Pathologen halen nuttige informatie uit corona-autopsies

Chirurgisch gereedschap dat wordt gebruikt in de sectiekamer
Chirurgisch gereedschap dat wordt gebruikt in de sectiekamer © ANP
De stoffelijke overschotten van mensen die aan corona zijn bezweken, kunnen van grote waarde zijn in de strijd tegen het virus.
De afgelopen weken zijn tientallen lichamen van overleden coronapatiënten onderzocht.
UMCG-patholoog Joost Bart, tevens voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Pathologie, houdt zich er dagelijks op bestuurlijk niveau mee bezig.
'Een autopsie is eigenlijk het uiterste van wat we kunnen doen als het gaat om geneeskundig onderzoek. Talloze ziekten zijn er al mee ontrafeld; en met de informatie uit die autopsies kun je een beter beeld krijgen van de ziekte.'
De zogenoemde obductie -een inwendig onderzoek op het lichaam van een overledene- voert hij niet zelf uit. Daarvoor heeft hij een team van specialisten.
Nabestaanden kunnen in alle rust afscheid nemen
Joost Bart - patholoog UMCG

Eerst afscheid

Mensen die aan corona zijn overleden, hoeven niet direct worden onderzocht. 'Vaak zit daar een aantal dagen tussen. Nabestaanden kunnen in alle rust afscheid nemen. Het lichaam wordt daarna pas vervoerd.'
Bij de autopsie worden de meeste organen uit het lichaam gehaald. Bij het onderzoeken van coronadoden ligt de focus op de longen, maar pathologen bestuderen ook de overige organen. Na het inwendig onderzoek wordt het lichaam weer volledig opgebaard.
UMCG-patholoog Joost Bart. Eigen foto
Niet op alle overleden coronapatiënten worden autopsies uitgevoerd. Soms zegt de huisarts dat het een goed idee is, maar maken nabestaanden hier bezwaar tegen. 'Dat komt veel voor. Als het woord uiteindelijk aan de nabestaanden is, is het ook sterk afhankelijk hoé de vraag gesteld wordt. We zien dat als een ervaren specialist deze vraag stelt er veel vaker 'ja' wordt gezegd.'
'We moesten controleren of de luchtfiltering wel goed was
Joost Bart - patholoog UMCG

Hier nog geen autopsies

Elders in het land zijn al zo'n vijftig á zestig autopsies uitgevoerd. Hier is dat aantal nog nul, vertelt Bart. 'De obducties waren tot nu toe allemaal in het zuiden van het land. We hebben hier in het Noorden ook niet zo veel patiënten.'
Onduidelijk was ook of de ruimte in het UMCG, waar de autopsies worden uitgevoerd, wel geschikt genoeg was om overleden coronapatiënten te onderzoeken. 'We moesten bijvoorbeeld controleren of de luchtfiltering in de ruimte wel goed was.'
Inmiddels is hier, na overleg met microbiologen, groen licht voor gegeven. 'We verwachten niet dat we nu ineens heel veel obducties zullen uitvoeren. Maar het kan wel zijn dat wij als centrum zullen gaan fungeren voor nabijgelegen ziekenhuizen.'

Voorzorgsmaatregelen

De pathologen hoeven bij het onderzoeken van coronadoden niet heel anders te werk te gaan dan normaal. Wel moeten ze dezelfde richtlijnen volgen als artsen en verpleegkundigen op de intensive care. Dat betekent dat ze met dezelfde luchtzuiverende gezichtsmaskers en in een afgesloten pak hun werk moeten doen.
Overigens is het uitvoeren van autopsies maar één procent van de werkzaamheden van een patholoog, zegt Bart. 'Hoofdzakelijk onderzoeken wij het weefsel van levende patiënten.' De UMCG-arts richt zich normaal gesproken op gynaecologische afwijkingen, zoals tumoren in de baarmoeder of eierstokken.
'De meeste schade wordt aangericht in de longblaasjes
Joost Bart - patholoog UMCG

Bevindingen

De onderzoeker stemt dagelijks af met pathologen in andere Nederlandse ziekenhuizen over de nieuwste bevindingen, na het onderzoeken van coronadoden. Wetenschappers delen de kennis en komen zo langzaamaan steeds meer te weten over wat voor schade het virus aanricht.
'We zien twee soorten schade zijn in het longweefsel. De meeste mensen overlijden aan de gevolgen van een longontsteking. De meeste schade wordt aangericht in de longblaasjes zelf', zegt Bart. 'Het opvallende is dat er ook schade is aan de bloedvaatjes in de longen. Dat weten we nog maar vrij kort.'
Het is voor de UMCG-patholoog nog te vroeg om te zeggen of de inzichten bijdragen aan een mogelijke oplossing. 'Daar is het nog te vroeg voor. Het ei van Columbus hebben we nog niet.'