Een laatste groet aan café Havenzicht: bier, rook, topsporters, primeurs en vozerij

Het pand op de driesprong van de Noorderhaven, Westerhaven en Noorderplantsoen stamt uit 1832. Volgens de huidige uitbater werd het in 1881 een kroeg: 'En dat is het altijd gebleven. Tot nu.'

De hoofdrolspelers in dit artikel komen grotendeels uit de topsportwereld en het sportjournaille. Want, zegt Dick Heuvelman (Sportgeweten van het Noorden): ‘Alle zaaltopsporters zaten hier. En wij als journalisten dus ook.’

De voormalig journalist, bekend van Dagblad van het Noorden en RTV Noord, praat over de periode 1970-1990. Toen werd de kroeg bestierd werd door de twee oud-topvolleyballers Piet Swieter en Jan Koster. De laatste deed het al vrij snel in zijn eentje. ‘Het was heel gezellig en bruisend, en wij haalden daar dan de primeurs weg’, aldus Heuvelman.

Zijn oud-collega Jan A. van der Veen beaamt dat: ’Toen ik nog bij de krant werkte, kwam ik ’s avonds van de redactie af en ging ik rechtstreeks naar Havenzicht.’

‘Met gulle hand gaf ik dan potten bier van een gulden per stuk weg. Dan was ik aan het eind van de avond veertig gulden kwijt, maar dan had ik de volgende ochtend voor honderd gulden aan primeurs in de krant staan!’

Een prachtige tijd, zeggen de oud-journalisten. Voormalig volleyballer Rob Birza van Lycurgus kijkt er net zo positief op terug: ‘Het was elke week raak. Na elke training, en vaak in het weekend ook na de wedstrijden. Het was een echte volleybalkroeg, iedereen zat daar.’

Hij typeert de sfeer als: ‘Lekker ontspannen, veel jongemannen. De dames kwamen dan natuurlijk vanzelf ook. Er werd nog gerookt, dus er hing altijd een blauwe damp onder de lampen van het biljart.’

Tafeltennisbroer Jan Vlieg weet dat ook nog goed: ‘In die damp van blauwe rook werd menig drankje genuttigd. Er waren dagen dat we ’s ochtends trainden, en dan ’s middags zaalvoetbalden op hoog niveau. ’s Avonds gaf ik dan zelf training en daarna tot vier uur ’s ochtends aan de pimpel in Havenzicht.’

‘De volgende ochtend begon alles weer van voren af aan. Ja, je hebt het over bier en rook. Maar dit was echt topsport, hoor. De citroen werd flink uitgeperst.’

Heuvelman weet nog goed dat ‘al het zaalsportvolk’ goed met elkaar combineerde. ‘Het waren toch vaak studenten. Dat lag elkaar wel. De quasi-droge humor, quasi-intellectuelen. Het was altijd al snel gezellig.’

‘Voetballers zijn toch een ander slag volk. De spelers van de FC zaten altijd in de Citybar in de Gelkingestraat.’

Anekdotes zijn er te over. Van der Veen: ’Verschillende kanonnen van Lycurgus lustten er wel pap van. Keeper Azing Griever. De broers Vlieg ook. Vooral Jan. Er ging bij hem altijd een fles Cointreau in, terwijl wij bier dronken. Dan gaf je een rondje en dan moest je voor hem een glas likeur bestellen, dat net zo duur was als al onze biertjes.’

Ook Heuvelman wijst Jan Vlieg aan als gangmaker. ‘Hij heeft veel humor en hij wist wel van innemen.’ Vlieg: ‘Ik herken mij daar niet zo in. Ja, ok, ik hield van verhalen vertellen. Ondertussen zat mijn broer Anne dan te blèren aan de bar.’

Heuvelman moet oud-collega Van der Veen ook vermelden als ‘feestbeest’. Van der Veen geeft schoorvoetend toe: ‘Ja, als de gordijnen verhangen moesten worden hielp ik ook wel mee.’

Als Van der Veen dieper in zijn geheugen graaft, begint het nog iets smeuïger te worden: ‘Boven Havenzicht waren toen wat slaapvertrekken. Jaren is daar driftig gebruik van gemaakt. Bijvoorbeeld door de aanvoerster van de Lycurgus-dames. De bondscoach kwam dan op bezoek in de kroeg. En dan waren ze vaak al snel naar boven vertrokken voor een tactische training!’

