'Ik ben iemand, ik heb een baan!'

De straat wordt geveegd door een medewerker van de gemeente
De straat wordt geveegd door een medewerker van de gemeente © Fotobewerking RTV Noord
De gemeente Groningen start op 1 maart met vijftig basisbanen. Landelijk wordt de proef nauwlettend gevolgd. Wat zegt jullie gevoel, Beter Weters? Is de basisbaan kansrijk of gedoemd te mislukken?

Wil men wel een basisbaan?

'De WRR (Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid -red) adviseert basisbanen voor mensen die weinig kans maken op een reguliere baan. Die basisbaan komt in plaats van een uitkering. Maar dan moet je dat wel willen als arbeidsloze. En daar hebben we weer zo'n probleem. Lost deze oplossing dat probleem wel op? Het is niet zo dat wie geen werk heeft dat ook niet zou willen. Maar er zijn er…'

Veel vraagtekens

'Mijns inziens is de grote vraag echter waar al dat werk gevonden moet worden. Het gaat om werk als schoolconciërge, buurthuisbeheerder of ondersteunende kracht in een verpleeghuis. Werk dat anders niet of te weinig gebeurt, lees ik. Oh? En waarom gebeurt dat werk dan niet of weinig? Veel vraagtekens en weinig vertrouwen in een goede afloop. Maar mocht het lukken, dan is het natuurlijk prachtig. Denk ik.'

Nuttig werk

'De basisbaan is een stap in de goede richting. Deze basisbanen moeten wel snel omgezet worden naar reguliere banen bij gemeenten, dus zonder bijzondere status en gewoon in vaste dienst. Het gaat om nuttig werk in de samenleving, zoals de groenvoorziening en buurtconciërges.'

Indienstneemnorm

'Maar het daadwerkelijke probleem van werkloosheid los je hiermee niet op. Werkloosheid is een organisatorisch probleem, dat je niet gaat oplossen buiten de economie om. Bedrijven moeten gedwongen worden hun bijdrage leveren. Dat kan door een indienstneemnorm in te voeren: bedrijven met meer dan honderd werknemers moeten een minimaal aantal werkzoekenden aannemen, die langer dan één jaar werkloos zijn.'

Gezamenlijke plicht

'Meer mensen van passend werk voorzien is onze gezamenlijke plicht. Daarvoor moeten we het recht op werk opeisen. Dus: als we werk willen voor iedereen moeten we onze economische orde fundamenteel veranderen door het anders te organiseren.'

Prima zaak

'De basisbaan is een prima zaak. Met dien verstande dat de mensen door zouden moeten stromen naar regulier werk. Het is een middel naar regelmaat en scholing in de praktijk, aangevuld met theorie. Er is niets mis met werken voor een uitkering met een aanvulling naar het minimumloon.'

Aantrekkelijk voor gemeenten

'De instanties waar deze mensen geplaatst worden, kunnen het verschil tussen uitkering en minimumloon betalen voor de diensten die men ervoor krijgt. Zo is en blijft het voor gemeenten aantrekkelijk om deze banen te creëren. Gemeenten moeten zich tot het uiterste inspannen om mensen met een uitkering aan het werk te krijgen. Hier hoort ook scholing bij in samenwerking met het bedrijfsleven. Ook die hebben een verantwoordelijkheid.'

Verplichtingen in je leven

'In de jaren negentig van de vorige eeuw sprak toenmalig wethouder Henk Pijlman over gezinnen met bijna volwassen kinderen waar de kinderen nog nooit een ouder naar het werk hadden zien gaan. Dat was hun werkelijkheid. Dat is wat mij betreft absoluut onwenselijk. Het is goed om als je gezond bent, je een geregeld leven leidt met daarin een aantal verplichtingen. '

Goed levensritme

'Het zorgt voor een goed levensritme, maar ook het gevoel dat je ertoe doet. Het is mooi als mensen vanuit deze baan door kunnen stromen naar regulier werk, maar dat hoeft niet de hoofddoelstelling te zijn. Zaken die nu vaak blijven liggen of onvoldoende aandacht krijgen kunnen via de invullers van de basisbaan weer gedaan worden. Melkert-banen zijn weliswaar gestopt, maar meer vanuit een kostenoverweging dan dat het geen zinvolle invulling van bestaan zou zijn.'

'Ik ben extra benieuwd'

'In het boek 'Gratis geld voor iedereen' laat de journalist Rutger Bregman zien welke initiatieven er al zijn geweest met een basisinkomen. En wat dat opgeleverd heeft in het verleden. Dankzij dat boek ben ik extra benieuwd naar de basisbanen in Groningen. Ik vraag me zelfs af of het niet beter zou zijn om er direct een basisinkomen van te maken.'

Gelukkige deelnemers

'Als we de resultaten van eerdere projecten met een basisinkomen mogen geloven, heeft dit veel potentie. Maar goed, misschien is het nog net een stap te ver. Ik sta in elk geval achter deze proef. Ik hoop van harte dat het resultaat gaat hebben. Dat de deelnemers gelukkiger worden en de gemeente kans ziet de sociale zekerheid te moderniseren.'

'Moed niet verliezen'

'Een proef met de basisbaan in Groningen juich ik toe. Nog steeds slagen we er niet in een vrij grote vaste groep uit de bijstand te krijgen. Dit terwijl de bijstand voor allen bedoeld is als tijdelijke voorziening. Vele maatregelen zijn daartoe getroffen; alle min of meer mislukt. We moeten de moed niet verliezen. Ik hoop daarom dat het experiment in Groningen heel goed wordt opgezet.'

Positieve eigen identiteit

'De financiering zal structureel moeten zijn. De begeleiding goed. De experimenten over het verbeteren van het lot van depressieve personen zijn geen voorbeeld. Daar ging al het geld naar de strijkstok. Dit moet hier niet. Integendeel! De beste plaats in de samenleving is een baan. Voor iedereen. Als belangrijkste resultaat geldt misschien wel de positieve eigen identiteit: Ik ben iemand, ik heb een baan.'

Kwaliteit van uitvoering

'Mooie ideeën staan of vallen met de kwaliteit van de uitvoering. Ik ben het er mee eens dat een basisbaan beter is dan een basisinkomen. Het gaat er om dat je iets kunt doen waarvoor maatschappelijke waardering is. Een eigen bijdrage aan de samenleving. Maar hoe regel je dat?'

De moeite waard

'Er is een groep mensen die op de reguliere arbeidsmarkt niet aan de bak komt. Voor die groep moet je zinvol werk organiseren voor laten we zeggen 20 uur in de week. En mensen daarbij scholing aanbieden wanneer daar perspectief in zit voor hen. Dit alles is alleen betaalbaar wanneer je de uitkering en de verzekeringen die daarmee gedekt worden mag gebruiken. En wanneer je de opbrengsten van het werk dat zo wordt verricht ook kunt gebruiken voor de financiering ervan. Dat vraagt behoorlijk wat organisatie en nieuwe regelgeving. Maar het is wel de moeite waard.'