‘Privacy en corona-app zijn als water en vuur’

Bij de versoepeling van de intelligente lockdown kunnen apps een rol spelen. Via apps kan via contactonderzoek worden bepaald met wie een geïnfecteerde contact heeft gehad. Dit is belangrijk omdat besmette personen zo snel opgespoord kunnen worden en in quarantaine geplaatst kunnen worden.

Begin april heeft het ministerie van VWS bedrijven en deskundigen uitgenodigd om met voorstellen te komen voor slimme oplossingen, die kunnen bijdragen aan bron- en contactopsporing. Andere landen, zoals bijvoorbeeld Zuid-Korea, hebben al populaire apps die de gebruikers volgen en hun bewegingen op een digitale kaart kunnen plaatsen. Het ministerie stelde strenge eisen aan onder meer snelle beschikbaarheid, privacy en informatiebeveiliging. De laatste twee eisen hangen natuurlijk sterk met elkaar samen.

Maar de apps die werden voorgesteld brengen allerlei privacybezwaren met zich mee. Men zou kunnen achterhalen of iemand wel of niet ziek is of is geweest, waar iemand is en was en of hij zich bijvoorbeeld houdt aan de lockdownregels. Via de app kan als het ware een heel levenspatroon worden geregistreerd en vervolgens worden verwerkt.

Dan is er nog de vraag wie of welke instanties allemaal bij die gegevens kunnen. Is dat alleen een overheidsafdeling, of heeft ook de appbouwer toegang? Of, wat ook niet denkbeeldig is na het recente nieuws over de NL-Alert-app, krijgen onbevoegden toegang via een hack of een lek?

Privacy, oftewel de bescherming van de persoonlijke levenssfeer, is een grondrecht. Ieder mens heeft er dus recht op. Pas onder bepaalde omstandigheden mag daar inbreuk op worden gemaakt. Bijvoorbeeld bij een dwingende noodzaak of wanneer er een wettelijke basis voor is.

In het geval van de corona-app gaat het om extra gevoelige bijzondere persoonsgegevens, omdat ze betrekking hebben op de gezondheid van iemand. Want uit de app is eenvoudig af te leiden of iemand corona heeft of heeft gehad. De AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) stelt daar regels voor en de toezichthouder, de Autoriteit Persoonsgegevens, bewaakt deze.

De Autoriteit Persoonsgegevens heeft de plannen kritisch beoordeeld. Zij concludeert terecht dat tracking & tracing van burgers een zeer vergaande inbreuk op hun privacy vormt. Daarvoor zou de noodzakelijkheid van zo’n app volledig helder moeten zijn, maar dat is (nog) niet zo.

Volgens de AVG moet deze noodzakelijkheid er zelfs zijn wanneer de app met toestemming van de gebruiker wordt gebruikt. Verder waren de kaders onduidelijk. Wie was en wordt verantwoordelijk over de data? Voor welke doelen worden de gegevens verwerkt? Ook werden vraagtekens geplaatst bij de techniek. Want afstand bepalen via bluetooth blijkt onnauwkeurig.

Stel dat de overheid de doelen wat scherper formuleert en deze de noodzaak voor het invoeren van vrijwillig gebruik van de app duidelijk maken. Hoe maken de burgers dan de keuze?

Moeten jij en ik helpen corona te bestrijden en onze privacy opgeven? Eens weggegeven gegevens blijven weggegeven gegevens. Wij als burgers blijven praktisch zonder enige controle over de afgestane data achter.

En wat als we straks een keuze moeten maken tussen meer bewegingsvrijheid voor diegene die vrijwillig de app gebruiken versus een strengere lockdown voor diegene die hun gegevens liever niet delen? Welke afweging zou jij maken in dat geval? Een duivels dilemma dat we op de korte termijn hopelijk niet hoeven op te lossen. Blijf gezond!