In de Eemsdelta mag het licht nooit uit

Groningen Seaports, deel van de Eemsdelta, gezien vanuit de lucht
Groningen Seaports, deel van de Eemsdelta, gezien vanuit de lucht © Groningen Seaports
Zonder stroom, chemische grondstoffen en data zou de economie in een oogwenk tot een halt komen. Dus draait de industrie in de Eemsdelta op - bijna - volle kracht door.
Grote chemiebedrijven als Nouryon, Lubrizol, Bio MCN in Delfzijl en stroomproducenten als RWE, Vattenfall en Engie in de Eemshaven zijn van vitaal belang voor onze economie. Zet ze op off en binnen de kortste keren loopt de boel spaak.
Zonder aanvoer van zout of chloor van Nouryon, gechloreerd pvc van Lubrizol of methanol van BioMCN vallen ook veel andere bedrijven die deze producten nodig hebben snel stil. En voor de stroomproductie geldt: geen elektriciteit betekent dat overal het licht uitgaat.

Altijd voorbereid

Bij manager Marinus Tabak van de RWE-elektriciteitscentrale staat continuïteit van de productie bovenaan het lijstje. Altijd al, ook zonder coronacrisis. 'We zijn altijd voorbereid op elk soort risico, klein of groot', aldus Tabak.
Voor alle gebeurtenissen op de risicolijst liggen er uitgewerkte scenario's, zegt Tabak. Ook voor een virusuitbraak dus. Zo kon RWE eigenlijk vrij simpel het griepgolfdraaiboek uit de kast pakken.
Een week voor Rutte zei: geen handen schudden, gebeurde dat bij ons al niet meer
Marinus Tabak - Manager RWE
'Een flinke griepgolf kan ook acht procent ziekteverzuim opleveren', verklaart Tabak. 'Ook in die situatie treffen we maatregelen. Een week voordat premier Rutte zei dat we geen handen moesten schudden, hadden wij alle meetings al afgeblazen en deden we al niet meer aan handenschudden. Dat was omdat we de corona-epidemie in China én de griepgolf hier zagen.'
De eerste maatregelen nam RWE begin februari al, een maand voordat de overheid de prille anti-coronamaatregelen afkondigde. 'Ook bij ons deden mensen er wat lacherig over. Maar wij begonnen met extra handen wassen en het plaatsten van extra desinfectiepompjes.'

De maatschappij is ervan afhankelijk

Omdat veel multinationals in Delfzijl en de Eemshaven tot de vitale sectoren van de chemie-, grondstoffen en energieproductie behoren wordt er alles aan gedaan om door te kunnen werken, zegt Frans Alting, directeur van de Samenwerkende Bedrijven Eemsdelta (SBE).
'Het zijn bedrijven waar de maatschappij van afhankelijk is. Liggen ze stil, dan worden de huidige problemen alleen maar groter', verklaart Alting. 'Dat kunnen we ons niet veroorloven. De bedrijven hebben alle scenario's klaarliggen.'
De gebruikelijke hygiënemaatregelen om besmettingen te voorkomen gelden breed. Maar ook zijn er bedrijven die gereed zijn om werknemers op het fabrieksterrein te laten slapen en voorbereid zijn om het bedrijf of delen ervan in quarantaine door te laten draaien.

Ploegen

Het aantal mensen dat op het Chemiepark in Delfzijl aanwezig is, is met zo'n zestig procent teruggeschroefd. Ploegen zijn anders ingedeeld om besmettingsgevaar onderling te beperken. Een aantal bedrijven is daarvoor omgeschakeld naar een tweeploegensysteem.
Medewerkers met cruciale kennis zitten niet meer bij elkaar in de ploeg
Frans Alting - Directeur SBE
'Ook hebben bedrijven leidinggevende teams geformeerd die twee dagen op en twee dagen af werken, zodat er geen contact hoeft te zijn', zegt Alting. 'Zo is het ook met medewerkers met cruciale kennis. Die worden niet bij elkaar in dezelfde ploeg geplaatst, om zo het voortgaan van processen te verzekeren.'
Voor sommige bedrijven speelt ook mee dat stilstand tot fysieke schade leidt, zoals bij aluminiumsmelter Aldel of ook glasvezelproducent NEG in Westerbroek. Mochten daar de ovens onverhoopt doven, dan gaan ze stuk.

