Fabriek voor ‘sprookjesketel’ blijkt plan van een fantast en bedrieger
22 augustus 2020, 07:00 • 9 minuten leestijd
Als een zeepbel spatte het plan voor een fabriek voor een ‘revolutionaire’ cv-ketel in juli uiteen. Het bleek een luchtkasteel van voormalige dakloze en bajesklant Wubbo van der R. Hoe kon deze fantast een dozijn ondernemers, een advocaat, energiedeskundigen en ook de financieel specialisten van de Rabobank om de tuin leiden?
Eind juli maakte de politie bekend dat een financiële instelling aangifte had gedaan tegen een bedrijf dat ’innovatieve verwarmingsapparatuur’ ontwikkelt. De onderneming zou schuldig zijn aan oplichting en valsheid in geschrifte. Er werden doorzoekingen gedaan in Groningen en Peize en er werd beslag gelegd op drie auto’s, een motor en een boot.
Het was niet zo ingewikkeld te bedenken welk bedrijf het betrof. Dat was Wubaro, een initiatief van Wubbo van der R. uit Groningen en de uit Peize afkomstige Victor G. De financiële instelling was de Rabobank.
Op een druk bezochte bijeenkomst presenteerde Wubaro oktober vorig jaar in aanwezigheid van allerlei personen uit de energiewereld zijn ‘revolutionaire’ gasloze cv-ketel, feitelijk een warmtepomp die in tegenstelling tot gangbare warmtepompen tot zo’n tachtig graden zou kunnen verwarmen. Hoewel de reacties op de werking van de ketel vanuit de installatiebranche zeer kritisch (zie kader onderaan dit artikel) zijn, ziet Van der R. mogelijkheden voor een fabriek met 500 werknemers waar jaarlijks 250.000 ketels van de band rollen.
Avonturiers
Het verhaal van de veelbelovende warmtepomp die volgens de bedenker probleemloos bestaande cv-ketels zou kunnen vervangen, begint in het voorjaar van 2017. De Groninger ondernemer Victor G. reageert dan op een facebookadvertentie waarin de twee ex-daklozen Wubbo van der R. en Samuël van der Meij vragen om sponsorbijdragen voor een barrelrace naar de Noordkaap. Het duo zou met een opgekalefaterde Nissan minitruck naar het noordelijkste puntje van Europa rijden, maar het geld ervoor ontbrak.
Hij zat vol verhalen. Ik heb ze allemaal geloofd, nooit heb ik getwijfeld
Victor G., die juist een online sponsorconcept had ontwikkeld, dacht dat hij wel wat voor beide avonturiers kon betekenen en zocht contact met Van der R. ‘Hij kwam om tien uur ’s morgens en vertrok pas ’s avonds weer’, vertelt G. over hun eerste ontmoeting. ’We hadden zoveel raakvlakken. Hij zat vol verhalen. Ik heb ze allemaal geloofd, nooit heb ik getwijfeld.’
Bedrogen en beschadigd
Dat gold voor meer vooraanstaande en doorgewinterde ondernemers. Van der R. wist een groep van zo’n tien man voor zich te winnen en aan zich te binden. Zonder uitzondering voelen ze zich bedrogen of zijn ze financieel beschadigd nadat ze in zee gingen met Van der R.
Vol vertrouwen stapten ze in de cv-ketelplannen van Van der R.; vastgoedondernemer Robert Haverkort uit Peize, Peter Paul Bruens, advocaat bij De Haan Advocaten in Groningen, directeur Henk Westera van elektronicafabrikant VDH in Roden, voormalig Rabobankmanager Edwin Bijl uit Amsterdam en Eric Janssen, die zijn goedbetaalde baan als hoofdverantwoordelijke it-zaken bij Heineken Nederland opgaf om voor Van der R. aan de introductie van de ketel te werken.
'Super'
Ook oud-Shell-manager en voormalig directeur van Kema, Thijs Aarten, en een voormalig AkzoNobel-manager gingen mee in de plannen van Van der R. Die kreeg vanwege zijn visie en ideeën een plek in het team van de organisatie die deze twee adviseurs hadden opgezet om energiecoöperaties te ondersteunen.
Van der R. kreeg daarnaast de Drentse economie-gedeputeerde Henk Brink en wethouder Henk Kosters van de gemeente Noordenveld zover een intentieverklaring voor de bouw van een ketelfabriek in Roden te tekenen. Drenthe en Roden juichten. ’Super’, sprak de wethouder.
Waarborg
De zakenpartners van Van der R. zagen de financiering van bijna een miljoen euro die de Rabobank had verstrekt als een blijk van vertrouwen en als waarborg. Dan zou het allemaal toch goed moeten zitten, veronderstelden de zakenlui.
