'Een sok aan een elastiekje voor mijn mond, mag dat ook?'

'Baat het niet, dan schaadt het niet. Het geeft in elk geval een gevoel van veiligheid. Het creëert misschien zelfs een soort solidariteit.'
Dat zullen ruwweg de politieke afwegingen zijn geweest om vanaf 1 juni het gebruik van mondkapjes in het openbaar vervoer te verplichten, ook al is het effect niet bewezen.
Opvallend is dat het nadrukkelijk niet de bedoeling is dat daarvoor 'medische' mondkapjes worden gebruikt. Die moeten gereserveerd blijven voor medisch personeel. Online zijn, weliswaar niet goedkoop, overal zogeheten FFP2 en FFP3 stofmaskers te krijgen, die onder de categorie 'medisch' vallen, maar de gewone treinreizigers worden niet geacht die te gebruiken. Wel is er inmiddels deze instructie.

Huisvlijt

De maatregel leidt in elk geval tot huisvlijt. Youtube-filmpjes over het zelf maken van mondkapjes worden alleen al in Nederland honderdduizenden keren bekeken. Er worden de meest uiteenlopende materialen en technieken gebruikt, van keukenpapier tot BH's, van sokken tot T-shirts, met filters van papieren zakdoekjes of stofzuigerzakken, van gefröbel aan de keukentafel tot degelijk naaimachinewerk.

Overhemden

In Groningen bijvoorbeeld is het bedrijfje Van Hulley, dat boxershorts maakt uit oude overhemden, overgestapt op de productie van herbruikbare mondkapjes. De vrijwilligers die er rondlopen maken er zo'n 800 per dag, die voor drie euro per stuk in de Zwanestraat worden verkocht. De kapjes kunnen eventueel met een stukje stofzuigerzak erin gestoken nog iets effectiever worden.

Stofzuigerzak

Een vergelijkbaar product maakt schoenmaker Andy Lingbeek uit Winschoten, die de afgelopen weken duizenden herbruikbare katoenen mondkapjes heeft geproduceerd, in samenwerking met onder meer het Leger des Heils. 'Je kunt in een uitsparing een tissue doen of een stukje stofzuigerzak, die je na gebruik weggooit. Het kapje zelf kook je uit in de waterkoker. Het is vrij comfortabel, al blijft het wennen, zo'n mondkapje.'
Omdat het in zijn schoenenzaak weer druk wordt met regulier werk, heeft hij die productie voorlopig gestaakt. Hij koopt nu kapjes in bij andere leveranciers, die hij voor vijf euro in zijn zaak aanbiedt aan de klanten. 'Er is heel veel vraag naar, namelijk.'

Effect niet bewezen

Over zin en onzin van het mondkapje wordt zoveel gezegd dat we het voorlopig maar moeten doen met de agnostische opstelling van het Outbreak Management Team: het effect is niet bewezen, maar er is ook niks tegen het gebruik van mondkapjes in afgesloten ruimtes waar je geen 1,5 meter afstand kunt bewaren en waar je niet kunt controleren of de anderen wellicht het virus bij zich kunnen dragen.

Gevoel van veiligheid

Het RIVM is weliswaar sceptisch over het effect, maar billijkt de maatregel wel. Directeur Jaap van Dissel waarschuwde donderdagochtend alleen dat het besluit ertoe kan leiden dat mensen met milde klachten toch naar buiten gaan, omdat ze denken dat ze met een mondkapje niemand kunnen besmetten.
Een bezwaar dat wordt gedeeld door bijvoorbeeld de Groningse viroloog Bert Niesters. Daar komt nog bij dat je ze een aantal malen per dag moet vervangen. Ander bezwaar tegen het mondkapje in het OV is dat conducteurs niet van plan zijn die maatregel te handhaven. De NS steunt ze daarin en vindt het eerder een taak voor de afdeling Veiligheid en Service.

Oude sok?

Rest de vraag: Is een oude sok, al dan niet aan een elastiekje ook goed genoeg? Dat blijkt niet uit deze instructies, maar aangezien de kap tot over je neus moet worden getrokken is het raadzaam hem in elk geval van te voren te wassen. En voor wie het niet aan de markt wil overlaten maar zelf aan de slag wil. Olaf Vos doet het even aan je voor: