Het goedkoopste gebakje is een plakje... Groninger koek

Bakkers van Knol's Koek aan het werk
Bakkers van Knol's Koek aan het werk © RTV Noord
In het kader van onze Grunneger Week, iedere dag aandacht voor een Grunneger cliché. Vandaag: Groninger koek.

Het is niet alleen lekker, het is ook een stukje Groninger identiteit; Groninger koek. Maar hoe lang bestaat die Groninger koek al? En waarom is het een stukje van onze identiteit geworden?

Het oudst bekende recept van een 'Groninger koek' dateert van 1766 en staat in het receptenboek van de Groninger bakker Herman ten Cate. Tot de ingrediënten behoren onder andere koekkruiden, roggemeel, bruine suiker, sukade en ‘snippels' (snippers gedroogde sinaasappelschil). Alleen noemde Ten Cate deze koek ‘Sukadekoek van Deventer deeg’… Onze Groninger koek is dus eigenlijk een variant op de bekende Deventer koek.

Eeuwenlang bakten tientallen bakkers Groninger koek en werd het zonder verdere omhaal gegeten. Maar zo'n honderd jaar geleden werd de koek ook een stukje Groninger identiteit. Hoe is dat ontstaan?

Dat Groninger koek een stuk van onze identiteit is geworden komt vermoedelijk door de opkomst van de 'Grunneger Verains' die zo rond 1900 overal in Nederland de kop op staken. In die tijd trokken steeds meer Groningers weg uit de provincie en zochten hun heil elders in het land, waar meer werkgelegenheid was. Uit nostalgische overweging kwamen ze samen in Grunneger Verains, waar het beeld van Groningen werd geïdealiseerd. Er waren toneelvoorstellingen en voordrachten in de Groninger taal en op tafel stond de kraantjespot met een schaal 'Grunneger kouke'.
Zo werd een plakje koek een stukje Groninger identiteit. Het proces werd versterkt door de opening van het Openluchtmuseum in Arnhem in 1919, waar alle provincies acte de présence gaven tijdens een groot historisch volksfeest dat daar gehouden werd. Groningen presenteerde zich daar onder andere met een Damster koekwinkel, waar uiteraard Groninger koek werd verkocht aan bezoekers uit heel Nederland.

Het goedkoopste gebakje is een plakje... Groninger koek

Succade, gember, oude wijven, met rozijnen of krenten en met noten. Er zijn talloze varianten van de Groninger koek en iedere bakker geeft er weer zijn eigen draai aan. En, dat komt ons Grunnegers goed van pas, koek is niet duur en met roomboter besmeerd is ieder plakje net een gebakje.
Groninger koek
Groninger koek © Wiebe Klijnstra/RTV Noord