Onzekerheid op de wereldmarkt

Bedrijven slagen er volgens Alting goed in hun productie op peil te houden. Alting: 'Maar dat de zaken normaliseren, betekent niet dat er geen zorgen zijn. Veel ondernemingen in de Eemsdelta leveren voor de wereldmarkt. Daar is onzekerheid over de aanlevering van grondstoffen en het transport ervan. Ook moeten we afwachten hoe de vraag naar producten zich ontwikkelt.'
Veel hangt uiteraard af van de duur van de maatregelen. Een aantal bedrijven is minder gaan produceren door een gedaalde vraag, weet Alting. Maar gipsplatenfabrikant Etex bijvoorbeeld heeft de productie dankzij de op volle toeren draaiende bouwmarkten juist opgeschroefd.
Wel is er volgens Alting een kans dat de ongewisse toekomst zich vertaalt in lagere investeringen. Want onzekerheid en investeringen zijn nou eenmaal een slechte combinatie, stelt hij.

Lastig voorspellen

Zeolyst is zo'n bedrijf dat zijn product over de hele wereld verkoopt. De dochter van een Amerikaanse firma maakt zeoliet, dat wordt gebruikt in de olieraffinage en voor het afvangen van uitlaatgassen in auto's.
'Wij zijn niet afhankelijk van de Nederlandse economie', zegt directeur Jan Willem Eshuis van Zeolyst. 'Ons product ligt niet in het schap bij de Albert Heijn, maar wordt wereldwijd industrieel gebruikt. Shell bijvoorbeeld is een grote klant voor ons.'
'Het maakt het veel lastiger om te voorspellen hoe het gaat lopen. De VS loopt twee weken achter op ons en China zegt dat de crisis achter de rug is. Dat maakt voorspellen extra gecompliceerd.'
Zeolyst rekent met twee hoofdscenario's. Eshuis: 'Eén waarbij we op de huidige voet doorproduceren en een scenario waarbij we uitgaan van twintig procent minder verkopen. Dat kan tot onderbezetting in de fabriek leiden. Hoe snel we daar weer uitkomen, dat weet niemand.'
De klappen in de industrie in Delfzijl en de Eemshaven vallen momenteel vooral in de uitzendsector, weet Eshuis. Want waar minder wordt geproduceerd, daar wordt eerst in de flexibele schil gesneden. 'Van de steunmaatregelen die het kabinet heeft opgetuigd, maken vooral de uitzendbureaus in de Eemsmondregio gebruik', verklaart Eshuis.

Niet omvallen

De onzekerheidsfactor is groot, maar Zeolyst doet momenteel een poging de  verschillende situaties te vertalen naar winstgevendheid. Hoe het ook uitpakt, Eshuis verwacht niet dat zijn bedrijf in moeilijkheden zal komen.
Dat geldt volgens hem zeker ook voor het merendeel van de bedrijven. 'Ik zie ze echt niet zomaar omvallen. Ik ga ervan uit dat iedereen wel even de adem in kan houden en dat we op enig moment, ergens in mei, de economie wel weer aan de praat kunnen krijgen.'

Google: 'Bij ons draait alles gewoon door'

In het datacenter van Google staan de servers waar onlinediensten van de Amerikaanse internetgigant op draaien: Gmail, Youtube, Agenda en Hangouts onder meer. Van die laatste wordt  momenteel door alle thuisvergaderaars intensief gebruik gemaakt. 'Sommige van onze producten, daar vertrouwen onze mensen nu echt op', zegt Google-woordvoerder Cindy Penders. 'Onze datacenters zijn wereldwijd volledig operationeel.'