worden aan de kant gezet om te dansen, terwijl in de hoeken van het zaaltje het bierspelletje doorgaat.

Dit verhaal gaat over bier drinken en studenten. Een al eeuwenoude verhouding, met pieken en dalen in de relatie. In de afgelopen jaren zagen we een aantal voorbeelden van die dalen: geweldsincidenten, vaak aangejaagd door drankmisbruik.

De studentenverenigingen maakten harde afspraken met de gemeente, de Hanzehogeschool en de Rijksuniversiteit. Rode lijn in de afspraken is dat er wat moet gebeuren aan de drankcultuur.

Dat is de papieren werkelijkheid. De harde praktijk is dat studentenverenigingen juist financieel worden beloond als ze méér alcohol drinken. Die bedragen lopen zelfs in de tienduizenden euro's. Geld dat verenigingen nodig hebben om hun begroting rond te krijgen.

Hoe zit dat nou?

Studentenverenigingen die een eigen bar hebben, zijn ook een horecaonderneming. Net als horecazaken worden de verenigingen door bierbrouwerijen financieel aangemoedigd om zoveel mogelijk bier te verkopen door middel van een hectoliterbonus.

Per hectoliter (100 liter) krijgt een vereniging korting. Deze kortingen kunnen oplopen tot 75 procent. Cijfers die in handen zijn van RTV Noord laten zien dat er bij een vereniging in Groningen* jaarlijks ruim 45.000 euro aan hectoliterbonus binnenkomt. Die wordt gegeven op een inkoop van 60.000 euro. Dat betekent dat zij uiteindelijk 15.000 euro voor hun bier betalen. Zonder korting waren ze dus 60.000 euro kwijt geweest. Op een begroting van iets meer dan een ton is dat serieus geld.

'Biermakelaar' Tom van Erven Dorens heeft jarenlange werkervaring met biercontracten. Hij heeft onder andere voor Bavaria gewerkt. 'Bierbrouwers doen dit omdat studentenverenigingen een zeer interessante doelgroep zijn. Studenten drinken veel bier en als studenten bekend zijn met een biermerk zijn ze sneller geneigd dit merk de rest van hun leven ook te drinken. Het is voor een brouwer dus aantrekkelijk om bij een vereniging op de tap te komen en daar ook te blijven. Hierbij geldt, hoe groter de vereniging, hoe groter de bonus.'

Wat ik ervan weet, is dat Vindicat hét punt is in Nederland. Alles om daar maar op de tap te kunnen staan

Tom van Erven Dorens - Biermakelaar

'Wat ik ervan weet is dat Vindicat hét punt is in Nederland. Ik denk dat Vindicat een deal heeft waarbij er misschien zelfs geld naartoe gaat naast het bier. Om daar maar op de tap te kunnen staan. Het is ook een beetje een strijd onder bierbrouwers geworden, wie krijgt Vindicat.'

Over het contract met Bavaria wil Vindicat-rector Floris Hamann weinig kwijt: 'Wij betalen zeker wel voor ons bier. Maar hoeveel dat is, kan ik niet zeggen.'

Dus hoe meer bier er wordt gedronken op de vereniging, hoe meer geld de vereniging terugkrijgt. Deze kortingen worden al in de begroting opgenomen.

Als er structureel minder wordt gedronken, zijn we zwaar de lul

Oud-bestuurslid

Als deze bonus niet wordt gehaald, is dat volgens een oud-bestuurslid van een Groningse vereniging* in eerste instantie geen groot drama. 'Als de bieromzet structureel naar beneden gaat dan moet je het bier duurder maken of de contributie verhogen. Nu is een pitcher (1,8 liter bier) door de belastingverhoging ook al duurder geworden. Dat heeft er nog niet voor gezorgd dat er minder wordt gedronken. Als het nog duurder wordt, of er structureel minder wordt gedronken, dan zijn we wel zwaar de lul.'

Sommige studentenverenigingen doen er rond december alles aan om in de meest voordelige staffel te komen. Om financieel gezond te blijven moeten ze zo veel mogelijk bier verkopen. Er worden speciale feesten gegeven en bij een studentenvereniging zou zelfs bier worden weggespoeld omdat dat goedkoper is dan de extra hectoliterbonus niet halen.

Remco Kattenberg van de tennisclub van studentenvereniging Albertus Magnus vertelt dat het over het algemeen niet nodig is om speciale activiteiten te organiseren om de hectoliterbonus te halen, maar dat het soms toch gebeurt.

'Wanneer we de hoogste kortingsschaal willen halen, organiseren we een HeLB-feest (hectoliterbonusfeest) aan het einde van het jaar. Dit feest is dan met 3 verenigingen om nog een keer zoveel mogelijk bier te verkopen. Deze avond ligt de bierprijs dan ook nog lager.'

Hoewel de bonus een voordeel oplevert van tienduizenden euro's, komt Vindicat volgens eigen zeggen niet meteen in de problemen als de drankomzet keldert, zegt rector Floris Hamann. 'We zijn niet alleen afhankelijk van de horeca-inkomsten.'

De hectoliterbonus werkt via een staffelsysteem. Hoe meer bieromzet, hoe hoger de korting.

