Na maanden coronacrisis mag het weer: zingen in de Martinikerk

Zicht op de dienst in de Martinikerk
Zicht op de dienst in de Martinikerk © Egbert Minnema/RTV Noord
11 maart was de laatste keer dat tijdens een viering in de Martinikerk in Stad door kerkgangers gezongen kon worden. Ruim vier maanden later mag het weer. RTV Noord-journalist Egbert Minnema, een wekelijkse kerkganger, kan zijn hart eindelijk weer ophalen.
Sinds 1 juli is het weer mogelijk om niet alleen op afstand een kerkdienst bij te wonen, maar mogen ook honderd mensen in de kerk zelf aanwezig zijn. Blij en vol energie fiets ik daarom tegen negen uur van mijn huis naar de Martinikerk. Niet alleen kan ik de kerk weer betreden, ook is zingen weer mogelijk. Voor mij een van de belangrijkste onderdelen van een zondagse viering.
Zingen in je eentje is fijn, maar zingen met anderen is nog fijner. Je voelt je verbonden met de mensen met wie je zingt. Zeker als je daardoor samen woorden kunt geven aan waar je in gelooft.

Reserveren noodzakelijk

Helemaal als vanouds is het nog niet, merk ik vanochtend. Omdat er een maximum aantal kerkgangers aanwezig mag zijn, moet er bijvoorbeeld worden gereserveerd. Dat heb ik donderdagavond al gedaan, en mijn naam is goed doorgekomen. Ik mag doorlopen, na mijn handen te hebben gewassen.
Hoe kan een kerk gastvrij zijn en toch de regels van de overheid naleven?
Egbert Minnema
Ik merk wel dat er door kerken geworsteld wordt, ook hier in Stad. Hoe kan een kerk gastvrij zijn en toch de regels van de overheid naleven? Overvolle kerken zonder de verplichte 150 centimeter onderlinge afstand zit er voorlopig nog niet in. En een eigen plek kiezen evenmin. Vriendelijk word ik door iemand van de kerk naar mijn plek gedirigeerd.

Reserveren: maar hoe?

In de Martinikerk moet je dus een plekje reserveren. Ik merk dat kerken er verschillend mee omgaan, hoor ik in mijn omgeving. Zo zijn er ook kerken die zelf mensen uitnodigen om de viering bij te wonen. Andere kerken selecteren op beginletter van achternaam. Allemaal manieren om niet teveel mensen in de kerk te hebben en de onderlinge afstand te kunnen garanderen. Het wringt met de gastvrijheid die kerken - als het goed is - willen uitstralen. Vooral als kwetsbare groepen, zoals ouderen, afgeraden of in sommige gevallen zelfs verboden wordt de kerk te betreden.
Dat neemt niet weg dat veel mensen blij zijn weer mogelijkheden te hebben om samen te kunnen komen. Vooral het samen zingen is node gemist.
Coronamaatregelen in de kerk
Coronamaatregelen in de kerk © Reinder Smith/RTV Noord

Zang nauwelijks hoorbaar

Als de kerkdienst eenmaal begonnen is en de organist begint te spelen, voel ik de kriebels opkomen. Hoe fijn om na maanden eindelijk weer samen te kunnen zingen. Maar als het eerste couplet kan worden ingezet, dan valt het toch een beetje tegen.
Er zitten maar honderd mensen in de kerk, verspreid over de hele kerk. Het orgel maakt in verhouding veel geluid, en de andere kerkgangers hoor je nauwelijks. Nu vind ik dat zelf niet zo erg. Ik zing wel door. Maar achteraf merk ik dat andere kerkgangers er moeite mee hebben. 'Ik hoor anderen nauwelijks zingen', zegt de een. 'En door het harde orgelspel hoor ik mezelf ook nauwelijks,' moppert een ander.
Ik kan er wel in komen. Voorheen zaten er iedere zondag zo'n twee- tot driehonderd mensen in de kerk. Lekker dicht op elkaar in de rijen. Je hoorde de mensen om je heen, en kon goed tegen het orgel op zingen. Dat gaat vanochtend toch aanmerkelijk lastiger.
De voorganger op de kansel in de Martinikerk
De voorganger op de kansel in de Martinikerk © Reinder Smith/RTV Noord

'Zingen maakt actief'

Maar ik merk ook: alles beter dan helemaal niet kunnen zingen. Ook Annie Koster, een 74-jarige kerkganger is enthousiast. 'Tot vandaag was er steeds een klein groepje dat zong. Maar dat iedereen die dat wil weer mee kan zingen is toch geweldig!', vertelt ze tegen collega Reinder Smith. Zelf zong ze overigens niet mee. 'Ik ben 74, dus ik ben wel voorzichtig.'
Ook voor Cees Langebeeke, de voorzitter van de kerkenraad, is het een heugelijke dag. 'Als kerkganger heb je toch een redelijk passieve positie tijdens de dienst. Maar met zingen word je actief, en mag je meedoen in het grote geheel. Heel bijzonder om vanaf vandaag voor het eerst weer met z'n allen mee te kunnen zingen.'
Dat zingen je actiever maakt, merk ik zelf ook. Omdat ik de liedteksten niet alleen meelees, maar ook meezing, krijg ik de inhoud beter mee. En zingen geeft mijzelf sowieso al een gevoel van ontspanning en rust. Iets dat ik goed kan gebruiken in deze gekke tijden.
Een opname van een lied dat werd gezongen:
Sinds 1 juli is zingen als onderdeel van godsdienstbeoefening weer toegestaan. Wel ziet het RIVM een risico, maar kerken moeten zelf de verantwoordelijkheid nemen. De Protestantse Kerk Nederland heeft daarom richtlijnen gemaakt. Het hangt onder meer van de grootte en de leeftijd van een kerkgebouw af of zingen al dan niet nadrukkelijk wordt afgeraden.

Op de site van de PKN staat het zo: 'Het risico op besmetting (door inademing van aerosolen) in grote oudere kerkgebouwen en in de buitenlucht is klein. Onder groot wordt verstaan: oppervlak groter dan 500 vierkante meter en volume van meer dan 3000 kubieke meter. Onder oud wordt verstaan: gebouwen die gebouwd zijn voor 1945.' Bij nieuwere en kleinere kerkgebouwen is een goede ventilatie noodzakelijk om veilig te kunnen zingen. Is dat er niet, dan wordt zingen nadrukkelijk afgeraden.