De bank op zijn beurt zag juist in het clubje gerenommeerde ondernemers een aanbeveling. Het is precies de reden waarom Van der R. deze club mensen om zich heen verzamelde, zegt een aantal van zijn voormalige compagnons nu. De Rabobank eiste daarnaast als zekerstelling het patent op het product van Van der R. als onderpand.
Puinhoop
Dat het met de cv-ketelplannen zeer waarschijnlijk faliekant fout zou lopen, dat voorzag in elk geval de familie van Van der R.. Hij maakte namelijk ‘overal een puinhoop van’, aldus de familie.
De gedupeerden in het cv-ketelproject zijn dan ook zeker niet de eerste slachtoffers in het leven van Van der R. Sinds midden jaren negentig liet hij een spoor achter van gedupeerde werkgevers, zakenrelaties, verhuurders en ook vrouwen met wie hij een relatie had.
Telkens opnieuw wist Van der R. met zijn overtuigingskracht en grootse en meeslepende verhalen mensen in te palmen. De partners met wie hij in het ketelproject stapt, speldt hij op de mouw dat hij een directeurspositie bij Shell had, dat hij in dienst van Petronas betrokken was bij de ontwikkeling van benzine voor de formule-1 wagens van Mercedes en dat hij in Dubai werkte aan de bouw van een skihal. Daar had hij ook het idee voor zijn warmtepomp opgedaan, diste hij op.
‘Die verhalen gingen tot in de kleinste details’, zegt een van de gedupeerde zakenlui. ‘Wanneer hij aan het woord was, kreeg je de indruk dat Lewis Hamilton zijn grootste vriend was. Hij wist zelfs wat die op zijn brood smeerde.’
Laat hem los, hij eindigt in de goot en zal iedereen met zich meeslepen
Voor de verwanten zijn de verhalen herkenbaar. ’Laat hem los, hij eindigt in de goot en zal iedereen met zich meeslepen’, waarschuwde een psychiater die Van der R. rond 2000 behandelde. De familie zegt dat ze talloze keren vruchteloos heeft geprobeerd hem te helpen.
Strafblad
Toen bleek dat hun familielid met zijn cv-ketel opnieuw een zakelijk avontuur aanging waarschuwde de familie eind oktober 2019 onder meer de Drentse politiek en een aantal zakenpartners van Van der R.: ‘Ga niet met deze man in zee.’ De waarschuwing bereikte onder meer Victor G., die echter trouw bleef aan Van der R.
Dat de werkelijkheid nogal afweek van de verhalen die Van der R. zelf vertelde over zijn ’succesvolle’ verleden, ontdekten zijn mede-ondernemers ergens in het voorjaar.
Van der R. bleek een uitgebreid strafblad te hebben. Hij was in 2003 veroordeeld tot 21 maanden cel wegens afpersing van bouwbedrijf Strukton in Groningen. Hij had 2,3 miljoen euro van het aannemingsbedrijf geëist onder dreiging van opblazen van de HSL-spoorlijn. De dreiging werd dusdanig serieus genomen dat het ministerie van Binnenlandse Zaken besloot een crisisteam in te stellen.
Hij zat zijn straf uit, maar werd drie jaar later voor een vergelijkbare zaak opnieuw veroordeeld. Dit keer kreeg hij vier jaar cel omdat hij dreigde voedingsmiddelen te vergiftigen met onkruidbestrijdingsmiddelen.
Slachtoffers waren Unilever, Friesland Foods, Campina, Super De Boer en twee zuivelboerderijen. Het waren bovendien niet zijn enige vergrijpen. Vóór deze twee grote zaken was hij ook al veroordeeld vanwege strafbare feiten.
Toerekeningsvatbaar
Al lang voor beide veroordelingen speelden, stelde een psychiater volgens de familie vast dat Van der R. een persoonlijkheidsstoornis heeft. Een klinisch psycholoog komt echter in beide rechtszaken tot de slotsom dat de verdachte geen ziekelijke stoornis heeft en dus volledig toerekeningsvatbaar is.
Wel heeft Van der R. een gebrekkige impulscontrole, concludeert de psycholoog. Ook heeft hij problemen met betrekking tot de aanpassing aan normen en waarden, kent hij geen angst en leert hij niks van eerdere ervaringen. Hij overschat zichzelf ook nogal, oordeelt de deskundige.
Onderzoek naar verdachte(n) loopt
Of sprake is van oplichting en valsheid in geschrifte en of de zaak door justitie voor de rechtbank wordt gebracht, wordt momenteel door de politie Noord-Nederland onderzocht.
’Omdat het onderzoek in volle gang is, zijn wij terughoudend met de antwoorden’, laat de politie weten.
Het onderzoek richt zich volgens de politie op meerdere aangiftes. Over de aard en herkomst van deze aangiftes en of het over meerdere personen gaat, wil de politie op dit moment niet zeggen.
