Containerramp met de MSC Zoe houdt mensen nog elke dag bezig

'Pas toen we op het Wad gingen schoonmaken drong echt tot mij door hoe groot deze ramp is', blikt Sander van Dijk van het zeehondencentrum in Pieterburen terug.

'Er spoelt elke dag nog wel wat aan', vertelt boswachter Jaap Kloosterhuis. Hij werkt voor Staatsbosbeheer op het oostelijk Wad in de omgeving Rottumeroog, Rottumerplaat en Simonszand. 'Het zijn nu vooral fleecedekens.'

Precies een jaar geleden sloegen boven de Waddeneilanden 342 containers overboord van het containerschip MSC Zoe. Maar ook na een jaar zorgt de ramp voor dagelijkse problemen.

De ramp met de containers raakt bijvoorbeeld nog altijd de bedrijfsvoering van garnalenvissers. 'Het net dat op de oprit ligt, trok ik drie weken geleden stuk op een deel van een container', verzucht Robin Bouma uit Zoutkamp.

Het was een stukje dat nog niet in kaart was gebracht. Bouma wist dus niet dat de container daar lag. Gedurende het hele jaar trekken vissers hun netten stuk op de rotzooi die op de bodem ligt. En als de netten heel blijven, dan kijken ze niet verrast op als ze tussen de garnalenvangst ook jassen, krukjes of andere spullen vinden.

'Alles wat je in de maatschappij tegenkomt, ligt daar op de bodem', zegt Bouma. De ramp opende zijn ogen. 'Wat verbruikt een mens veel zooi.'

Met die insteek probeert ook het zeehondencentrum iets te doen voor de toekomst. Elke dag komen er kinderen naar Pieterburen en door hen te onderwijzen over plastic, wil het zeehondencentrum iets goeds doen.

'Dat is onze rol', legt Van Dijk uit. 'Het centrum gaat natuurlijk over zeehonden, maar aan de hand daarvan kun je wel heel veel uitleggen. Materiaal dat we verzamelen met schoonmaakdagen hebben we verzameld in een expositie. Als we mensen daar naar toe meenemen, komt het echt bij ze binnen.'

Vooral kinderen zeggen volgens hem dan dat ze al die spullen helemaal niet nodig hebben. 'Maar ook bij ouders komt het binnen.'

De ramp zorgde ook voor saamhorigheid onder vrijwilligers en vissers. Van Dijk noemt de saamhorigheid en de trots op het Waddengebied een 'gouden randje' rondom de containerramp.

'Het is verschrikkelijk dat je er mee bezig moest, maar het mooie was dat zoveel mensen spontaan op kwamen dagen', vertelt hij. 'Ik ging naar Moddergat, daar zouden we verzamelen. Maar de dijk was al schoon op plek waar we ons verzamelden, want mensen waren al aan de slag.'

'In het tweede weekend van vorig jaar zijn we met veel vissers uitgevaren om de drijvende zooi uit het water te halen', zegt Bouma. 'Toen zag je ook die eensgezindheid. Dat was wel een kippenvelmoment.'

Na de ramp was de harde wind begin vorig jaar volgens Kloosterhuis gunstig. 'De harde wind was een voordeel, want daardoor spoelde veel zooi aan. Zo kon het op de dijk meteen worden opgeruimd door de vrijwilligers.'

De laatste tijd zien we weinig grote spullen meer aan de kust, maar dat betekent niet dat het er niet is. 'Veel ligt onder het zand en we hebben in 2019 geen beste najaarsstorm gehad', zegt visser Bouma. 'Als die storm er wel komt, dan komt er zeker weer wat naar boven.'

'De ernst van deze ramp is onbeschrijfelijk', zegt Van Dijk. 'Er ligt nog heel veel klein spul. Micro-plastic, granulaat. Dat gaat zich inbouwen in het ecosysteem met alle negatieve gevolgen van dien. Het is niet goed te beoordelen hoe groot dat gaat worden.'

Kloosterhuis is het daar mee eens. 'Het zijn heel veel van die kleine plastic korrels. Daarvan moeten we accepteren dat het onderdeel gaat worden van het systeem.'

Want kleine korrels die aanspoelen zijn volgens Van Dijk lastig op te ruimen. 'Het is met de hand bijna niet te doen. We proberen het wel, maar het is alsof je met een pincet kilometers aan dijk moet schoonmaken. Niet te doen.'

'Ik ben bang dat we hier nog lang niet vanaf zijn', zegt Bouma.

Van Dijk: 'We moeten de aard van het probleem aanpakken om dit voor de toekomst voorkomen. De aandacht mag meer uitgaan naar bewustzijn voor ons eigen gedrag. Maar daar moet nog wel heel hard voor gewerkt worden.'