‘En ja, een bepaalde voetbalcommentator uit Hilversum’, vervolgt Van der Veen: ‘Die was dan naar FC Groningen geweest en voosde daarna in Havenzicht met een jongedame. De volgende dag belde hij mij dan: ik moest om tien uur vanochtend in Hilversum op de redactievergadering zijn. Het werd vier uur ’s middags!’

Ook sportjournalist Mart Smeets was er vaak, nadat hij verslag had gedaan van de thuiswedstrijden van Donar. Jan Vlieg zegt daar nog over: ’Dat was een zware til hoor, als we Mart weer eens boven naar bed moesten brengen als hij lam was.’

Smeets zelf bewaart warme herinneringen aan Havenzicht. ‘Vreselijk dat het dichtgaat. Toenmalig Donar-voorzitter Karel Bakker en zijn vrouw namen mij altijd mee. Meestal bleef ik daar dan wel slapen’, bevestigt hij het verhaal van Jan Vlieg min of meer.

In 1990 veranderde het publiek stukje bij beetje. De huidige uitbater Bé van der Laan (80) nam het stokje toen over. ‘De sporters verdwenen wat’, zegt hij over zijn beginperiode. ‘Ook nam ik mijn eigen gasten mee vanuit Selwerd, waar ik een studenten-eetcafé had.'

'Sowieso veranderde de tijd toen. Studenten kwamen ook minder, die hadden minder te besteden of kozen andere adresjes. De laatste jaren kwamen er vooral oudere mensen. Jonge stamgasten van vroeger, die nu opa en oma zijn. Maar ik ben zelf ook oud geworden’, glimlacht hij.

Het is één van de redenen dat de oudste kroegbaas van de stad stopt: ’Mijn leeftijd, mijn gezondheid en ik kreeg een aanbod dat ik niet kon weigeren. De eigenaar van het pand heeft me uitgekocht, hij gaat er een woonhuis van maken. Het is nu nog drie weken een kroeg.’

‘Nee, ik heb het er niet moeilijk mee. Voor mijn gevoel ben ik gewoon klaar. Het is lastig in de horeca, tegenwoordig. En ik kan genoeg leuke andere dingen doen. Schilderen en tekenen. Misschien koop ik wel een oud boerderijtje buiten de stad. Ik ben van oorsprong binnenhuisarchitect. Dat wist je niet, hè? Nee, daar vermaak ik me dan wel mee.’

Het weekend van 4 en 5 juli wordt het afscheidsweekend: ‘Helaas door corona wordt het niet wat ik er van had gehoopt. Het moet allemaal in etappes, enzovoort. Jammer dat het niet gewoon één groot feest kan worden.’

Wie ik hoop dat er allemaal komen? Iedereen die hier ooit geweest is, ook uit de tijd dat het nog een echte sportkroeg was.’

‘Ik hoop vooral op de biljartclub, de buren, leveranciers, natuurlijk mijn familie. En Klaas Knot, de baas van de Nederlandse bank. Ja, die zie je nu vaak op televisie. Vroeger als student en bestuurslid van volleybalclub Donitas zat hij hier altijd aan de bar, maar dan in een t-shirtje en op sportschoenen.’

Dick Heuvelman helpt Van der Laan bij het uitnodigen van de mensen, maar heeft wel een ander idee over de afscheidsceremonie: ’Een processie! Vanaf de sporthal in Selwerd naar Havenzicht. In optocht. Net zoals die volleyballers vroeger altijd deden.’ Van der Laan: ‘Een processie? Heuvelman doet maar, maar daar heb ik geen zin in.’

In het eerste weekend van juli is het dan zover: nog één keer kunnen alle verhalen met elkaar gedeeld worden. Voor de kroeg op straat, of binnen. Aan de bar, of rondom het biljart.

Dat is het biljart waarop de vorige eigenaar Jan Koster na zijn overlijden in 2013 lag opgebaard. Van der Laan weet het nog goed: ‘In een vuren houten kist, met een pilsje er naast.’

Het is één van de bijzondere verhalen uit de 139-jarige geschiedenis van café Havenzicht, de kroeg die voor altijd de deuren sluit.