Tweede Kamer: Parlementaire enquête gaswinning start in 2020

De enquête moet antwoord geven op de vraag hoe de gaswinningsproblematiek zo uit de hand kon lopen. De weg er naar toe was lang. In 2013 trok de Partij voor de Dieren voor het eerst aan de bel. Tevergeefs. De scheuren waren nog te vers en de tijd was nog niet rijp. Partijen die volgden met een poging, stuitten op hetzelfde verzet. 

Tot GroenLinks dit jaar een meerderheid krijgt in de Tweede Kamer om te starten met de voorbereidingen op de enquête. Maar zelfs het prikken van een datum is een politieke strijd.

Oppositiepartijen GroenLinks, SP, Partij voor de Dieren en de PvdA staan in de startblokken om te beginnen. 'Het liefst vandaag nog', zegt PvdA-Kamerlid Henk Nijboer. 'Wat ons betreft beginnen we in februari', zegt Tom van der Lee van GroenLinks. 'En uiterlijk in april.' 

Het is de vraag of ze de regeringspartijen ook zover krijgen. En daar lijkt het niet op, want die houden zich aan de gemaakte afspraken. 'Er ligt een motie en die is heel duidelijk', zegt Agnes Mulder van regeringspartij CDA.

Begin 2019 sprak de Tweede Kamer af dat het parlementaire onderzoek naar de gaswinning in Groningen wordt gestart als schadeafhandeling en versterking op gang zijn. Daarvoor moeten ook nog twee wetten worden aangenomen door de Tweede- en Eerste Kamer. 

'Als we nu al starten met de parlementaire enquête, heeft dat gevolgen voor de wetten die nog gemaakt worden. Terwijl die juist belangrijk zijn voor de schadeafhandeling en versterking', zegt Mulder.

De verwachting is dat de nieuwe wetgeving in de loop van 2020 jaar klaar is. 'Ik hoop voor de zomer', zegt Carla Dik-Faber van de ChristenUnie. Maar Dik-Faber wil niet wachten tot de schadeafhandeling en versterking écht op rolletjes lopen, zoals ook is afgesproken.

'We hebben tegen elkaar gezegd dat 2019 het jaar van de uitvoering zou zijn. Helaas hebben we met zijn allen geconstateerd dat dat niet het geval is. Daar baalt iedereen stevig van. Maar daar gaan we écht niet meer op wachten', zegt Dik-Faber.

Matthijs Sienot van D66 wil ook graag meer tempo. 'Maar die wetten moeten we gewoon goed afhandelen', zegt hij. 

Regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie geven gehoor aan de wens van minister Wiebes van Economische Zaken om te wachten met de enquête.

De bewindsman zegt dat zijn ambtenaren druk zijn met de nieuwe wetgeving. Als de parlementaire enquête ook nog op hun bordje komt, loopt dat proces volgens hem vertraging op.

'Het is een politieke smoes, we moeten gewoon beginnen met die enquête', zegt Beckerman. 'We kunnen tempo maken met versterking en schadeafhandeling én we kunnen een parlementaire enquête starten. Dat is bij andere onderwerpen waarover een enquête is gehouden ook gewoon gebeurd.' 

Sienot vindt het niet netjes dat de oppositie de spelregels tijdens de wedstrijd verandert. 'Dat lijkt mij niet de goede weg'. zegt het D66-Kamerlid. 'Daarvoor maak je geen afspraken met elkaar.' Volgens Van der Lee staan de regeringspartijen wel open voor een gesprek om eerder te starten met de enquête. 'Er lijkt beweging in te zitten.'

De weg naar de parlementaire enquête is een schaakspel op een bord met allemaal verschillende belangen. Zo zijn het kabinet en de regeringspartijen in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021 bang om brokken te maken. Dat kan ze stemmen kosten. 

Zowel oppositie- als coalitiepartijen hebben het gevoel dat de VVD de minste urgentie voelt om met de enquête te beginnen. Door het uitstellen van het onderzoek, wordt de uitkomst hoogstwaarschijnlijk na de verkiezingen verwacht.

Dat komt niet alleen de Tweede Kamer goed uit. De kans dat minister Wiebes de kop van jut wordt als blijkt dat het Rijk fouten heeft gemaakt, is ook klein. Waarschijnlijk moet de opvolger van Wiebes verantwoording afleggen voor het beleid van zijn voorgangers.

Door alle verschillende belangen is er nog altijd geen datum geprikt voor het startschot van de enquête. Maar dat moment komt met rasse schreden dichterbij.

Alle partijen in de Tweede Kamer zijn het erover eens dat er onderzoek moet worden gedaan naar de gaswinning in onze provincie en dat de tijd rijp is om daar in 2020 mee te beginnen.