Acht jaar na Huizinge: gaskraan gaat dicht, problemen niet opgelost

Sinds die donderdagavond in 2012 volgden nog ruim achthonderd aardbevingen in Groningen. Maar geen van die achthonderd was zo sterk als die van Huizinge. Tot op de dag van vandaag de zwaarste aardbeving ooit in dit gebied.

De bewoners van het pittoreske dorp langs de Eemshavenweg herinneren zich die avond nog goed. ‘Het was ‘s avonds rond een uur of half elf en we zaten voor de televisie’, vertelt Kee Kooistra. ‘Je denkt dat er een vrachtwagen voorbij komt en alles trilt even. Het was meer dan we gewend waren,’

Reint Wobbes en zijn vrouw zaten die avond te lezen. ‘Je hoort het gerommel, dan hoor je het glaswerk rinkelen in de kast en het was ook zo weer over.’

Kooistra: ‘In de straat woonden Polen die in de Eemshaven aan het werk waren en die renden meteen naar buiten. De overbuurman heeft hen gerustgesteld, zo van: dit komt hier wel vaker voor.'

Albert Rodenboog was in 2012 burgemeester van de gemeente Loppersum. Net als veel inwoners van Huizinge had hij vakantie en was hij weg. ‘Rond de klok van half elf kreeg ik allemaal telefoontjes’, blikt hij terug. ‘Dat bleef maar doorgaan en ik wist dat ze niet aan het overdrijven waren.’

De burgervader begint te schakelen. Moet ik terug naar Loppersum om een crisiscentrum op te zetten? Er zijn geen gewonden of andere incidenten. Het is vooral de onrust die groot is.

‘Op den duur zijn we maar op bed gegaan, maar van slapen kwam niets terecht.’ Radio Noord kwam die avond weer op zender en Rodenboog hoorde op de radio tal van verhalen van mensen die geschrokken naar de radiostudio belden. ‘Dat waren hele vervelende verhalen. Ze bleven maar komen en vanuit een heel groot gebied.'

‘Tegen een uur of drie ‘s nachts ben ik er maar weer uitgegaan, want dat slapen werd niets. Ik zat de volgende ochtend om zes uur achter mijn bureau op het gemeentehuis in Loppersum.’

De inwoners van Huizinge lijken niet enorm onder de indruk als we met hen terugblikken. ‘Het was ook niet de eerste hè’, relativeert Wobbes. ‘Het was de eerste echt heftige. Maar dat er bevingen zijn was al heel lang bekend. Ik ben oud genoeg, dat weet ik nog heel goed.’

Kooistra: ‘Ik weet nog dat ze na vijf jaar een monumentje in het dorp wilden zetten, want het was vijf jaar na de aardbeving. Maar het hele dorp was daar op tegen, want er waren geen doden en er was niets ingestort. Als je ziet wat er verder in de wereld gebeurt, dan zet je daar toch geen monumentje voor neer?’

Dat monument kwam er dus ook niet. Hoe nuchter de Huizingers ook omgaan met het gegeven, leuk is het niet. ‘We hadden we scheuren in de muur en de muur van de schuur is helemaal opnieuw gedaan’, vertelt Kooistra. ‘Ik slaap er zelf geen nacht minder om, maar het is wel vervelend.’

Na een zware aardbeving als die van Huizinge groeide de media-aandacht voor de Groningse problematiek. Rodenboog besloot aandacht te vragen voor een goede schaderegeling. ‘Vooral een ruimhartige’, vertelt de oud-burgemeester nu. ‘Nu neemt iedereen dat woord in de mond, maar toen niet.’ Het versterken van gebouwen of het hebben van een veiligheidsprobleem was in 2012 helemaal niet aan de orde.

Zijn oproep werd hem niet in dank afgenomen, stelt hij. ‘De NAM was niet blij met mijn opmerking.’ Het ministerie van Economische Zaken ook niet, met Maxime Verhagen destijds aan het roer. ‘Hij vond dat de NAM al een goede schaderegeling had. Maxime is een partijgenoot van mij. Ik heb een week lang geprobeerd hem aan de lijn te krijgen, maar het is me niet gelukt.’

Het getroffen gebied werd na Huizinge ook groter. ‘Voorheen ging het alleen maar over Loppersum en soms Appingedam, maar nu kwam ook de stad Groningen er bij.’ Dat opende volgens Rodenboog de ogen van velen, maar dat had niet meteen effect.

Het duurde nog jaren voordat er een onafhankelijke schaderegeling zou komen. En de versterkingsoperatie moet tot op de dag van vandaag nog altijd op gang komen. De gaswinning ging na Huizinge niet snel omlaag zoals werd geadviseerd, maar eerst juist flink omhoog.

‘Iedereen had gedacht dat de productie zoveel mogelijk teruggebracht zou worden’, analyseert Rodenboog. ‘Maar nee, minister Henk Kamp wilde eerst allemaal onderzoeken doen en toen bleek er ineens 53 miljard kubieke meter gas te zijn gewonnen. Dat was niet te filmen.’

De laatste keer dat er zoveel gas werd gewonnen in een jaar tijd was bijna dertig jaar eerder: in 1984.

De enorme gaswinning in 2013 zorgde voor hevige emoties in Groningen. ‘Je kreeg een bevolking die vreselijk boos werd’, vertelt Rodenboog. ‘Die realiseerde zich: we zijn bij de poot genomen. Er is gespeeld met onze veiligheid, want ze hebben willens en wetens de productie opgevoerd.’

Een strenge winter was de reden voor die hoge gaswinning, zo luidde de verklaring. Rodenboog gelooft er niets van. ‘Er was maar een iemand die de waarheid vertelde en dat was toenmalig directeur Gert Jan Lankhorst van Gasterra. Hij zei zonder blikken of blozen in een hoorzitting in de Tweede Kamer dat die 53 miljard precies paste in een tienjaars afspraak.’

Toen jaren later werd aangekondigd dat de gaskraan in Groningen definitief dicht zou gaan in 2030 zat Rodenboog tegenover premier Mark Rutte. ‘Hij zei tegen mij dat de vlag wel uit kon, want het probleem is opgelost’, vertelt een nog altijd verbaasde oud-burgemeester. ‘Ik zei: Opgelost? Hoezo opgelost? Het probleem is helemaal nog niet opgelost.’

‘Ze zijn heel goed aan het framen geweest toen. Heel Den Haag - ook Tweede Kamerleden - dachten dat het probleem werd opgelost, want we stoppen met de gaswinning. Als je dat tien keer zegt, denkt de goegemeente dat het ook zo is.'

Zelf is hij nu niet meer actief bezig met de problematiek om zijn opvolger in Loppersum en de zittende bestuurders niet te veel voor de voeten te lopen. ‘Maar ik volg het natuurlijk wel.’

En volgens Rodenboog is er veel gebeurd de afgelopen jaren, maar tegelijk is er ook niet zo veel veranderd. ‘Nee, volgens mij niet. Als je kijkt hoeveel moeite bestuurders doen om Den Haag bij de les te houden en dat je vertraging op vertraging krijgt. Dan denk ik heel vaak: er is niets nieuws onder de zon. Echt niet.’