Vervalsing
Terug naar Wubaro. Langzaam sijpelde de eerste maanden van het jaar door dat iets niet in de haak was. De signalen kwamen van zowel buiten het bedrijf als vanuit de groep betrokkenen. Er ontstond ook argwaan omdat de certificering van de ketels maar niet in orde kwam en omdat het leek alsof Van der R. met het patent had geknoeid.
Ook de Rabobank rook inmiddels onraad en startte een onderzoek waaruit bleek dat in elk geval een CE-keuringscertificaat voor de ketel was vervalst. Voor de bank was dat aanleiding aangifte te doen wegens valsheid in geschrifte bij de aanvraag van eerdere, reeds verstrekte lening van bijna een miljoen euro.
De Rabobank stond op het punt een vervolgfinanciering van twintig miljoen te verlenen. ‘Het is maar goed dat de bank op onderzoek uitging’, zegt compagnon Victor G. nu. ‘Had hij meer geld gekregen, dan was de ellende niet te overzien geweest.’
G. voelt zich slachtoffer, maar is als mede-grootaandeelhouder zelf ook verdachte in de zaak. Waar hij precies van verdacht wordt, is volgens zijn advocaat Maartje Schaap nog niet bekend.
Ik ben aan alle kanten bedonderd en gemanipuleerd. Ik ben er echt kapot van
' Dat eerste miljoen was waarschijnlijk niet de heilige graal voor Van der R.' , zegt Victor G. Het was volgens hem slechts een opstapje naar meer. Hij vermoedt dat het Van der R. te doen was om de miljoenen die financiers zouden verstrekken voor de opzet van de fabriek in Roden.
Bedonderd, gemanipuleerd en beschadigd
Wat rest is een plan dat als een pudding is ingezakt en een groep zakenlui die financieel gedupeerd en gedesillusioneerd zijn achtergebleven. ‘Ik wil het zo snel mogelijk achter me laten. Ik ben er erg door beschadigd’, zegt de een.
‘Ik ben aan alle kanten bedonderd en gemanipuleerd. Ik ben er echt kapot van’, verklaart een ander. Nog een compagnon vraagt zich hardop af: ‘Ik denk steeds: hoe ben ik hier in vredesnaam in terecht gekomen? De hele wereld valt onder mijn voeten weg.’ Een ander toont zich strijdbaar en kondigt aan dat hij aangifte tegen Van der R. zal doen wegens oplichting en misleiding.
De grootste vraag is echter hoe de professionele kredietbeoordelaars van de Rabobank zich door Van der R. beet hebben laten nemen.
We kijken naar klantintegriteit en checken openbare bronnen op alles wat relevant kan zijn
De Rabobank laat weten bij kredietaanvragen een zogeheten Customer Due Diligence-onderzoek te doen. ‘Voor verificatie van door de klant aangeleverde informatie zijn we aangewezen op informatie uit betrouwbare en onafhankelijke openbare bronnen’, zegt de bank ‘We kijken naar klantintegriteit en checken openbare bronnen op alles wat relevant kan zijn.’ Of daarbij ook het stafblad van Van der R. naar voren is gekomen, wil de bank niet zeggen.
Van der R. zelf is spoorloos en bellen met hem lukt niet. Zijn telefoonnummers zijn buiten gebruik. Wel stuurt hij op 1 augustus nog een Whatsapp-bericht aan Victor G., zijn compagnon van het eerste uur. Daarin laat hij weten dat hij buiten Europa is. Hij is ongeneeslijk ziek, schrijft hij. Of dat klopt, is niet te verifiëren. ‘Vaarwel’ is het laatste woord van het bericht.
‘Warmtepomp uit de Fabeltjeskrant’
In de installatiebranche worden de plannen van Wubaro zeer sceptisch bekeken. Op de website installatie.nl kon de aankondiging van de plannen voor 'de ketel van de toekomst' rekenen op een stortvloed van kritische reacties.
Die variëren van 'een perpetuum mobile' tot 'fake, een nep-systeem', 'onmogelijk' en 'erg sterk verhaal'. Na het nieuws over de aangifte brak de discussie op Installatie.nl opnieuw los. ‘Een warmtepomp uit de Fabeltjeskrant’, viel er te lezen.
Twijfels zijn er vooral over de opbrengst van de pompen en het energieverbruik. Prototypes zijn er wel gebouwd. Ze staan momenteel op het dak van de werk-leerorganisatie Leerbouwen in Groningen. Ze leveren wel warmte, maar het stroomverbruik ligt nog te hoog.
Ook is er onduidelijkheid over de herkomst van het product van Wubaro. Mogelijk heeft Van der R. weinig meer gedaan dan de techniek uit China importeren.
De bouw van een eerste serie ketels door het Roder bedrijf VDH kwam niet van de grond. ‘We kregen geen besturingssysteem en er werd geen prototype geleverd’, zegt VDH-directeur Henk Westera. ‘We hadden dus te weinig informatie om te ontwerpen.’
