Wethouder Midden-Groningen over jeugdzorg: 'Er is geen vertrouwen, de angst regeert'

'Het grootste probleem binnen de jeugdzorg is angst', zegt SP-wethouder Verschuren. Hij praat gepassioneerd over het werkveld waar hij twee jaar geleden als wethouder van Midden-Groningen mee te maken kreeg. 'Angst en wantrouwen van bijvoorbeeld de ouders die bang zijn voor de hulpverleners, want die hebben de bevoegdheid om kinderen uit huis te plaatsen. Maar ook de angst van de hulpverleners naar de ouders dat die het allemaal niet goed kunnen. Het gebrek aan vertrouwen tussen de scholen en de sociale teams en ga zo maar door. Die angst moet plaats maken voor vertrouwen en samenwerking', aldus Verschuren.

Verschuren interviewde voor zijn boek vrijwel iedereen in zijn gemeente die iets met jeugdzorg te maken heeft: casemanagers, beleidsvoorbereiders, ervaringsdeskundigen, jongeren, jongerenwerkers, raadsleden, enzovoort. Verschuren deed dat in eerste instantie voor zichzelf. 'Ik wilde grip krijgen op de materie en dat is zeker gelukt. Ik denk dat ik in de gesprekken met andere partijen binnen en buiten het werkveld nu veel meer te vertellen heb. Ik weet ook beter wat ik wil met de jeugdzorg.'

Zorgpartijen zouden volgens Verschuren meer moeten samenwerken en meer dezelfde doelen na moeten streven. 'Maar dat is een lastig proces want de angst die de boel verlamt, is niet helemaal irreëel. Een casemanager kan de Raad voor de Kinderbescherming inschakelen om een kind uit huis te plaatsen en een hulpverlener kan op zijn beurt een fout maken en de inspectie op zijn dak krijgen', zegt Verschuren.

Volgens Verschuren geven hulpverleners hem gelijk als hij de angst en het wantrouwen aankaart. 'Ik spreek casemanagers die een haarscherpe analyse kunnen maken over wat er allemaal te veel aan zorg aanwezig is bij een gezin, maar dat daar toch voor gekozen wordt om maar geen fouten te maken', zegt Verschuren. 'Dat verbetert wel iets, maar het gaat nog te langzaam.'

In 2015 werd de jeugdzorg overgeheveld van het Rijk naar de gemeenten. Tegelijkertijd werden ook flinke bezuinigingen doorgevoerd. Sindsdien kampen veel gemeenten met grote financiële problemen. Dat geldt ook zeker voor Midden-Groningen, dat met iets meer dan 2000 kinderen die gebruik maken van de jeugdzorg een dure gemeente is. In 2019 liep het tekort in de gemeente op tot ongeveer 5,3 miljoen euro. Een jaar eerder was dat zelfs 7,3 miljoen.

Voor de financiële problemen binnen de jeugdzorg heeft Verschuren geen pasklare oplossing. Er kunnen zaken goedkoper en dat gebeurt ook steeds meer, maar er zal ook nog steeds geld bij moeten van uit het Rijk, vindt Verschuren. 'Ik hoop dat mijn boek ook in Den Haag wordt gelezen. Wij zijn als gemeente de afgelopen jaren te veel afgeschilderd als een partij die er een potje van heeft gemaakt. Terwijl wij maar aan een deel van de knoppen draaien. Ik hoop dat dat beeld een beetje wordt bijgesteld', aldus Verschuren.

In het boek wordt vaak gesproken over een gezinsaanpak, maar in de praktijk gebeurt dit vaak niet. Verschuren pleit daarom voor de terugkeer van een gespecialiseerde gezinsverzorger, meer praktische hulp.

'In gevallen van echte stoornissen moet je daar gewoon een psychiater bij hebben, maar in veel gevallen gaat het om opvoedingsonmacht en om stress in de gezinnen door schulden en armoede. In die gevallen ben je vaak beter af met de praktische hulp van zo'n ouderwetse gespecialiseerd gezinsverzorger', aldus Verschuren, die verwacht dat de eerste gespecialiseerde gezinsverzorgers na de zomer aan het werk gaan in de gemeente Midden-Groningen.

Toen het coronavirus Nederland op slot gooide, besloot Verschuren om nog een extra hoofdstuk aan zijn boek toe te voegen. Hij heeft een groot deel van de hoofdrolspelers in zijn boek nogmaals gesproken. Het virus lijkt grotendeels een goede uitwerking te hebben op de jeugdzorg. 'Wat je bijvoorbeeld merkte, was dat er heel veel samenwerkingsverbanden in een stroomversnelling kwamen. Er moest bijvoorbeeld samen noodopvang geregeld worden en dat ging heel goed', zegt Verschuren.

Verder verbaast Verschuren zich over hoe goed het gaat met sommige 'probleemgezinnen' tijdens de coronacrisis. 'Die gezinnen kwamen in een soort ontspanning die ze heel goed heeft gedaan. Dat ging niet bij allemaal goed, maar wel bij heel veel. Al zijn er natuurlijk ook voorbeelden van gezinnen die juist tijdens deze periode in beeld zijn gekomen bij de hulpverlening', aldus Verschuren.

Het boek van Peter Verschuren is te bestellen via Uitgeverij Passage en wordt vanaf vrijdag geleverd.