Standbeeld in Capelle aan den IJssel voor Groninger Van Veen
28 september 2020, 18:11 • 4 minuten leestijd
De grootste Groninger aller tijden, het ultieme voorbeeld van een miskend genie, de geestelijk vader van de Eemshaven, de Maasvlakte en het Deltaplan: het is allemaal van toepassing op Johan van Veen. Maandag werd in Capelle aan den IJssel een standbeeld van hem onthuld.
Het standbeeld is gemaakt door beeldhouwer Fred Hartog in opdracht van de Stichting Blauwe Lijn, die de Nederlandse waterstaatsgeschiedenis promoot. Volgens voorzitter Letty Demmers is het beeld 'bedoeld als een inspiratiepunt, om alert te blijven en inwoners en jongeren mee te laten denken in de wateropgaven van Nederland'.
'Johan van Veen heeft ons gewaarschuwd'
De enige Groninger die maandagochtend aanwezig was bij de onthulling van het standbeeld is sociaal ondernemer Drewes Wildeman. Hij is al geruime tijd geïnteresseerd in Johan van Veen en wil iets doen met zijn levensverhaal.
Watersnoodramp in Zeeland 1953
Tijdens een stormvloed in de nacht van 31 januari 1953 braken in Zuid-Holland en Zeeland de dijken, met meer dan 1800 doden als gevolg. Binnen twee weken werd de Deltacommissie geïnstalleerd, die als opdracht kreeg om een dergelijke ramp in de toekomst te voorkomen. De commissie kwam al snel met een rapport dat bekend is geworden als 'het Deltaplan'.
Dat die commissie zo snel met een plan kwam, was te danken aan één man: ingenieur Johan van Veen uit Uithuizermeeden. Op 29 januari 1953, twee dagen voor de Watersnoodramp, leverde Van Veen het ontwerp voor het Deltaplan al in bij het ministerie. Het was het zoveelste rapport dat Van Veen had gemaakt over de slechte toestand van de dijken in Zuid-Holland en Zeeland.
Slim en bijzonder
Op 21 december 1893 werd hij geboren als vijfde kind van een boer net buiten Uithuizermeeden. Het was een slim en bijzonder kind. Na de hbs in Warffum ging hij in Delft civiele techniek studeren. Een studie die hij in 1919 cum laude afrondde.
Van Veen versleet in de daaropvolgende jaren veel verschillende werkgevers - tot in Suriname aan toe - maar kon nergens aarden. In 1929 ging hij aan de slag bij Rijkswaterstaat, waar hij tot aan zijn dood in 1959 werkte.
Klassieke onheilsprofeet
Vanaf 1937 waarschuwt Van Veen in zijn rapporten voor de gevaarlijke toestand waarin de dijken verkeerden. Maar de oplossing die hij voorstelt - niet alle 700 kilometer dijken verhogen, maar de Zeeuwse zeearmen afsluiten met dammen om zo de kustlijn te verkorten - wordt niet geaccepteerd.
'Een roepende in de woestijn' of 'een profeet die in eigen land niet werd gehoord'. Een hele categorie spreekwoorden en gezegden is van toepassing op Van Veen. Hij is een briljant en visionair ingenieur, maar mist de sociale vaardigheden om goed om te gaan met collega's, leidinggevenden en ministers.
De onthulling van het standbeeld van Johan van Veen
Vader van de Eemshaven
Van Veen was niet alleen de bedenker van het Deltaplan, ook de Rotterdamse Maasvlakte is zijn geesteskind. Dat hem het zoveelste conflict met politiek en leidinggevenden opleverde.
Op 9 december 1959 overleed ir. Johan van Veen in de trein naar Den Haag aan zijn vierde hartaanval. Hij was onderweg om te praten over zijn nieuwste plan, de aanleg van een nieuwe noordelijke haven op een steenworp afstand van zijn ouderlijk huis: de Eemshaven.
Een jaar daarvoor, in 1958, was het eerste onderdeel van het Deltaplan gereed gekomen; de stormvloedkering in de Hollandse IJssel bij Capelle. Het is het enige onderdeel van het Deltaplan dat tijdens Van Veens leven is gerealiseerd, vandaar dat ervoor gekozen is om het standbeeld op de dijk van de Hollandse IJssel te plaatsen.
Promoten
'Hij is nu bekender in Capelle aan den IJssel dan in Groningen en daar moeten we wat aan doen', vindt Drewes Wildeman. 'Samen met Stichting Blauwe Lijn is hij druk bezig om projecten te bedenken om Van Veen in Groningen te promoten. 'Misschien komt er wel een Johan van Veen themapark of zoiets.'
