Groningse onderzoeker volgt corona-app: doet-ie wat-ie moet doen?

De CoronaMelder wordt op dit moment in vijf regio's getest. De bedoeling is dat heel Nederland de app vanaf september kan gebruiken.

Wie de CoronaMelder op zijn telefoon heeft geïnstalleerd, krijgt een waarschuwing als hij enige tijd in de buurt is geweest van een besmet persoon. Het idee is dat de gebruikers zich dan ook laten testen, zodat hij of zij op zijn beurt geen anderen besmet.

Onderzoeker Esther Metting werd samen met drie andere wetenschappers gevraagd een effectiviteitsplan te maken.

'Hoe meet je nou of de app ook doet wat 'ie moet doen. Dat plan hebben we gemaakt op basis van wetenschappelijke theorieën en modellen', zegt Metting.

Vanwege de privacy van gebruikers zitten er beperkingen aan de onderzoeksmogelijkheden. Metting: 'Je mag niet simpelweg bekijken wie een melding heeft gekregen en wat hij ermee doet. Dat zou makkelijker zijn.' In plaats daarvan monitoren de onderzoekers onder meer de hoeveelheid gebruikers en signalen. Ook vragen ze aan de mensen die zich willen laten testen of de app daarin een rol heeft gespeeld.

'We gaan dit standaard vragen als mensen een afspraak maken voor een test. We vragen ook of ze wel of geen klachten hebben. Zo kunnen we zien of er een andere groep mensen zich meldt; de groep die komt op basis van de CoronaMelder.'

Vragenlijsten maken ook deel uit van de metingen: hoe denken mensen over het virus en vertrouwen ze de app? Onder anderen de deelnemers van Lifelines krijgen op regelmatige basis zo'n digitale vragenlijst. Dit moet samen uiteindelijk inzicht geven in de effectiviteit van de app.

Esther Metting kijkt niet alleen met een wetenschappelijke blik naar de CoronaMelder. Ze hoopt echt dat de app bijdraagt aan meer testbereidheid. 'Maar achttien procent van de mensen met klachten laat zich testen. Dat is echt veel te weinig! Misschien geeft de app net een extra zetje.'

Metting wijst op de eerste resultaten van een soortgelijke app in Duitsland. 'Daar gebruikt twintig procent van de bevolking de app. Dat moet in Nederland veel beter kunnen. Mensen zijn hier minder sceptisch over technologiegebruik, weten we uit eerder onderzoek.'

Om mensen zover te krijgen dat ze zich laten testen moeten de testlocaties wel toegankelijker worden, zegt Metting. Ze hekelt het gebrek aan testlocaties buiten de stad Groningen. 'Als je in Beerta woont ga je niet helemaal met het openbaar vervoer naar de stad om je te laten testen. De drempel is veel te hoog.'

Dinsdag opent de GGD voor het eerst een locatie buiten de stad; aan de Schippersstraat in Veendam komt een drive-through. 'Geweldig,' vindt Metting, 'hoe laagdrempeliger hoe beter. Het had eerder gekund, maar beter laat dan nooit.'

De rijksoverheid hoopt de app in september landelijk in gebruik te nemen. Op dit moment loopt er een test in vijf regio's. Mensen die daarbuiten wonen kunnen 'm al wel downloaden. Over de app is veel te doen; de juridische onderbouwing is nog niet rond en ook over de privacy zijn er zorgen.

'Ik vind de app zelf veilig en betrouwbaar, maar we gaan de zorgen wel meenemen in vragenlijsten: gaan mensen de app daadwerkelijk gebruiken. De app is en blijft vrijwillig.'

Het onderzoek loopt zolang de app in gebruik is. 'Het doel is namelijk ook de app uit de lucht te halen als er geen effect is. Dit kan bijvoorbeeld zo zijn als het virus onder controle is of er een vaccin is. Het is belangrijk te evalueren, omdat de app bedoeld is als tijdelijk.'

Zelf denkt Metting dat de CoronaMelder wel effectief zal zijn. 'Als minimaal twintig procent van de bevolking 'm gebruikt en dat dan samen met andere maatregelen, zoals het snelle testen.'

[kadertekst:De app CoronaMelder herkent via bluetooth andere telefoons in de buurt die de app gebruiken. De app slaat de code op van gebruikers die langere tijd dichtbij je in de buurt zijn. Blijkt een gebruiker van de app na een test besmet met corona, dan kan hij dit invoeren in de app. De app stuurt alle codes van gebruikers die enige tijd in zijn buurt zijn geweest naar een centrale server. Iedere telefoon met app checkt een paar keer per dag op die centrale server of er codes staan die hij herkent. Als dat zo is, dan was je in de buurt van iemand met corona en krijg je een waarschuwing. ]