'Ondergrondse opslag van perslucht zet Groningen internationaal op de kaart'
Het Iers/Britse bedrijf Corre Energy heeft samen met Chemiebedrijf Nouryon vergevorderde plannen voor een ondergrondse opslag van perslucht bij Zuidwending. Die perslucht kan worden gebruikt voor zowel het opslaan als het weer opwekken van elektriciteit. Hoe werkt het en wat hebben we eraan?
De techniek bestaat al tientallen jaren: lucht, die onder hoge druk is opgeslagen in de bodem, kan worden gebruikt om turbines aan te drijven en dus stroom op te wekken. Maar het kost ook energie om die lucht samen te persen en in de bodem op te slaan.
Die methode van energie-opslag komt heel goed uit in combinatie met de productie van groene stroom van wind- en zonne-energie, want die laat zich lastig reguleren. Soms heb je er te veel van, soms te weinig. Er moet dus een mogelijkheid zijn om overtollige stroom te 'bewaren' en op een tijdstip dat er een tekort is weer te benutten. Grootschalige opslag van deze groene stroom blijkt tot nu toe lastig, terwijl het wel een belangrijke voorwaarde is om wind- en zonneparken rendabeler te maken.
Twee longen
Dat de bodem bij Zuidwending geschikt is voor ondergrondse opslag, heeft te maken met de zoutwinning door Nouryon (voorheen Akzo) die daar plaatsvindt. De lege zoutkoepels (cavernes) lenen zich uitstekend voor de opslag van perslucht. Bijkomend voordeel: grote, bovengrondse installaties zijn in dit geval niet nodig, zeggen de initiatiefnemers. Overigens: de benodigde cavernes moeten specifieke afmetingen hebben. Nouryon maakt die 'op bestelling'.
'Het gaat om twee kleine cavernes. Eenvoudig gezegd: ze functioneren als twee longen', zegt Ron Overbeek, woordvoerder van Corre Energy. 'Als de 'ingeademde' perslucht weer wordt 'uitgeademd', kunnen daarmee vier bovengrondse turbines worden aangedreven. Dat levert acht uur lang genoeg stroom op voor heel veel huishoudens en bedrijven.'
In 2015 legden Nouryon (toen nog Akzo) en het Ierse bedrijf Gaelectric samen met Gasunie het plan voor aan de provincie. Die bleek er wel oren naar te hebben, want alles wat kan bijdragen aan de energietransitie, is welkom. Onder één belangrijke voorwaarde: de veiligheid voor de omgeving en de omwonenden mag onder geen beding in gevaar komen. Op nadelige gevolgen, zoals bij de gaswinning in Groningen, zit niemand te wachten.
Voorstudie
De provincie besloot mee te betalen aan een voorstudie, die in 2016 is gedaan. De resultaten daarvan bleken zo veelbelovend dat het plan in 2018 werd aangemeld voor een Europese lijst van 'projecten van algemeen belang'. Dat biedt kansen op het binnenhalen van subsidie uit Brussel. Overbeek: 'Europa is geïnteresseerd omdat er plannen zijn voor een internationaal netwerk dat geschikt is voor de stabiele opslag van dit soort energie. Zuidwending kan daar een belangrijke schakel in vormen. En voor Groningen betekent dit dat deze provincie internationaal leidend kan worden als het gaat om kennis over duurzame energievoorziening.'
Inmiddels is de samenstelling van het consortium, dat de achter de plannen zit, gewijzigd. Naast de naamsverandering van de chemietak van Akzo in Nouryon is Corre Energy in de plaats gekomen van Gaelectric. Gasunie is niet langer bij het project betrokken; dit concern besloot zich toe te leggen op de ontwikkeling van waterstof als energiedrager.
Kritieke fase
Nouryon heeft de provincie onlangs verzocht openlijk haar steun uit te spreken in een openbare aanbevelingsbrief. Het project heeft een 'kritieke fase' heeft bereikt: de omwonenden moeten worden geïnformeerd over de stand van zaken. Zij zullen ongetwijfeld vragen hebben over de gevolgen voor de bodem waarop hun huizen staan, oftewel: hoe staat het met hun veiligheid? Ze klagen al jaren over de schade die volgens hen is ontstaan door de zoutwinning.
In dit geval zal het niet zo'n vaart lopen, zegt Overbeek: 'Een gasbel strekt zich uit over een heel groot gebied. Maar deze cavernes zijn echt heel lokaal, de risico's zullen klein zijn.' Als het aan de initiatiefnemers ligt, gaat over ongeveer anderhalf jaar de schop de grond in. Het streven is dat de ondergrondse persluchtopslag in 2026 in gebruik wordt genomen.
Luisteren naar de omwonenden
Het hele project kost bij elkaar enkele honderden miljoenen euro's. De bouw van de installatie is goed voor ongeveer tweehonderd banen. Maar voordat het zover is, moet eerst aan allerlei bepalingen worden voldaan zoals de Mijnbouwwet, de Omgevingswet en de Wet Natuurbescherming. Plus nog een hele trits andere regels. Pas als alle vergunningen zijn verleend, kan de bouw beginnen.
Inmiddels zijn de eerste contacten gelegd met het lokale bestuur. Overbeek: 'Er zijn kennismakingsgesprekken geweest met bestuurders van Veendam en Pekela. Die hadden wel een aantal kritische vragen, maar de eerste reacties waren positief. Maar Corre Energy is zeker van plan de omwonenden tijdig bij het project te betrekken. We vinden het belangrijk naar hen te luisteren, dus dat gaat ook echt gebeuren.'