Analyse: Gerommel in Het Hogeland door miljoenenproject

Zo moet De Tirrel eruit komen te zien
Zo moet De Tirrel eruit komen te zien © Team4 Architecten (bewerkt)
Een ‘mooie mini-samenleving’ wordt het volgens de gemeente Het Hogeland. De Tirrel in Winsum, waar twee scholen, een verzorgingshuis, kinderopvang en een sporthal onder één dak komen. Maar de eerste steen is nog steeds niet gelegd. Wat is er aan de hand?
Het gebouw zou nu ongeveer af moeten zijn, maar de voorbereidingen van de bouw duren langer dan gepland. En er is nog meer gedoe over het multifunctionele gebouw: De Tirrel kost 9,3 miljoen meer dan gedacht.
Verslaggever Jeroen Berkenbosch volgt de ontwikkelingen rondom De Tirrel vanaf het begin. In dit verhaal lees je waardoor het miljoenentekort is ontstaan. De leestijd is ongeveer 7 minuten.

Voorgeschiedenis

Het project begint in de toenmalige gemeente Winsum, die bij de herindeling opgegaan is in Het Hogeland. In 2013 start een onderzoek naar de haalbaarheid van een brede school.
Alle scholen in het dorp Winsum onder één dak, dat is de wens. Twee van de vijf scholen zien het wel zitten: obs De Tiggeldobbe en cbs De Piramiden. Het idee ontstaat om verzorgingshuis De Twaalf Hoven erbij te betrekken. Dat gebouw is ook aan vervanging toe, en ouderen en kinderen onder één dak vinden alle partijen een mooi idee.

Gebrekkige informatievoorziening

Tot 2015 gebeurt er weinig met het plan. Oppositiepartijen PvdA, CDA, VVD en CDW 2.0 verwijten het college dat er te weinig grip is op grote projecten en dat er slecht wordt gecommuniceerd. Verwijten die in de jaren daarna nog vaak herhaald worden.
De oppositie vreest in 2015 dat De Tirrel op de lange baan wordt geschoven. Maar wethouder Harmannus Blok, nu nog steeds verantwoordelijk wethouder, vraagt om geduld; aardbevingsbestendig bouwen vraagt nu eenmaal veel aandacht.

Knoop doorgehakt

Het is dinsdagavond 12 december 2017. Na jaren praten is het zover. De raad van Winsum moet een belangrijke beslissing nemen over een nieuwe brede school met verzorgtehuis en sporthal. De zaal is volgepakt. Niet alleen met volwassenen. Kinderen van beide basisscholen zingen de raad toe.
‘De Tirrel, De Tirrel. Met elkaar voor jong en oud. Want De Tirrel dat is goud’.
De bouwkosten worden op dat moment beraamd op 30 miljoen euro. Het overgrote deel, 23,4 miljoen euro, moet de gemeente zelf betalen. De raad knabbelt er nog wat van af, er wordt een streep gezet door een therapiebad. Uiteindelijk wordt een budget van 22 miljoen euro beschikbaar gesteld. De rest van de bouwkosten wordt betaald door andere partijen, waaronder De Hoven, NAM en de provincie.
Alles lijkt in kannen en kruiken, maar in de jaren die volgen gaat er van alles mis, erkent ook het college achteraf.
De gemeenteraad van Winsum in 2017
De gemeenteraad van Winsum in 2017 © Jeroen Berkenbosch/RTV Noord

Dure grond

Eerst blijkt op 23 oktober 2018 het kopen van de grond duurder. Nou was het netjes geweest om de raad daarover te informeren, maar dat doet het college niet. De extra kosten worden gedekt met geld uit de post 'onvoorzien'. Maar die pot is volledig leeg omdat de sloop- en proceskosten ook tegenvallen.

