Verloopt oud en nieuw in Groningen echt zoveel grimmiger dan vroeger?

Om de proef op de som te nemen, vergeleken we de jongste jaarwisseling met die van twintig jaar geleden in Groningen.

Die oud en nieuwviering van 1999 op 2000 was er overigens niet zo maar één. Dat was namelijk een heuse millenniumwissel, met alle potentiële gevaren van dien. Die angst bleek achteraf overigens ongegrond: slechts een enkele computer raakte op de hobbel.

Naderhand spraken de verantwoordelijken dat de nieuwjaarsnacht van 2000 'relatief rustig' was verlopen. Want: er werden in Stad 'niet meer dan' vijftig aanhoudingen verricht wegens vandalisme, brandstichting en openlijke geweldpleging.

Er raakten in de provincie 'maar' vijf agenten gewond bij diverse schermutselingen. En de brandweer hoefde in Stad en Ommeland in totaal 'slechts' een kleine honderd keer uitrukken (ter vergelijking: vorig jaar rukte de brandweer 101 keer uit tijdens een 'gemoedelijke jaarwisseling'.

'Al met al zijn we tevreden, op enkele incidenten na dan, zoals de vijf gewonde collega's', sprak Lucel Bont, destijds politiewoordvoerder van dienst, in 2000.

Maar liefst 700 agenten moesten in de provincie Groningen de oud en nieuwviering van 1999-2000 in goede banen leiden. Dat was op dat moment een record. Alle politiebureaus en -posten in de provincie waren bezet en voorzien van noodaggregaten - mocht er onverhoopt één en ander uitvallen. En alle beschikbare politiecellen - in Groningen, Delfzijl en Veendam - waren gereserveerd voor relschoppers.

Het Nieuwsblad van het Noorden op 3 januari 2000.

Het millenniumdraaiboek trad op Oudejaarsdag 1999 om 14:00 uur in werking. Op dat tijdstip waren er al 250 agenten aan het werk in de provincie. Rond middernacht was dat aantal uitgebreid naar 500. Daar bovenop: twee pelotons mobiele eenheid (ME) van dik 100 agenten.

En, liet politiechef Jaap Siemons destijds weten: 'Afhankelijk van de situatie kunnen er nog meer agenten worden opgeroepen.'

Dat bleek niet nodig, maar toch: in de hele provincie sneuvelden, zoals elk jaar, ook in 2000 al tal van telefooncellen, abri's, tuinhekjes, brievenbussen en ruiten van winkelpanden.

'De Oosterparkrellen van een paar jaar eerder galmden natuurlijk nog een beetje na', blikt Lucel Bont terug op de nieuwjaarsviering van 2000. 'Maar dat aantal van 700 had voor een deel ook te maken met de millenniumbug waar men toen een beetje angst voor had. Men was, herinner ik me, toch wel een beetje bang voor computergestuurde deuren die spontaan open zouden kunnen gaan.'

Sjabbo Smedes, destijds ook politiewoordvoerder: 'Dat enorme aantal had inderdaad te maken met de millenniumbug waar men voor vreesde. Maar die angst was ongegrond. Het bleef relatief rustig.'

De mobiele eenheid in actie. (Foto: FPS/Jos Schuurman)

Hoeveel agenten er de komende jaarwisseling ingezet gaan worden? Daarover tasten we in het duister, want daarover doet de politie vandaag de dag geen mededelingen meer. 'Ons beleid is er tegenwoordig op gericht om evenementen in goede banen te leiden, zonder dat we daar een getal aan willen hangen', legt politiewoordvoerder Anthony Hogeveen uit.

Getallen waar we wel wat mee kunnen: de millenniumwisseling kostte de gemeente Groningen twintig jaar geleden een bedrag van 126.000 gulden. Dankzij de gemeenten Leek, Marum, Grootegast, Zuidhorn, Winsum en De Marne, kwam daar nog eens een ton (in guldens) bij. Niettemin liet de gemeente Groningen destijds weten: 'De schade valt mee. Het schadebedrag is lager dan in voorgaande jaren.'

