ESD ziet aantal blazers teruglopen

'Dit is voor iedereen zeer positief. Zowel voor ESD als voor de omgeving. Maar elke blazer is er nog wel één te veel', zegt directeur Richard Middel.

Het bedrijf heeft de afgelopen periode maatregelen genomen om het aantal blazers terug te dringen. Die lijken te werken. Om daar een beeld van te krijgen, is het handig om te weten hoe het proces in zijn werk gaat.

ESD maakt siliciumcarbide, een harde steensoort die bijvoorbeeld in schuurpapier of dieselroetfilters zit. De twee grondstoffen zand en petroleumcokes worden met elkaar gemengd. Dat mengsel wordt vervolgens in een oven verwarmd tot 2.500 graden. Bij die hoge temperatuur ontstaat het kristal SiC: siliciumcarbide.

Hoe de blazers exact ontstaan, weet het bedrijf eigenlijk nog niet. Door de extreem hoge temperatuur is het niet mogelijk om bijvoorbeeld een camera in de oven te plaatsen. Wel denkt het bedrijf een belangrijke oorzaak te weten.

Soms sluipt er grondwater in een oven. Als dat vocht door de hoge temperatuur verdampt, kunnen er gasholtes ontstaan. Daardoor komen er drukverschillen, waardoor er een 'instabiele fase' ontstaat. En dan kan het snel gaan. Het zand en de petroleumcokes worden de lucht in geblazen, wat een 'blazer' wordt genoemd. Vorig jaar gebeurde dat gemiddeld één keer per week.

De afgelopen jaren heeft het bedrijf intensiever onderzoek gedaan naar de oorzaak. 'We hebben veel maatregelen genomen en geld geïnvesteerd. Dat lijkt nu te werken', zegt Middel. De drie ontwikkelingen van de afgelopen periode:

1) De ovens worden minder snel opgewarmd;
2) De samenstelling van de ovens is aangepast;
3) De manier waarop het procesgas (het gas dat ontstaat tijdens de productie) wordt afgezogen, is aangepast.

Daarnaast helpt Moeder Natuur mee. De droogte heeft namelijk ook een positief effect. Als het grondwater laag staat, kan dat moeilijker de ovens bereiken. Daarom heeft het bedrijf twee jaar geleden geïnvesteerd in betere drainage voor de afvoer van regen.

Maar is dit het ei van Columbus? Middel: 'Ik durf daar mijn handen niet voor in het vuur te steken. De problematiek is van meer dan veertig jaar, zolang wij bestaan. We zijn op de goede weg, maar elke blazer is er nog altijd één te veel.'

Gedeputeerde Tjeerd van Dekken (PvdA) is blij met de ontwikkeling bij het Farmsumer chemiebedrijf. 'Dit is zeer positief. Het is fijn dat er dit jaar nog maar zes blazers zijn geweest. Daaruit blijkt dat de maatregelen effect hebben. Maar ik vind ook dat elke blazer er nog steeds één te veel is.'

De blazers zelf zijn vergund, omdat ze bij het productieproces van ESD horen. Maar zowel bij blazers als tijdens het reguliere productieproces komen zogenoemde SiC-vezels in de lucht, die voor mensen gevaarlijk kunnen zijn. Daar heeft het bedrijf geen vergunning voor. Mogelijk komt daar binnenkort verandering in.

De afgelopen periode hebben de provincie, Omgevingsdienst Groningen en ESD gewerkt aan de tweede aanvraag voor die vergunning. Het bedrijf moet daarin laten zien hoe de uitstoot van de vezels zoveel mogelijk geminimaliseerd wordt. De wettelijke norm is 300 vezels per kubieke meter, hetzelfde als asbest. Daar blijft ESD met gemiddeld 40 tot 60 vezels per kuub onder, zo blijkt uit metingen van TNO.

'Eigenlijk geven we antwoord op de vraag: Wat gaat ESD eraan doen om de emissie van de vezels te verminderen?', zegt Middel. 'Dat bestaat uit acties nu en verdere vervolgonderzoeken.'

Maar geeft de provincie überhaupt wel een vergunning voor de uitstoot van - volgens de GGD en Gezondheidsraad - mogelijk kankerverwekkende vezels? Het provinciebestuur besloot de eerste aanvraag niet in behandeling te nemen, omdat het bedrijf onvoldoende zou hebben aangetoond hoe de uitstoot verminderd kon worden.

Van Dekken: 'Ik kan er nog niks over zeggen, want ik heb de aanvraag nog niet gezien. Ik kan er niet op vooruitlopen.' Wel wil de gedeputeerde snel duidelijkheid: 'Dit moet geen maanden meer duren. Het is enorm belangrijk dat de omgeving en het bedrijf weten waar het aan toe zijn.'

Middel is positief: 'De metingen van TNO laten zien dat wij onder de norm zitten. Ik ben positief gestemd dat het goedkomt.'