Snapchat sinds dit jaar populair bij oplichters

Het grote voordeel voor misdadigers van deze manier van oplichten is dat er geen tussenpersonen, zogenaamde geldezels of katvangers nodig zijn om mensen geld afhandig te maken. De crimineel doet rechtstreeks zaken met het slachtoffer.

De klassieke misdaad daalt, maar online neemt criminaliteit een vlucht, zo blijkt uit politiecijfers. Misdrijven als zakkenrollerij en auto-inbraken komen zeker nog voor, maar online valt makkelijk veel geld te verdienen door slachtoffers op te lichten. Fraude via internethandel steeg vorig jaar met 31 procent en fraude met bijvoorbeeld bankrekeningnummers met 67 procent. 

'Dit zijn landelijke cijfers, maar in Noord-Nederland wijken we daar niet vanaf', zegt Boven. Veel fraude vindt volgens hem via de telefoon plaats, vooral via berichtendienst WhatsApp.

Volgens Boven zijn er drie varianten van online fraude. De eerste variant komt het vaakst voor. Een crimineel doet zich op WhatsApp voor als bekende met een nieuw nummer en vraagt snel om geld. Slachtoffers trappen hier vaak in, omdat ze denken met een ouder, kind, broer of zus te maken hebben. 

'We zien dat profielfoto's vaak van sociale media geplukt worden om het verdachte profiel echt te laten lijken', zegt Boven. 'Scherm daarom zo goed mogelijk je sociale media en foto's af.'

De tweede variant gaat via een verkoopsite als Marktplaats. Criminelen nemen dan het WhatsApp-account van het slachtoffer over om zo familie op te lichten. De crimineel doet alsof hij interesse heeft in een artikel op Marktplaats, maar koopt het niet.

Korte tijd later meldt hij zich via WhatsApp en vraagt of het slachtoffer een inlogcode voor WhatsApp heeft ontvangen via sms. Met die code neemt hij het account over om zo mensen op te lichten. 

De derde variant is nieuw. 'We zien steeds vaker dat een crimineel Snapchat-accounts hackt en zo vrienden van het gehackte account vraagt een voucher te kopen', zegt Boven.

Vervolgens zet de crimineel dat om in geld of Bitcoins. Criminelen vragen niet altijd via Snapchat om vouchers te kopen; ze kunnen ook vragen om geld over te maken.

Het grote voordeel van deze vorm van fraude is dat er geen katvanger of geldezel nodig is. Dat is een derde persoon die zijn of haar bankrekening laat gebruiken voor crimineel geld en zich zo schuldig maakt aan witwassen.

'Bij de eerste twee vormen is wel een bankrekening nodig', zegt Boven. Dat is voordelig voor de politie, want op het moment waarop geld overgemaakt wordt, laat de dader een spoor achter. 'Ook het bestellen van een voucher of die omwisselen voor geld is een spoor', zegt Boven. 

Maar hoe komen criminelen aan al die gegevens van mogelijke slachtoffers? 'Iedereen kan benaderd worden', zegt Boven. 'Vaak zijn gegevens buitgemaakt via een datalek.' 

De politie zet in op preventie. 'Controleer of degene echt achter het nummer zit. Vraag bijvoorbeeld om een spraakbericht of bel even op'', zegt Boven. 

Vaak worden slachtoffers overrompeld door de snelheid waarmee de oplichting gaat. Boven adviseert dat niet te laten gebeuren. 'Check altijd goed wie er achter dat nieuwe nummer zit, ook al voelt dat gek.'

'Mocht het al te laat zijn, neem dan meteen contact op met de bank en de politie', zegt Boven. 'Dan is de kans het grootst dat je je geld terug kunt krijgen.'