Hoe blijft de Groningse economie overeind in de coronacrisis?

Deskundigen vrezen dat ook de tuinbouwsector zware klappen krijgt als gevolg van de coronacrisis
Deskundigen vrezen dat ook de tuinbouwsector zware klappen krijgt als gevolg van de coronacrisis © ANP
De economie krijgt door de coronacrisis een optater. Dat staat vast. Het Centraal Planbureau (CPB) heeft vier mogelijke scenario's doorgerekend voor wat Nederland te wachten staat. Vier Groningse deskundigen geven hun mening.
De scenario's van het CPB variëren van een kortdurende recessie met beperkte gevolgen, tot een langdurige periode van economische neergang met grote werkloosheid. Wat kan Groningen verwachten?

Halfvol glas

Gjalt de Jong, econoom en hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), is van de vier deskundigen het meest optimistisch. 'Ik zeg altijd: het glas is half vol. Ik denk dat de economische klap zal meevallen. We komen uit een buitengewoon goede economische situatie, want ook in Noord-Nederland lag het werkloosheidscijfer historisch laag. We hadden een veerkrachtige industrie- en dienstensector. En ik denk dat we vrij vlot naar die situatie terug zullen gaan.'

Behoorlijk diepe recessie

Zijn collega Jouke van Dijk, hoogleraar Regionale Arbeidseconomie aan de RUG, is voorzichtiger: 'Als het eerste scenario uitkomt, dan zou me dat heel erg meevallen. Ik ga voor het derde scenario. Een behoorlijk diepe recessie. Dan krijgen we wel een heel harde klap, maar volgend jaar alweer een groei van twee procent. Afgelopen jaar was dat 1,8 procent. Dus dan komt het herstel toch al erg snel.'

Forse klap

Robert Inklaar, hoogleraar Macro-economie en Internationale en Monetaire Economie aan de RUG, ziet de toekomst een stuk somberder in. Eerder stelde hij al een economische meltdown niet uit te sluiten. Naar aanleiding van de scenario's van het CPB zegt hij: 'De economie krijgt een forse klap. Dat is hiermee bevestigd.'

Rol mkb cruciaal

De vierde deskundige is Akke Groenewoud, bestuurder van de Economic Board Groningen, het platform dat is opgezet om de economie in het aardbevingsgebied een impuls te geven en zo voor meer werkgelegenheid te scheppen. Ook zij maakt zich zorgen of de economie in onze provincie de coronacrisis goed zal doorstaan: 'De ontwikkelingen gaan snel en zijn moeilijk in te schatten. De impact is groot en is 'systemisch'. Anders gezegd: het voortbestaan van de economie, zoals we die nu kennen, is in het geding.
Het probleem is dat de Groningse economie 'ijler' is dan elders. Wat verdwijnt, komt waarschijnlijk niet meer terug
Akke Groenewoud - bestuurder Economic Board Groningen
Een cruciale rol is weggelegd voor het midden- en kleinbedrijf (mkb), is de stellige overtuiging van Groenewoud. 'Deze sector draagt bij aan de leefbaarheid. Het probleem is dat de Groningse economie 'ijler' is dan elders. Wat verdwijnt, komt waarschijnlijk niet meer terug. Aan de andere kant: misschien is het mkb wel veerkrachtiger dan we denken. Het is lastig te voorspellen.'

Hoeveel waarde hebben de scenario's van het CPB?

Inklaar: 'Ze geven structuur en dat is fijn. Maar twee maanden geleden hadden we dit niet kunnen bedenken. Ik wil niet met al te veel zekerheid roepen dat het alleen maar kan meevallen.'
'Als gedachtenexperiment zijn deze scenario's heel nuttig om al te wilde verhalen te temmen. Maar: wat gaat het virus doen? Daar heb ik als econoom weinig zinnigs over te zeggen. Hoe langer het duurt, hoe pijnlijker het wordt.'
Van Dijk: 'Het zijn scenario's, geen voorspellingen. Maar het is verstandig de mogelijke effecten in kaart te brengen. Veel hangt af van hoe het virus zich gaat verspreiden. De vraag is hoe mensen zich economisch dan gaan gedragen. Dit is een rare recessie, vergeleken met die van 2008.
Voor het eerst in ons bestaan gaat een hele economie op slot. De modellen van het CPB bieden dan ook weinig houvast
Gjalt de Jong - hoogleraar Duurzaam Ondernemen
Ondanks zijn optimistische aard stelt ook De Jong vast dat het in de huidige omstandigheden voor het CPB lastig is een goede prognose te doen: 'Voor het eerst in ons bestaan gaat een hele economie op slot. Daarmee weten we eigenlijk ook niet precies wat er straks gaat gebeuren. De modellen en databestanden van het CPB bieden dan ook weinig houvast.'
Groenewoud zegt het zo: 'We hebben in anderhalve week een andere economie gekregen. Dit komt niet aan de orde tijdens je economiestudie.'

