Deze dag: met de trein naar Leeuwarden
Een onvergetelijke dag werd het. Met feestmuziek, gemaakt door een militair korps, hoogwaardigheidsbekleders die toespraken hielden, een feestmaaltijd, klokgelui en overal wapperden vlaggen en zwaaiden mensen onderweg. Op deze dag, 30 mei 1866, reed er voor het eerst een trein van Groningen naar Leeuwarden.
‘Geheel Groningen viert dan ook heden feest over deze gebeurtenis, in hare gevolgen voor stad en gewest van het hoogste belang’, is de volgende dag in de krant te lezen.
Om tien uur stipt vertrekt de feestexpress vanaf het nieuwe station van Groningen. Onderweg worden bij de ook al nieuwe tussenstations Zuidhorn, Grijpskerk, Buitenpost en Veenwouden korte ceremonies en toespraken gehouden. De trein legt de 54 kilometer naar de Friese hoofdstad af met de duizelingwekkende snelheid van veertig kilometer per uur.
Voor dag en dauw
Tot die dag duurde de reis, per diligence, bijna zes uur. Dat betekende voor dag en dauw vertrekken uit Groningen, om rond half elf in Leeuwarden te arriveren. Wie eindbestemming Amsterdam verkoos, nam vanaf de Friese hoofdstad de trein naar Harlingen.
Een uur later ging je daar aan boord van een veerboot van de Zuiderzee Stoomboot Maatschappij, die drie uur later in Enkhuizen aanmeerde. Mits het weer op de Zuiderzee rustig genoeg was. En dan duurde ook de laatste etappe naar Amsterdam nog eens drie uur. Wie bij het krieken van de dag was vertrokken uit Groningen, kon het avondeten in Amsterdam halen. Als alles mee zat.
Vier uur tijdwinst
De reis over het spoor van Groningen naar Leeuwarden betekende dan ook een revolutie voor het personenvervoer. Vier uur tijdwinst. De gevolgen voor het goederentransport waren al even belangrijk. Een lading Gronings graan kon nu per trein van Groningen naar de haven van Harlingen worden vervoerd in 2,5 uur. Van daaruit ging het verder per schip naar Amsterdam of overzee naar Engeland.
Al snel na de opening kwamen de eerste problemen op de lijn. In Buitenpost moesten treinen op elkaar wachten om te kunnen passeren. Verder bleek de belangstelling zo groot, dat regelmatig derdeklaspassagiers in goederenwagons moesten plaatsnemen of door plaatsgebrek helemaal niet mee konden. Ook al reed de trein vijfmaal per dag heen en weer.
De reis naar het westen van Nederland ‘onderlangs’ werd na 1870 een serieuze optie, toen het station Zwolle bereikbaar werd vanaf Groningen. Nu hoefde er niet meer over zee gereisd te worden op weg naar Amsterdam.
In de krant van 1 juni 1866 is beschreven hoe deze dag eindigde. Na de terugreis werd er een ‘luisterrijk feestmaal’ aangericht voor de Groningers en hun Friese gasten.
Daarna werd er een ‘prachtig vuurwerk’ afgestoken op de Grote Markt. Een waardig slot van deze dag in de geschiedenis, dat met velen werd gevierd: ‘Het aantal feestelingen was ontelbaar: men zou wel haast kunnen zeggen, dat de bevolking dezen dag verdubbeld was.’