Maatschappelijk ruimtes

Dan blijkt dat zorginstelling De Hoven de kosten voor de bouw van de maatschappelijke ruimtes niet kan opbrengen. Het college besluit op 12 november 2018 om deze extra kosten over te nemen.
Omdat deze kosten niet in het oorspronkelijke raadsbesluit staan, had dit met de raad besproken moeten worden. Dat gebeurt niet, het besluit wordt alleen vermeld in stukken die op verzoek ingezien kunnen worden.
Het college geeft de fout achteraf toe, en noemt dit 'een ernstige fout in de procedure'.
Wethouder Harmannus Blok (links)
Wethouder Harmannus Blok (links) © Jeroen Berkenbosch\RTV Noord

Herindeling

Op 1 januari 2019 gaat de gemeente Winsum samen met Bedum, De Marne en Eemsmond op in de gemeente Het Hogeland.

Bouwkosten

17 januari 2019. Er zou nu al volop gebouwd moeten worden aan De Tirrel. Maar de voorbereidingen duren langer dan verwacht, laten de initiatiefnemers weten.
Het is duidelijk hoe het gebouw eruit komt te zien. Het zogeheten definitieve ontwerp is klaar. Maar past alles nog wel binnen het budget? Opnieuw had het college naar de raad moeten gaan om te laten beoordelen of het plan nog wel binnen het budget past.

Raad vraagt informatie

Tijdens de begrotingsbehandeling van 2019 roepen oppositiepartijen SP en VVD het college op meer grip te krijgen op de financiën van grote projecten. Ook coalitiepartijen CDA, Gemeentebelangen, GroenLinks en PvdA merken dat de gemeente het water aan de lippen staat. Meerdere malen wordt om informatie gevraagd over De Tirrel. Die komt er ook, maar dat het budget overschreden is, wordt dan nog niet duidelijk.

Bouwkosten stijgen

Het college verwacht ondanks de hoge bouwkosten dat met een ‘scherpe inschrijving’ het gebouw door een aannemer binnen de begrote kosten gerealiseerd kan worden. Al snel wordt duidelijk dat dit niet haalbaar is. Weer een moment waarop de raad beter geïnformeerd had moeten worden.

Post onvoorzien is echt leeg

In mei 2020 wordt de raad pas geïnformeerd dat de gemeente de kosten voor de maatschappelijke ruimtes voor haar rekening neemt. Maar opnieuw gaat het college de fout in. Het college had de raad een besluit moeten laten nemen over de extra kosten.
Het college heeft lang gedacht dat alle stijgende kosten binnen de post onvoorzien zou passen. Die fout is inmiddels erkend.
De alarmbellen gaan af als blijkt dat de bouwkosten met 7,2 miljoen euro gestegen zijn. Dat bedrag is veel hoger dan verwacht.
De raad vindt dat het college dit had kunnen voorzien. Meerdere instanties, zoals de vereniging voor Nederlandse gemeenten, hebben gewaarschuwd dat bouwkosten enorm zouden stijgen door een overspannen bouwmarkt.
Het college van burgemeesters en wethouders Het Hogeland
Het college van burgemeesters en wethouders Het Hogeland © Gemeente Het Hogeland

Te positieve toon

Op 1 september 2020 verschijnt een ronkend persbericht met als titel: ‘De Tirrel is uniek, maar duurder dan gepland en dat is het waard’. In het stuk valt vooral te lezen dat het college trots is op het project, en blij is dat er een aannemer is gevonden.
De euforische toon valt bij een aantal politieke partijen verkeerd. Er staat namelijk ook in het bericht dat de raad goedkeuring moet geven voor 9,3 miljoen euro extra. Het totale project kost nu 34 miljoen euro.
College en raad zijn het er inmiddels over eens dat de hele gang van zaken op z'n zachtst gezegd geen schoonheidsprijs verdient.

Hoe verder?

Het college heeft excuses aangeboden voor het slechte informeren van de raad. Wat er nog meer moet gebeuren om de raad tevreden te stellen moet volgende week woensdag blijken. Dan staat De Tirrel weer op de agenda. De raad heeft nog veel vragen over de cijfers.
Dat de kwestie consequenties zal hebben, lijkt onvermijdelijk. Want met alleen een ‘ja, we beloven beterschap’ is de raad niet meer tevreden.