Een voorbeeld: Een vereniging heeft aan het einde van het kalenderjaar 245 hectoliter bier afgenomen. Bij een jaarlijkse afname tot 250 hectoliter krijgen ze €110 bonus per hectoliter. De hectoliterbonus voor dat jaar zou dan €26.950 zijn.

In de volgende staffel van 250 tot 275 hectoliter is de bonus €120. Als een vereniging aan het eind van het jaar 245 hectoliter heeft gehaald, is het voordelig om nog extra feesten te geven, waarbij de bierprijzen zelfs verlaagd worden, om zo de hectoliterbonus in de volgende staffel te halen. Als de vereniging na deze feesten 260 hectoliter heeft afgenomen krijgen ze een korting van €31.200. Zo heeft de vereniging door 15 hectoliter extra bier af te nemen een extra korting van €4250 behaald. Dit is de reden dat verenigingen aan het eind van het jaar extra feesten geven.

Voor studentenverenigingen wordt het door de hectoliterbonussen financieel aantrekkelijk gemaakt om hun leden meer bier te laten drinken. Hoe staan de bierbrouwerijen hierin? Woordvoerder Esther De Vilder van Swinkels Family Brewers, waar onder andere Bavaria onder valt: 'Wij zijn leverancier. Zij zijn verantwoordelijk voor het beleid binnen hun vereniging.'

De Nederlandse Brouwers (de gezamenlijke brouwerijen) gaan samen met universiteiten en studentenverenigingen voorlichting geven over de gevolgen van problematisch alcoholgebruik. En om alcoholvrij bier ook onder studenten populair te maken als alternatief.

Op de vraag 'Hoe kan het dat de bierbrouwerijen hectoliterbonussen geven, terwijl ze aan de andere kant afspraken maken met studentenverenigingen over verantwoord alcoholbeleid?', antwoordt Vilder: 'Over commerciële afspraken en contracten met derden mogen en kunnen wij geen uitspraken doen.'

Bij Heineken krijgen we hetzelfde antwoord. 'Concurrentiegevoelige informatie delen we nooit met derden.' En de overkoepelende belangenorganisatie Nederlandse Brouwers dan? 'Als vereniging hebben we geen inzage in de contracten die brouwers met klanten hebben en vanwege mededingingseisen mogen en willen we dat ook niet.'

Brouwerijen weten dat het een risicogroep is en toch is het pompen, pompen, pompen

Wim van Dalen - STAP

Wim van Dalen, directeur van het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP, stoort zich aan het staffelsysteem van bierbrouwers. 'Het drinken van alcohol in de studentenwereld is onvoorstelbaar geaccepteerd. Als de leverancier daarop kortingen geeft, dan stimuleer je het gebruik.'

Ook al zijn er nu steeds meer verenigingen die daadwerkelijk wat aan cultuurverandering doen, de bierbrouwerijen hebben nog steeds een grote invloed. 'Ze weten dat er veel gedronken wordt onder studenten, ze weten dat het een risicogroep is gezien de leeftijd en toch is het pompen, pompen, pompen.'

Deskundigen zoeken naar alternatieve verdienmodellen voor studentenverenigingen, zodat ze niet langer afhankelijk zijn van alcoholbonussen. Gezondheidswetenschapper Geke van Dick gaf een workshop bij het Trimbos Instituut (kennisinstituut voor alcohol, tabak, drugs en psychische gezondheid) waarbij ze samen met studentenverenigingen ideeën opdeed.

'Wij hebben niet het ultieme antwoord maar geven verenigingen handvatten om op andere manieren na te denken over oplossingen. Er zijn verschillende manieren om geld te verdienen of geld te besparen. Verenigingen moeten niet vasthouden aan het idee dat het geld uit de drankinkomsten gehaald moet worden.'

Een aantal ideeën uit de workshop: verenigingen kunnen dienen als tussenpersoon tussen werkgevers en studenten en hier een kleine bijdrage voor vragen, of maaltijden aanbieden op de vereniging die gemaakt zijn van afgeprijsde artikelen met lagere tarieven zodat er meer winst op wordt behaald.

Wim van Dalen van STAP voegt toe: 'Studenten zijn voor veel instellingen en organisaties een belangrijke doelgroep. Het zijn zeer bekwame jongeren die ook echt gewild zijn in het bedrijfsleven. Als studentenverenigingen beter om zich heen kijken zijn er genoeg andere mogelijkheden voor inkomstenbronnen.'

Het afschaffen van de hectoliterbonus zou volgens Van Dalen bijdragen aan de aanpak van de alcoholcultuur bij studentenverenigingen. 'Er zijn nu oplossingen zoals goed letten op mensen die veel gedronken hebben, maar dat is niet structureel.'

Hij heeft er dan ook kritiek op dat dit aspect niet is meegenomen in de afspraken met de gemeente. 'Het is het gemak waarmee men alcohol consumeert en de financiële afhankelijkheid van de bierbrouwerijen. Mijn oproep voor bierbrouwers is dan ook: stop hiermee!'

* Sommige studenten en studentenverenigingen wilden hun verhaal alleen anoniem vertellen. De namen zijn bij de hoofdredactie bekend.

Politieke reacties op de hectoliterbonus: 'Dit is niet wenselijk'