Jorden van Foreest: 'Ze nemen me nu écht serieus'

Het talent van de 20-jarige grootmeester dient zich al enige tijd aan. In 2016 werd hij op 17-jarige leeftijd Nederlands kampioen en liet hij gevestigde namen als Loek van Wely en Erwin l'Ami achter zich. Daarna bleef hij zich als schaker ontwikkelen.

Toch leek hij niet te kunnen aanhaken bij de beste schakers ter wereld in zijn leeftijdscategorie, zoals de Pool Jan-Krzysztof Duda en de Amerikaan Jeffery Xiong. En tijdens het laatste NK verloor hij de tie-break van z'n jongere broer Lucas van Foreest.

Die twijfels lijken nu definitief voorbij. Met een vierde plek op het meest prestigieuze schaaktoernooi ter wereld verbaast Jorden van Foreest vriend en vijand. Hij eindigt in de eindklassering niet alleen boven Duda en Xiong, maar ook boven Nederlands beste schaker Anish Giri, die al jaren tot de absolute wereldtop behoort.

'Ik ben natuurlijk heel blij. Van tevoren teken je hier absoluut voor', zegt de hoofdrolspeler zelf.

Halverwege het toernooi stond Van Foreest zelfs tweede. Even leek er een stunt in de maak, die vergelijkbaar zou zijn met het winnen van de landstitel door FC Groningen. Dacht hij misschien zelf ook stiekem aan de toernooizege?  

'Nee, daarvoor is het veld te sterk. Hoewel, als ik die partij tegen Kovalev gewonnen had', mijmert Van Foreest. Dromen over een eventuele eindzege, leidt volgens hem alleen maar af van de focus op de sport zelf en dus van het resultaat. Schaken is daarop geen uitzondering, beseft Van Foreest. 'Ik probeer tijdens een toernooi zo min mogelijk aan het klassement te denken en dat lukt aardig.'

Vorig jaar kende Van Foreest met 4,5 punten uit dertien partijen een verdienstelijk debuut op het hoogste podium in Wijk aan Zee. Dit jaar kreeg hij van de toernooidirecteur opnieuw een uitnodiging. En dat heeft de topsporter zeker niet alleen te danken aan het feit dat hij een Nederlander is. In zijn partijen 'gebeurt altijd wat', menen kenners. Saaie remises speelt Van Foreest zelden. Hij is bereid risico's te nemen en daar houden de schaakfans van.

Dat geldt ook voor zijn partij in de slotronde tegen landgenoot Giri. 'Ik stond een groot deel van de partij onder druk en moest veel nauwkeurige zetten doen. Zo'n laatste partij van het toernooi is toch heel belangrijk. Als ik vandaag had verloren, was ik toch niet helemaal tevreden geweest.'

Die bittere nasmaak is hem bespaard gebleven. Een goed einde van een toernooi is belangrijk, een goede start zo mogelijk nog belangrijker. 'Ik kwam direct goed uit de startblokken', vindt Van Foreest.

'Die overwinning tegen Yu Yangyi in de eerste ronde was heel fijn. Dan zit je direct lekker in het toernooi. Tata Steel Chess duurt lang, dan is het fijn dat je snel die eerste overwinning pakt. Een neerwaartse spiraal kan dodelijk zijn, zeker als je op papier één van de zwakkeren bent. Dan ruiken de anderen bloed.'

Van Foreest begon het toernooi als nummer 110 van de wereld en is door een score van zeven punten uit dertien ronden opgeklommen naar plek zeventig. 'Tijdens het toernooi merkte ik al dat m'n concurrenten me echt serieus begonnen te nemen. Dat zie je aan kleine dingen. Vorig jaar kozen m'n tegenstanders nog wel eens voor de scherpe variant omdat ze dachten: 'Ach, ik kan toch beter schaken'. Dit jaar zag ik steeds vaker dat ze risico's uit de weg gingen.'

Niet alleen zijn drie overwinningen waren prima resultaten, ook de remises tegen wereldkampioen Magnus Carlsen, toernooiwinnaar Fabiano Caruana en voormalig wereldkampioen Viswanathan Anand mogen er zijn. Van Foreest wist z'n tegenstanders in Wijk aan Zee regelmatig te verrassen met goede openingsvoorbereiding en daarin speelt ook zijn secondant, de Noor Johan-Sebastian Christiansen, een belangrijke rol. 'We hebben van tevoren goed gekeken welke openingen bij mijn stijl van spelen passen.'

Christiansen helpt Van Foreest vooral met het schaaktechnische deel. Maar als je zo intensief samenwerkt, moet je ook wel een beetje door één deur met elkaar kunnen. 'Absoluut. Ik beschouw hem ook als een vriend. De focus ligt op schaken, maar hij is ook goed gezelschap en steunt me als ik een keer verlies. '

Is het echt zo dat secondanten 's nachts werken en 's middags slapen? 'Ja, hij  werkt 's nachts en zet z'n wekker om 13:00 uur 's middags', weet Van Foreest. 'Christiansen is ook liefhebber, dus wil ook de partijen volgen.'

De kritiek dat hij wel resultaat boekt tegen sterke tegenstanders, maar minder goed voor de dag komt tegen de mindere goden, is ook bij de schaker zelf bekend.  'Dat klopt deels wel', erkent hij. 'Maar vergeet niet dat de zogeheten mindere schakers het spelletje nog steeds wel heel goed snappen. Zeker als je zwart hebt, kun je daar best een keer remise tegen spelen.'

Schakers zijn - zoals de beeldvorming nog weleens is - niet langer louter oude mannen die roken en drinken en neerkijken op elke fysieke inspanning die verder reikt dan het verzetten van een toren naar de andere kant van het bord. Carlsen is in topconditie en een begenadigd voetballer. En van toernooiwinnaar Caruana is bekend dat hij in de aanloop naar de WK-match tegen Carlsen drie uur per dag sportte met een personal trainer.

'Carlsen wint heel vaak lange partijen en ook heel vaak partijen aan het einde van het toernooi. Dat heeft ook zeker met z'n conditie te maken', denkt  Van Foreest

Zelf is-ie is ook in prima conditie, al wordt het misschien tijd om een volgende stap te maken. 'Ik voetbal en hardloop af en toe een beetje, maar misschien moet ik dat nog wat meer gaan doen.'

Van Foreest deed anderhalf jaar geleden eindexamen aan de Topsport Talent School en is sindsdien fulltime profschaker. Hij woont in Stad, maar is als profschaker minstens de helft van de tijd op reis in binnen- en vooral buitenland. Het volgende toernooi staat alweer op de agenda.

'Ik ga me binnenkort voorbereiden op een toernooi in Praag. Maar eerst even rustig bijkomen van het toernooi bij mijn vriendin in België.'