Ter vergelijking: tijdens de jaarwisseling van 2018/2019 bedroeg de totale schadepost in Stad niet meer dan 23.006 euro. In de hele provincie werd vorig jaar voor 219.327 euro aan schade aangericht aan gemeentelijke eigendommen.

Tijdens de millenniumwisseling werden door het district west van de Groningse Regiopolitie in totaal 50 jongeren als verdachte gehoord voor verschillende vergrijpen. Vooral in Aduard was het raak: daar gingen 24 jongeren mee naar het bureau.

Twintig jaar later vielen er minder arrestaties te noteren. De meeste Groningse aanoudingen vielen vooral in de aanloop naar oud en nieuw, in de wijk Paddepoel. Tijdens de jaarwisseling zelf bleef het in Paddepoel overigens relatief rustig.

De Groningse brandweer blust een auto tijdens de Nieuwjaarsnacht van 2000. (Foto: FPS/Jos Schuurman)

Dus om nou te constateren de Groningse nieuwjaarsviering zich in de loop der jaren heeft verhard? Nee. Ook al nemen ze in Hoogkerk momenteel maatregelen richting de jaarwisseling, en liet de gemeente potentiële raddraaiers per brief weten dat de afgelopen zomer afgekondigde samenscholings- en gebiedsverboden nog altijd gelden, en dat relschoppers hard zullen worden aangepakt.

'Twintig jaar geleden was het in Hoogkerk óók al onrustig', weet Sjabbo Smedes. Een understatement: tijdens de millenniumwissel ging het er in Hoogkerk namelijk behoorlijk om weg. Zo was er volgens onderzoek van de politie een brandbom bij een woning waar mensen aanwezig waren naar binnen gegooid, keken de ouders toe bij ongeregeldheden en 'zouden sommige vaders jeugdige raddraaiers zelfs aangemoedigd hebben'.

Van de 49 arrestaties in de stad Groningen (in 2000), vielen er 18 in Hoogkerk, waar de ME die nacht drie keer moest opdraven om charges uit te voeren.

Wat betreft de hoeveelheid relletjes, aantal arrestaties en vuurwerk, lijkt er ten opzichte van twintig jaar geleden dus niet zoveel veranderd. Wat wél een trend lijkt van de laatste jaren: het toenemende geweld tegen hulpverleners. Ambulancepersoneel, brandweermannen en politiemensen die niet alleen worden belemmerd in hun werk, maar die zelfs worden aangevallen.

Neem Paddepoel vorig jaar: daar werden vuurtjes gestookt om de hulpdiensten naar de wijk te lokken. 'Zodra wij aankwamen, werden we belaagd met vuurwerk, bierflesjes en stenen', aldus brandweercommandant Dennis de Vlieg eerder dit jaar. Dat wekte bij de brandweermannen zelfs zoveel irritatie, dat sommigen overwogen het recht in eigen hand te nemen.

Vooral voor wat betreft het geweld tegen zijn collega's in Noord-Nederland, blikte Rob Vos, algemeen commandant van de politie Noord-Nederland, vorige week in de Volkskrant met angst en beven vooruit naar de komende viering van oud en nieuw. 'De jaarwisseling lijkt wel oorlog', aldus Vos, die bovendien sprak van de 'operatie van het jaar'.

'Eén dag in het jaar heerst een complete normloosheid', aldus Vos, die zegt zich zorgen te maken om de gezondheid van zijn collega's. 'Eerdere jaren hoorde ik van collega's die waren bekogeld met vuurwerk dat ze dat niet meer meldden, omdat ze het erbij vonden horen. Dat kan niet. We moeten alles vastleggen.'

De politie belooft uiteraard hard te zullen optreden tegen lieden die zich schuldig maken aan geweld tegen hulpverleners. Woordvoerder Robert-Jan Valkema: 'Altijd. Van hulpverleners moet je gewoon afblijven. Punt.'