De zzp'er staat er nu even helemaal alleen voor

De telefoon bij ZZP Nederland heeft sinds afgelopen weekend niet meer stilgestaan. De organisatie - gevestigd in Groningen - is met 47.000 leden de grootste belangenclub voor zelfstandigen.

Hulpeloze en radeloze zelfstandigen die in één klap al hun opdrachten weg zien vallen kloppen aan voor advies. 'Mensen zijn verontrust, ze vragen ons hoe ze dit kunnen opvangen', zegt directeur Frank Alfrink van ZZP Nederland.

Al treft het de één harder dan de ander, aldus Alfrink. Zelfstandige taxichauffeurs of horecabazen zien hun verdiensten in één keer volledig stilvallen. Een tekstschrijver die vanuit huis werkt, zal misschien nog een tijdje voort kunnen.

En er leven veel praktische vragen. Alfrink: 'Kappers die zich afvragen of ze nog kunnen knippen en  mensen in de thuiszorg die voor een dilemma staan: kwetsbare hulpbehoevenden ondersteunen of toch maar thuisblijven en dan niks verdienen.'

De groep zelfstandigen zonder personeel is breed en divers. Het is de consultant met een goed inkomen, maar ook de thuiszorgmedewerker die bij een reorganisatie buiten de boot is komen te vallen en voor zichzelf is begonnen. Maar ook de kroegbaas zonder personeel die nu zijn zaak dicht moet doen, is een zzp'er.

Anders dan werkgevers hebben zzp'ers geen flexibele schil van losse inhuurkrachten die ze naar huis kunnen sturen. Vaak bestaat die schil juist uit zzp'ers.

Ook kunnen kleine zelfstandigen geen beroep doen op een regeling zoals werktijdverkorting. Die is er voor bedrijven, niet voor individuele ondernemers. De verruiming van de Borgstelling MKB-kredieten van het ministerie van EZ helpt eenpitters evenmin. Voor de doorsnee zzp'er is deze hulp bij kredietaanvragen nu nauwelijks een optie.   

Wat rest zijn magere keuzes, zoals het treffen van een betalingsregeling met de belastingdienst of een beroep doen op het Besluit Bijstandverlening Zelfstandige (BBZ).

Die laatste is eigenlijk bedoeld om ondernemers uit de bijstand te houden door ze een tijdelijke uitkering te geven zodat ze in hun levensbehoeften kunnen voorzien. Ook ondernemers die stoppen omdat hun bedrijf niet levensvatbaar is, kunnen er gebruik van maken. Zo kunnen ze wat extra geld krijgen om het uit te zingen tot het moment waarop de echte bijstandsuitkering ingaat.

Alfrink: 'Niet alle gemeenten voeren die regeling uit, terwijl het gewoon een wettelijke taak is. En de wachttijd is lang, vaak een week of dertien. Laat gemeenten dan in elk geval daar wat aan doen.' De BBZ is bovendien een tijdelijke regeling. Alfrink vindt dat de periode waarvoor die geldt moet worden opgerekt.

Om de economie overeind te houden is het dus van groot belang dat er een fonds voor zelfstandigen in nood komt, stelt Alfrink. Het aantal echte ondernemers dat eventueel hier gebruik van kan maken houdt Alfrink op zo'n 650.000.

'Dat zijn de mensen die voor eigen rekening en risico werken en met ondernemen hun hoofdinkomen verdienen. Al is er natuurlijk een grijs gebied, van mensen die deels zzp'en en deels een vaste baan hebben.'

Wie ondernemer is, dat is het best vast te stellen op basis van het urencriterium. 'Wat ons betreft moet daar soepel mee om worden gegaan', vult Alfrink aan. 'Want doordat opdrachten wegvallen zullen mensen vanzelfsprekend ook minder uren kunnen maken in hun bedrijf.'

Met dit idee kunnen de zzp'ers achteraan aansluiten in de rij van sectoren die aanspraak maken op een dergelijk noodfonds. Minister Hoekstra van Financiën heeft hiervoor een bedrag genoemd van 90 miljoen. Het was de horeca die zondagavond in het NPO tv-programma Op1 gelijk een bedrag van zo'n 5,5 miljard claimde uit het fonds.

Alfrink heeft zich groen en geel geërgerd aan uitspraken van EZ-minister Wiebes die afgelopen weekend zei dat zzp'ers niet hoeven te rekenen op extra financiële steun vanuit de overheid vanwege het coronavirus. 'Onhandig en misplaatst', vindt de zzp-voorman. 'Wiebes zegt wel vaker iets voordat hij nadenkt, daar hebben we in Groningen ervaring mee.'

'Wiebes heeft een vooringenomen houding', aldus een getergde Alfrink. 'Eigenlijk zegt hij: 'Ze hadden ook in loondienst kunnen gaan, dat wilden ze niet, dus de gevolgen zijn ook voor henzelf'. Wiebes vindt het hun eigen schuld wanneer ze nu in moeilijkheden komen. Maar het gaat ook over de groenteman en de kroegbaas. De helft van het hele mkb bestaat uit zzp'ers. Wiebes zet ze op die manier gewoon aan de kant.'

Wiebes is inmiddels teruggekomen op zijn uitlatingen. Hij bekijkt nu of er mogelijkheden zijn om meer inkomensondersteuning te bieden. Daar hoort ook een ruimhartiger uitvoering van het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen bij. Wiebes wil over enkele dagen met maatregelen komen.