'Arjen Robben is voorbeeld van Gronings ethos'

Arjen Robben tijdens de perspresentatie over zijn terugkeer.
Arjen Robben tijdens de perspresentatie over zijn terugkeer. © ANP
Komend seizoen zal het spel van Arjen Robben veelvuldig geanalyseerd worden. Maar hoe zit het met zijn taalgebruik en de manier waarop de aanvaller communiceert? De presentatie van vorige week zondag geeft voldoende aanleiding om daar iets dieper op in te gaan.
Het verhaal van Robben heeft velen geraakt. Vooral omdat hij vaak de woorden 'thuis' en 'clubliefde' gebruikte.
'Hier was de echte Arjen Robben aan het woord, het was geen ingestudeerd verhaal', zegt Carel Jansen uit Aduard, gepensioneerd docent aan de Faculteit Letteren van de Rijksuniversiteit van Groningen. 'Er zat duidelijk een gewone Groninger die zich bescheiden opstelde. Dat maakte hem nog extra sympathiek.'

Charmant

Jansen was de afgelopen jaren aan dezelfde faculteit collega van Femke Kramer. Ook zij heeft zich verdiept in het taalgebruik van Robben tijdens de perspresentatie.
'Hij zat te spreken met een vriendelijk lachend gezicht, zonder fratsen. Dat maakt hem charmant en creëert een prettige sfeer. Ook het herhaalde gebruik van de woorden 'thuis', 'clubliefde' en 'mijn gezin' deden het goed', zegt Kramer.
Hij zat te spreken met een vriendelijk lachend gezicht, zonder fratsen. Dat maakte hem charmant en creëert een prettige sfeer.
Femke Kramer, docent Faculteit Letteren RUG

Grieken

Beide deskundigen gaan ver terug in de tijd om te kunnen duiden hoe je het beste je publiek kunt overtuigen. 2500 jaar geleden ontwikkelden de Grieken drie klassieke overtuigingsmiddelen: logos (argumenten), pathos (emoties) en ethos (de reputatie van de spreker). Jansen en Kramer zijn het eens dat Robbens manier van praten vooral bijdraagt aan het ethos van de held die na een buitenlands avontuur thuiskomt en toch heel gewoon gebleven is.
Carel Jansen: 'Bescheidenheid maakte Robben sympathiek'
Carel Jansen: 'Bescheidenheid maakte Robben sympathiek' © RTV Noord
'Robben heeft een goed ethos vanwege zijn reputatie. Zijn verhaal komt uit hemzelf, waardoor zijn antwoorden volledig waren en de journalisten er genoegen mee namen. Verder betrekt hij het publiek er nadrukkelijk bij door niet in de 'ik-vorm' te spreken, maar de 'je-vorm' te gebruiken. Iets wat je wel vaker in interviews met sporters hoort', concludeert Kramer.

Grappen

'Wat ik daar nog aan toe wil voegen', zegt Jansen, 'is dat humor en ook ironie cruciaal is. Dat kun je je alleen maar permitteren als de beeldvorming dik voor mekaar is. Als je niet vertrouwd wordt door je publiek en je gaat dan grappen zitten maken, dan kan dat helemaal verkeerd vallen. Robben kon zich dat veroorloven. Sterker nog, hij werd er alleen maar sympathieker door.'
Door de euforie rondom de komst van de aanvaller heeft hij zich, hoewel Tilburger en fan van Willem II, een seizoenkaart van FC Groningen aangeschaft.
Robben kon het zich permitteren om grappen te maken
Carel Jansen, oud-docent Faculteit Letteren RUG

Geen opsmuk

Ook uit het non-verbale gedrag van Robben is wel het een en ander te herleiden.
'Zijn gezicht staat permanent in de vriendelijke stand. Er is eigenlijk maar één moment dat hij fronst, maar dat is ook snel weer voorbij. Hij heeft controle over wat hij doet. Daardoor slaagt hij erin het allemaal heel gewoon en klein te houden. Zonder opsmuk in ieder geval', stelt Kramer.
Jansen: 'Dat eerlijke werd nog eens onderstreept door z'n hele lichaamshouding. En ook vooral door de oogcontacten die hij maakte. Hij zat zich niet te fixeren op één persoon, wat mensen nog wel eens doen als ze zenuwachtig zijn. We kennen allemaal de blik die hij in z'n ogen kan hebben. Hij kan buitengewoon serieus - om niet te zeggen - geïrriteerd kijken. Maar daar was hier geen sprake van. Gedurende de hele persconferentie had hij een twinkeling in de ogen.'

College

Robben heeft voorlopig een mediastilte ingelast. Nieuw lesmateriaal komt er de komende weken niet. Zodra er afgetrapt wordt in de eredivisie zal Robben weer in beeld komen. De kans is best groot dat de presentatie van de voetballer lesvoer wordt tijdens een college op de RUG, denkt Kramer.
'Het is mooi materiaal van klassieke retorica voor mijn studenten. Robben laat een schoolvoorbeeld zien van Gronings ethos.'
Daar stemt Jansen mee in: 'Het is heel erg leerzaam om te constateren dat wat destijds door de Grieken en Romeinen verzonnen en opgeschreven is, nu in 2020 nog steeds belangrijk is.'