Gehandicaptenzorg en GGZ: 'Geen bezoek, we maken er maar het beste van'

In Nieuw Woelwijck in Sappemeer, een dorpsgemeenschap waar 380 verstandelijk gehandicapten wonen, tussen de 8 en 95 jaar, en in alle gradaties, zijn de maatregelen al sinds vorige week strikt. De bewoners krijgen helemaal geen bezoek en dat blijft in elk geval tot 6 april nog zo.

Bewoners die er bij wijze van proef alleen overdag waren, moesten hetzij helemaal naar de familie, hetzij helemaal intern blijven. Slechts een enkeling verblijft nu buiten de instelling.

'We zijn zo streng omdat er veel bewoners tussen zitten die fysiek heel kwetsbaar zijn', legt directielid Peter de Groot uit. 'Wij zijn als het ware de intensive care-afdeling voor verstandelijk gehandicapten. Gelukkig hebben we tot nu toe geen coronabesmettingen geconstateerd.'

De strenge bezoekersregeling geldt ook voor de ruim honderd locaties van Cosis, de veertig woonlocaties van De Zijlen, en de 23 GGZ-locaties van Lentis, inclusief die van Dignis, voor dementerende ouderen. En ook bij deze instellingen is tot nu toe geen enkele besmetting geconstateerd.

Woordvoerder Marieke van Kralingen van Cosis tekent daar wel bij aan dat er ook niet wordt getest. 'Maar als iemand ernstige verschijnselen zou hebben, zou dat natuurlijk meteen gebeuren.'

Bij Cosis, met vierduizend cliënten de grootste organisatie in Groningen, zit de deur niet helemaal op slot voor bezoek, legt Van Kralingen uit. 'Soms is contact voor een cliënt echt onmisbaar, vaak gaat het dan om kinderen die een ouder nodig hebben. Het blijft maatwerk en dat kan bij ons ook omdat we kleine locaties hebben.'

Bij De Zijlen is bezoek alleen in uitzonderingsgevallen toegestaan zegt woordvoerder Ida van Emmerik. 'Wij vinden het, net als iedereen heel ingrijpend voor zowel ouders als bewoners, maar tegen bezoekers zeggen we voorlopig nee.'

Om de bewoners uit te leggen wat hen overkomt, is eveneens maatwerk nodig. Alle instellingen hebben bewoners van zeer verschillend niveau. De één communiceert op het niveau van pictogrammen, de ander begrijpt heel goed wat je zegt.

Directeur De Groot, van Nieuw Woelwijck: 'Er wonen mensen met een zeer ernstige beperking waar alles aan voorbij gaat, maar ook met een lichte verstandelijke handicap, die zelfs wel beseffen dat er zoiets als een virus rondwaart. Op al die niveaus brengen we de boodschap over: mama, of je broer, of je dochter, komt voorlopig niet. Wij gaan er met zijn allen hier het beste van maken.' Bij het overgrote deel van de bewoners is die boodschap goed aangekomen, volgens De Groot.

De ruim duizend bewoners van de beschermd wonenlocaties van Lentis en Dignis begrijpen over het algemeen goed wat hen overkomt, zegt woordvoerder Siets Nobel.

'Maar ze vinden het wel vaak lastig te accepteren. Ze zijn vaak gewend aan een vaste dagindeling, Zeker als je al ouder bent. Daarom proberen de medewerkers het zo leuk mogelijk voor ze te maken, met creatieve therapie en andere activiteiten. Wat ook opvalt, er komt hier heel veel post binnen, pakketjes, brieven en snoep. En ik heb verhalen gehoord dat familieleden met spandoeken en verrekijkers voor een instelling staan om toch contact te krijgen met bijvoorbeeld hun vader.'

Het dagelijks leven in instellingen ziet er zonder bezoekers anders uit. Groepsactiviteiten in Nieuw Woelwijck, zoals de wekelijks theatervoorstellingen en koffieconcerten zijn afgelast.

'Om toch zoveel mogelijk vast te houden aan het dagritme nemen we die voorstellingen op, zonder publiek, en vertonen ze op de normale uren', vertelt De Groot, 'en datzelfde doen we ook met contact met de familie, via videoverbindingen op de iPad. Dat is dan weer een van de voordelen van de digitale samenleving.'

'Je ziet dat de medewerkers met allemaal nieuwe intitiatieven komen om met de bewoners wat van de dag te maken', vertelt woordvoerder Ida van Emmerik van De Zijlen, dat in het Westerkwartier zo'n duizend cliënten heeft.

'Zo kreeg een groep van één locatie bloemen van een naburige bloemist. Die hebben ze in potjes gedaan en op hun dagelijkse wandeling in de tuin gezet bij een andere locatie, om de bewoners daar op te vrolijken.'

De maatregelen om anderhalve meter afstand tussen bewoners onderling en tussen bewoners en verzorgers te bewaren wordt zo goed en kwaad als dat gaat gehandhaafd, maar dat is in de praktijk ondoenlijk.

De Groot: 'Heel veel zorg is fysiek, en ook bij wandelingen door het dorp moeten sommige bewoners nu eenmaal bij de hand gehouden worden.'

Fysieke nabijheid mag dan een risico zijn, het personeel trekt nog geen beschermende kleding of handschoenen aan in het contact met de bewoners, vertelt Van Emmerik van De Zijlen: 'Het gaat dan niet alleen om fysieke zorg zoals aankleden of helpen met eten, maar ook een knuffel, die de cliënten af en toe nodig hebben. Die geven we nog zonder handschoenen.'

Voor medewerkers zijn deze maatregelen dan ook ingrijpend. Door de nabijheid van de cliënten zijn zij enerzijds een risicofactor, anderzijds ook degenen die ziek kunnen worden.

Toch wil iedereen graag werken, zegt Marieke van Kralingen. 'Het zijn geweldige mensen. Naast al het beroep dat toch al op ze wordt gedaan, moeten ze ook nog eens extra zorgvuldig zijn in hun dagelijks leven. Het park mijden, bij wijze van spreken en het hoofd koel houden, want elk contact houdt een risico in, voor de cliënt, en dan ook meteen voor een hele afdeling.'