Waar in Groningen gaan de klappen vallen?

Van Dijk: 'De horeca en de toeristische sector. Maar ook een deel van de industrie, omdat de export wegvalt. Daarnaast ook de bouw; die had het al moeilijk door de stikstofproblematiek. En ook de detailhandel gaat de gevolgen ondervinden.'
Groenewoud is bang voor de gevolgen voor de land- en tuinbouw: 'Die kunnen hun afzet niet meer kwijt.' Ze vreest ook de impact voor de detailhandel: 'Alleen de supermarkten floreren'. De industrie? 'Die draait nog redelijk, maar ook dat gaat veranderen'.
De Jong: 'De impact op alle onderdelen van de maatschappij is heel groot.'

Hoe doet het kabinet het in deze ongekende omstandigheden?

Er ligt negentig miljard euro klaar om de economie te reanimeren. Daarbij worden normale regels en procedures aan de kant geschoven, voorlopig tenminste.
Groenewoud: 'Ik vind dat het kabinet krachtig optreedt. Het houdt alle opties open. Als over een maand blijkt dat het anders moet, dan doen ze dat. En de staatsschuld mag oplopen. Ik vind het heel knap.'
De Jong: 'Een compliment voor het kabinet voor de snelheid waarmee deze historische maatregelen zijn genomen.'

Lastig

Ook Van Dijk is lovend over de doortastendheid van het kabinet, maar hij voorziet problemen bij de uitvoering: 'Het kabinet heeft wel wat geld te verspijkeren. In de praktijk is dat nog best moeilijk. Welke bedrijven hebben het nodig, welke niet? De tijd dringt, je moet snel wat doen.'
Het kabinet staat voor lastige keuzes, welke bedrijven hebben nu geld nodig en welke niet?
Jouke van Dijk - hoogleraar Regionale Arbeidseconomie
Hij geeft een voorbeeld: 'Zzp'ers krijgen nu gemakkelijk een bijstandsuitkering. Maar als je een flinke hypotheek hebt, dan is dat geld snel op. Moet je dan meer geven? Dat blijft lastig.'

Wat moeten noordelijke bestuurders doen?

Inklaar pleit voor een noordelijk noodfonds En: 'Ze moeten laten zien dat ze er zijn voor de ondernemers. Er moet één loket of organisatie zijn waar ze kunnen aankloppen, zoals bijvoorbeeld de Economic Board Groningen. Die kan lobbyen in Den Haag met een onderbouwd verhaal. Dan sta je sterker.'
Vanzelfsprekend kan dit pleidooi rekenen op de instemming van Groenewoud: 'Wij hebben de contacten. We hebben een fijnmazig netwerk, we kennen de financieringsstromen, we kennen de ondernemers.'

Eensgezindheid

De manier waarop noordelijke bestuurders en instellingen omgaan met de huidige crisis is bewonderenswaardig, vindt De Jong: 'Er wordt op geen enkele manier discussie gevoerd over de maatregelen. Die discussie komt mogelijk wel als de gezondheidsmaatregelen niet meer nodig worden gevonden.'
'Mijn tip is dan ook: het kabinet is leidend, eensgezindheid gaat op dit moment boven alles. Bewaar je geduld. Dat is veel belangrijker dan als sector je eigen belang kiezen. Ik hoop dat we die eensgezindheid zo lang mogelijk vol kunnen houden.'
Groenewoud is het met hem eens: 'Het is nu niet gepast politiek te bedrijven. Het draait om saamhorigheid en gewoon doén.'